Prefixos cultos en francés
Apariencia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Los prefixos cultos en francés tienen orichen latino u griego antigo y han estau transmesos por vía culta. Pueden derivar de prefixos ya existents en estas luengas u de parolas d'estas luengas.
En muitos casos los prefixos cultos presentan la é indicando una pronunciación que no ha derivau ta atros fonemas pareixius y que ha quedau proxima a las luengas orichinals y a las luengas romances occidentals.
Prefixos cultos d'orichen latino
[editar | modificar o codigo]Tabla de prefixos cultos d'orichen latino comuns en francés
[editar | modificar o codigo]Prefixo | Cognato aragonés | Parola que creya | Sentiu | Eixemplo |
---|---|---|---|---|
ab-[1] | ab- | luent de | aborigène | |
ad- | ad- | enta, cerca | addition | |
ambi- | ambi- | dos | ambivalence | |
ante- | ante- | antes | antéfixe | |
bi- | bi- | dos | bilingue | |
circum- | circum- | arredol | circumboréal | |
circon- | circum- | arredol | circonvolution | |
co- | co- | con | coéducation | |
con- | con- | con | condensateur | |
dis- | dis- | deseparau de | dissimilation | |
ex- | ex- | sin de, fuera de | exfoliation | |
extra- | extra- | fuera de, muito | extraterrestre | |
in- | in- | adintro | induction | |
in- | in- | sin | insolubilité | |
inter- | inter- | entre | interrègne | |
intra- | intra- | adintro | intramuros | |
juxta- | chuxta- | cerca | juxtaposition | |
malé- | male- | mal | maléfice | |
pén(é)- | peni- | cuasi | péninsule | |
pré- | pre- | antes | pré-Pyrénées | |
pro- | pro- | debant | prognostique | |
quasi- | cuasi- | cuasi | quasi-synonyme | |
rétro- | retro- | enta dezaga | rétrograde | |
simili- | simili- | pareixiu | similipierre | |
sub- | sub- | baixo | subsidence | |
suc- | suc- | baixo | succession | |
sus- | sus- | baixo | suspension | |
super- | super- | dencima de | superstrat | |
trans- | trans- | dillá de | transformateur | |
tri- | tri- | tres | triangle | |
tris- | tris- | tres | trisannuel | |
ultra- | ultra- | dillá de | ultrason | |
vice- | vice- | en cuenta de | vice-président |
Bi ha doblez de prefixos cultos y patrimonals con lo mesmo orichen:
Sufixo culto | Sufixo patrimonial |
ante- | avant- |
dis- | des- |
ex- | é- |
in- | en-[2] |
inter- | entre- |
par- | per- |
pro- | pour- |
sub- | sous- |
super-, supra- | sur- |
trans- | tré-, tres- |
ultra- | outre- |
Tabla de prefixos cultos comuns en francés provinients de parolas latinas
[editar | modificar o codigo]Prefixo | Cognato aragonés | Parola que creya | Sentiu | Eixemplo |
---|---|---|---|---|
acét(o)- | aceto- | vinagre | acétobacter | |
aqu(i)- | acui- | augua | aquifère | |
arbor- | arbor- | árbol | arboricole | |
calc- | cals- | calso | calcaire | |
calor- | calor- | calor | calorie | |
carbo- | carbo- | presencia de carbonio | carboxyle | |
carbon- | carbon- | derivau de lo carbón u de lo carbonio | carbonate | |
carn- | carn- | carne | carnivorie | |
déci- | deci- | diez | décibel | |
igni- | igni- | fuego | ignifuge | |
lact- | lact- | leit | lactose | |
moto- | moto- | que mueve | motocyclette | |
multi- | multi- | muitos | multiplication | |
octo- | octo- | ueito | octopode | |
omni- | omni- | tot | omniprésence | |
pluri- | pluri- | uns cuantos | plurilinguisme | |
prim(i)- | primi- | primero | primitif | |
quinqu- | quinque- | cinco | quinquélobée | |
quint- | quint(i)- | cinquén | quintillion | |
radio- | radio- | rayo | radioactivité | |
uni- | uni- | un solo | unicorne |
Prefixos cultos d'orichen griego
[editar | modificar o codigo]Tabla de prefixos cultos d'orichen griego comuns en francés
[editar | modificar o codigo]Prefixo | Cognato aragonés | Parola que creya | Sentiu | Eixemplo |
---|---|---|---|---|
a- | a- | ausencia de | anonyme | |
amphi- | amphi- | arredol, d'os dos costaus | amphibole | |
anti- | anti- | contrario, inverso | antimatière | |
apo- | apo- | luent de | apomorphie | |
arch(i)- | archi- | superlativo | archidiocèse | |
cata- | cata- | enta baixo | catabolisme | |
di(a)- | dia- | a traviés de | diagenèse | |
dys- | dis- | mal estau, mal funcionamiento | dysfonction | |
en- | en- | adintro | encéphale | |
end(o)- | endo- | adintro | endocarpe | |
épi- | epi- | dencima | épicarpe | |
eu- | eu- | bien | euphonie | |
exo- | exo- | fuera de | exode | |
hémi- | hemi- | mitat | hémiptère | |
hyper- | hiper- | exceso | hypercorrection | |
hypo- | hipo- | debaixo | hypothèse | |
méta- | meta- | dimpués, dillá de | métastase | |
par(a)- | para- | chunto a, contra | parasitisme | |
péri- | peri- | arredol | périphérie | |
pro- | pro- | debant, por | pronom | |
syn- | sin- | que tiene | syndrome | |
sym- | sim- | que tiene | symbole |
Tabla de prefixos cultos comuns en francés provinients de parolas griegas
[editar | modificar o codigo]Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2000., pp 216-218.
- ↑ (fr) Jacqueline Picoche y Jean-Claude Rolland: Dictionnaire étymologique du français. Dictionnaires Le Robert, 2009. ISBN 2849024244, 9782849024249. pp 190-191.
Bibliografía
[editar | modificar o codigo]- (an) Academia de l'Aragonés: Propuesta ortografica de l'Academia de l'Aragonés. EDACAR, 7. Zaragoza, 2010.
- (fr) Jacqueline Picoche y Jean-Claude Rolland: Dictionnaire étymologique du français. Dictionnaires Le Robert, 2009. ISBN 2849024244, 9782849024249.
- (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2000.