Prefixos cultos en francés

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Los prefixos cultos en francés tienen orichen latino u griego antigo y han estau transmesos por vía culta. Pueden derivar de prefixos ya existents en estas luengas u de parolas d'estas luengas.

En muitos casos los prefixos cultos presentan la é indicando una pronunciación que no ha derivau ta atros fonemas pareixius y que ha quedau proxima a las luengas orichinals y a las luengas romances occidentals.

Prefixos cultos d'orichen latino[editar | modificar o codigo]

Tabla de prefixos cultos d'orichen latino comuns en francés[editar | modificar o codigo]

Prefixo Cognato aragonés Parola que creya Sentiu Eixemplo
ab-[1] ab- luent de aborigène
ad- ad- enta, cerca addition
ambi- ambi- dos ambivalence
ante- ante- antes antéfixe
bi- bi- dos bilingue
circum- circum- arredol circumboréal
circon- circum- arredol circonvolution
co- co- con coéducation
con- con- con condensateur
dis- dis- deseparau de dissimilation
ex- ex- sin de, fuera de exfoliation
extra- extra- fuera de, muito extraterrestre
in- in- adintro induction
in- in- sin insolubilité
inter- inter- entre interrègne
intra- intra- adintro intramuros
juxta- chuxta- cerca juxtaposition
malé- male- mal maléfice
pén(é)- peni- cuasi péninsule
pré- pre- antes pré-Pyrénées
pro- pro- debant prognostique
quasi- cuasi- cuasi quasi-synonyme
rétro- retro- enta dezaga rétrograde
simili- simili- pareixiu similipierre
sub- sub- baixo subsidence
suc- suc- baixo succession
sus- sus- baixo suspension
super- super- dencima de superstrat
trans- trans- dillá de transformateur
tri- tri- tres triangle
tris- tris- tres trisannuel
ultra- ultra- dillá de ultrason
vice- vice- en cuenta de vice-président

Bi ha doblez de prefixos cultos y patrimonals con lo mesmo orichen:

Sufixo culto Sufixo patrimonial
ante- avant-
dis- des-
ex- é-
in- en-[2]
inter- entre-
par- per-
pro- pour-
sub- sous-
super-, supra- sur-
trans- tré-, tres-
ultra- outre-

Tabla de prefixos cultos comuns en francés provinients de parolas latinas[editar | modificar o codigo]

Prefixo Cognato aragonés Parola que creya Sentiu Eixemplo
acét(o)- aceto- vinagre acétobacter
aqu(i)- acui- augua aquifère
arbor- arbor- árbol arboricole
calc- cals- calso calcaire
calor- calor- calor calorie
carbo- carbo- presencia de carbonio carboxyle
carbon- carbon- derivau de lo carbón u de lo carbonio carbonate
carn- carn- carne carnivorie
déci- deci- diez décibel
igni- igni- fuego ignifuge
lact- lact- leit lactose
moto- moto- que mueve motocyclette
multi- multi- muitos multiplication
octo- octo- ueito octopode
omni- omni- tot omniprésence
pluri- pluri- uns cuantos plurilinguisme
prim(i)- primi- primero primitif
quinqu- quinque- cinco quinquélobée
quint- quint(i)- cinquén quintillion
radio- radio- rayo radioactivité
uni- uni- un solo unicorne

Prefixos cultos d'orichen griego[editar | modificar o codigo]

Tabla de prefixos cultos d'orichen griego comuns en francés[editar | modificar o codigo]

Prefixo Cognato aragonés Parola que creya Sentiu Eixemplo
a- a- ausencia de anonyme
amphi- amphi- arredol, d'os dos costaus amphibole
anti- anti- contrario, inverso antimatière
apo- apo- luent de apomorphie
arch(i)- archi- superlativo archidiocèse
cata- cata- enta baixo catabolisme
di(a)- dia- a traviés de diagenèse
dys- dis- mal estau, mal funcionamiento dysfonction
en- en- adintro encéphale
end(o)- endo- adintro endocarpe
épi- epi- dencima épicarpe
eu- eu- bien euphonie
exo- exo- fuera de exode
hémi- hemi- mitat hémiptère
hyper- hiper- exceso hypercorrection
hypo- hipo- debaixo hypothèse
méta- meta- dimpués, dillá de métastase
par(a)- para- chunto a, contra parasitisme
péri- peri- arredol périphérie
pro- pro- debant, por pronom
syn- sin- que tiene syndrome
sym- sim- que tiene symbole

Tabla de prefixos cultos comuns en francés provinients de parolas griegas[editar | modificar o codigo]

Prefixo Cognato aragonés Parola que creya Sentiu Eixemplo
aéro- aero- aire aérostatique
anthropo- anthropo- hombre anthropologie
archéo- arqueo- antigo archéozoologie
auto- auto- él mesmo autodétermination
baro- baro- peso baromètre
biblio- biblio- libro bibliothèque
bio- bio- vida biologie
caco- caco- malo cacographie
chrom(o)- cromo- color chromatographie
chrono- crono- tiempo chronomètre
chrys(o)- criso- oro chrysalide
dactyl(o)- dactilo- dido dactylologie
déca- deca- diez décamètre
démo- demo- pueblo démographie
dynamo- dinamo- fuerza dynamomètre
gastero- gastero- estomago gastéropode
gastro- gastro- estomago gastro-entérite
gé(o)- cheo- tierra géologie
hélio- helio- sol héliocentrisme
hémat(o)- hemato- sangre hématopoïèse
hémo- hemo- sangre hémoglobine
hippo- hipo- caballo hippocampe
homéo- homeo- pareixiu homéothermie
hom(o)- homo- pareixiu homologie
hydr(o)- hidro- augua hydrogène
idéo- ideo- ideya idéologie
iso- iso- igual isoglosse
lith- lito- piedra lithotrophie
macro- macro- gran macrophage
méga- mega- gran mégalithe
més(o)- meso- meyo Mésopotamie
métr(o)- metro- mesura métronome
micro- micro- chico Micronésie
nécro- necro- muerte nécrose
néo- neo- nuevo néolibéralisme
neuro- neuro- niervo neurone
névr(o)- neuro- niervo névrose
octa- octa- ueito octaèdre
ophtalm- oftalmo- uello ophtalmoplégie
oro- oro- montanya oronymie
ortho- orto- recto orthoptères
paléo- paleo- antigo paléontologie
pan- pan- tot panslavisme
pant(o)- panto- tot pantocrator
patho- pato- dolor pathogène
ped- ped- nino pédiatre
penta- penta- cinco pentagramme
phago- fago- minchar phagocytose
philo- filo- aimar philosophie
phon(o)- fono- voz phonologie
photo- foto- luz phototrophie
pneum(o)- pneumo- aire pneumonie
poly- poli- numeroso polyphylie
pseud(o)- pseudo- falso pseudo-fruit
psych(o)- psico- esprito psychologie
pyr(o)- piro- fuego pyrolyse
techn(o)- tecno- arte technologie
tétra- tetra- cuatro tétrapodes
théo- teo- dios théologie
thermo- termo- calor thermodynamique
top(o)- topo- puesto topologie
tri- tri- tres trièdre
tris- tris- tres trismégiste
typo- tipo- caracter typologie
xéno- xeno- forano xénolite
xylo- xylo- fusta xylopale
zoo- zoo- animal zoospore

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2000., pp 216-218.
  2. (fr) Jacqueline Picoche y Jean-Claude Rolland: Dictionnaire étymologique du français. Dictionnaires Le Robert, 2009. ISBN 2849024244, 9782849024249. pp 190-191.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]


Os prefixos cultos en aragonés y atras luengas romances
prefixos cultos en galaicoportugués | prefixos cultos en astur-leyonés | prefixos cultos en castellano | prefixos cultos en aragonés | prefixos cultos en catalán | prefixos cultos en occitán | prefixos cultos en francés | prefixos cultos en italiano | prefixos cultos en rumano


Gramatica d'o francés
Fonetica Accentuación · Epentesi de consonant-puent · Fonetica · Fonolochía · Elisión · H aspirada · Liaison · Sincopa
Morfolochía Adchectivos (Cualificativos · Chentilicios · Colors · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Numerals cardinals · Numerals ordinals) · Adverbios (Afirmación · Cantidat · Dubda · Opinión · Deicticos · Espacials · Exclamativos · Frecuencia · Interrogativos · Modals · Manera · Negación · Relación lochica · Tiempo) · Articlos (Definius · Indefinius · Partitivo) · Chenero · Conchuncions (Copulativas · Adversativas · Dischuntivas · Causals · Comparativas · Completivas · Concesivas · Condicionals · Consecutivas · Finals · Subordinativas· Temporals) · Numerals · Numero · Pronombres (Demostrativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Personals · Relativos) · Prefixos (Cultos) · Sufixos (Cultos · Verbals) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos · Conchugación (Primera conchugación · Verbos acabaus en -oir · Verbos acabaus en -re · Verbos acabaus en -ir d'a tercera conchugación · Conchugacions incoativas · Verbos irregulars acabaus en -ître · Segunda conchugación · Verbos irregulars · Modo condicional · Modo imperativo · Modo indicativo · Modo infinitivo · Modo participio · Modo subchuntivo · Tiempos verbals · Tiempos verbals perifrasticos · Verbos auxiliars · verbo être · verbo avoir) · Verbos modals · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Locucions verbals · Construccions verbo-nominals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Inversión · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Orden de pronombres · Voz pasiva · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions completivas infinitivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Anglicismos · Antroponimia · Arabismos · Arpitanismos · Castellanismos · Celtismos · Cultismos · Chermanismos · Escandinavismos · Eslavismos · Fitonimia · Hidronimia · Goticismos · Helenismos · Hongarismos · Italianismos · Lusismos · Miconimia · Neerlandismos · Occitanismos · Palabras ampradas d'as luengas d'oïl en francés · Persismos · Superstrato francico · Tudesquismos · Turquismos · Nominalización · Oronimia · Semicultismos · Toponimia · Zoonimia
Ortografía Normas ortograficas d'o francés