Escandinavismos en francés

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ataque vikingo, imachen de 1100, feita en l'abadía de Saint-Aubin.

Os escandinavismos en francés se remontan en a suya mes gran part a lo lexico d'orichen norrén que se conservó en Normandía dimpués de l'asimilación lingüística d'os pobladors vikingos a la comunidat galorromana local. Destacan os termins referents a la mar y la vida d'os mariners, manimenos también bi ha parolas ligadas con l'agricultura, a ganadería y a vida en o medio rural. Belunas desapareixoron en a mesma Edat Meya u quedoron restreitas a las luengas d'Oil locals como o normando.[1]

Lexico referent a comunidaz marineras[editar | modificar o codigo]

O francés ampró de l'idioma normando parolas d'orichen escandinavo referents a la mar, os mariners y a piratería. Ye en este tipo de lexico a on que se troba correspondencias foneticas mes evidents con o norrén orichinal. A vegadas no ye claro si bella parola como marsouin ye un escandinavismo, un anglicismo u un neerlandismo por o pareixiu entre as primeras fases d'evolución d'as luengas chermanicas tamién por haber-ie una relación con o medio marín en os contactos entre os franceses, anglosaxons y holandeses.

Comparanza fonetica[editar | modificar o codigo]

Eixemplos de termins tecnicos u atros, maritimos u no, pasaus a lo francés por meyo d'o normando
Francés Norrén antigo
agrès greiði
bite (< norm. [a]biter) bita
bitte biti
bord borð
bouline bóglína
brayer bræða
carlingue karling
cingler (anc. sigler) sigla
dalot dæla
duvet (anc. dum, dunet) dúnn
écoute skaut
équiper skipa
étrave stafn
flaner flana
flotte floti
girouette (< patois de Loira guiroué) veðr-viti
gréer greiða
guindeau vindáss
guinder vinda
hauban höfuðbenda
houle hol
hune húnn
itague útstag
nantir (< norm. nant, namps) nám
quille kilir (plur. de kjölr)
racage, raquer rakki
raz rás
riper rispa
ris rif
rogue (substantivo.) hrogn
rogue (adch.) hrókr
tangue tangi
tillac, tille þilja
tolet ’þollr
vague vág (acc.)
varangue vrang
varech vágrek

Clasca d'as embarcacions[editar | modificar o codigo]

Carlingue, sinyalada con o numero 17.
  • Carlingue: sobrequilla en castellano y catalán.
  • Dalle: desaugue. De dalle deriva dalot con sufixo -ot.
  • Étrave: estrave en castellano, roda de proa en catalán.
  • Hune: cofa en castellano y catalán.
  • Quille: carena.[2]
  • Tillac: puent superior d'un baixiello.
  • Varangue: varenga en castellano y catalán.

A palabra brant (prova), desapareixió en a Edat Meya.[1]

Aparellos[editar | modificar o codigo]

O laberinto de cordaches, de vergas y de velas, que fan part de l'aparello d'un baixiello velero. En conchunto recibe a denominación en francés de greement, formau por os agrès.
  • Agrès: aparellos.
  • Bitte: estructura vertical d'amarrache.
  • Bouline: bolina en castellano y catalán.
  • Guindeau: estopor en castellano, molinet, serreta en catalán.
  • Hauban: obenque en castellano, obenc en catalán.
  • Flotte: a part d'o principal significau actual de flota, armada, tiene atros significaus como boya.

Verbos relacionaus con as embarcacions[editar | modificar o codigo]

Embarcación remolcando un atra embarcación en o puerto de Rostock. O verbo remolcar en francés ye touer si se refiere a estos medios de transporte marins u fluvials.
  • Brayer: peguntar, aplicable a la impermeabilización d'embarcacions.
  • Cingler: navegar a embarcación con un rumbo determinau.
  • Équiper: tripular. Si se refiere a naus de guerra: "armar" u "dotar".
  • Greer: aparellar.
  • Guinder: guindar en castellano y catalán, izar en castellano, issar en catalán.
  • Riper: lascar en castellano, amollar en catalán.
  • Tanguer: cabecear u arfar en castellano, capficar u amorrar-se en catalán.
  • Touer: remolcar embarcacions.

O escandinavismo cingler u singler ha plegau a lo castellano y a lo catalán como singlar. No s'ha de confundir con o verbo homofono d'orichen latín cingler, relacionau etimolochicament con l'aragonés cinglo, cingla y cacingla.

Medio marín y costero[editar | modificar o codigo]

Mar cruzada, una houle chica.

A parola raz ("corrient d'augua") tiene o mesmo orichen que o l'anglés race, tamién un escandinavismo. En os dos idiomas bi ha un uso d'esta parola aplicau a las mareas: raz-de-marée (cuan puya a marea y invade a costa), y tidal race ("corrient de marea").

Fauna y flora marinas y costeras[editar | modificar o codigo]

Chroicocephalus ridibundus con plumache d'hibierno. Esta especie ye conoixida en francés como Mouette rieuse.
  • Crabe: cancro de mar. Podría estar devez un escandinavismo y un neerlandismo que han entrau en o francés stándard dende o normando y o picardo respectivament.
  • Fia: molusco bivalvo d'a familia Mactridae, mes a sobén d'as especies Mactra stultorum y Mactra glauca, tamién conoixius en francés con a denominación de Mactre.
  • Lieu: un peix gadiforme, referindo-se en especial a unas especies d'o chenero Pollachius y a unas especies d'a familia Merlucciidae. Ye sinonimo de colin.
  • Marsouin: cetacio d'a familia Phocoenidae.
  • Mouette: au d'a familia Laridae.
  • Rogue: ovarios de ciertas especies acuaticas comestibles que se presentan como pochas de chicoz uevos antes d'a frega.
  • Turbot: rodaballo.
  • Varech: un tipo d'alga tamién denominau en francés con o bretonismo goémon.

No ye claro si marsouin ye un escadinavismo, un anglicismo antigo u un neerlandismo, en tot caso se remonta a lo protochermanico *mariswīną ("tocín de mar").

Lexico referent a comunidaz agricolas y ganaderas[editar | modificar o codigo]

Aparellada d'un caballo. Os aparellos se dicen en francés harnais, parola d'orichen norrén.

Bi ha un lexico relacionau con o medio rural de tierras d'interior que incluye aspectos relacionaus con as edificions, a vida familiar, a fauna, a flora, o treballo d'a tierra, a cría de bestiar, y ferramientas agricolas. Tot esto indica que os colonos escandinavos de Normandía no yeran una chica aristocracia guerrera y que muitos d'os escandinavos que se i establioron yeran labradors y pastors devez que guerrers vikingos.

Son escandinavismos d'o normando que no se troban en francés hogue (haugr en islandés, cognato de hauteur en francés stándard pero con significaus como "cabezo" u "puyalón") y flonde (flynder en islandés, carrelet en francés estándard).[1]

Edificios[editar | modificar o codigo]

Guichet ubierto en una esportalada en Paris.

Ferramientas, instrumentos, trastes[editar | modificar o codigo]

Recipients de leit que en francés se conoixen como Bidons à lait.

Atros campos lexicos[editar | modificar o codigo]

Destaca hanter d'o norrén antigo heimta (conducir a casa), devez relacionau con heim (fogar, casa), encara que o significau siniestro se remonta a los tiempos de l'anglomanía y o encomienzo d'a novela fantastica.

Escandinavismos recients[editar | modificar o codigo]

Toponimia norrena en Normandía[editar | modificar o codigo]

A terminación -thorp(e) significa "lugar" y ye común en a toponimia anglesa (Scunthorpe). O toponimo normando Torgistorp se remonta a Thorgilsthorp y significa "lugar de Thorgils".

Un atro toponimo normando d'orichen norrén ye Étalonde, que se remonta a Steinslund.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 1,2 (es) Carlo Tagliavini: Los orígenes de las lenguas neolatinas. Introducción a la filología romance. Fondo de Cultura Economica, 1973. p 413.
  2. (an) Grant Cronica d'Espanya
  3. (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2000., pp 206-208.
  4. 4,0 4,1 (es) Ballarín Cornel, A: Diccionario del Benasqués, Institución Fernando el Católico, Zaragoza, 2ª ed (1978). p 392.
  5. (es) David A. Pharies: Diccionario Etimológico de Los Sufijos Españoles: Y de Otros Elementos Finales Volumen 25 de Biblioteca románica hispánica. Editorial Gredos, S.A., 2002 ISBN 8424923391, 9788424923396.pp 52-53, pp 240-244.
  6. (es) LÍBANO, Ángeles y SESMA, J. Ángel, Léxico comercial en Aragón (Siglo XV) Institución Fernando el Católico, 1982.
  7. (en) Ralph Paul De Gorog: The Scandinavian element in French and Norman: a study of the influence of the Scandinavian languages on French from the tenth century to the present. Bookman Associates, 1958.

Bibliografia[editar | modificar o codigo]

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Le vocabulaire normand d'origine scandinave.


Los escandinavismos en aragonés y atras luengas
en alemán | en anglés | en aragonés | en astur-leyonés | en castellano | en catalán | en francés | en galaicoportugués | en italiano | en neerlandés | en occitán | en ruso


Gramatica d'o francés
Fonetica Accentuación · Epentesi de consonant-puent · Fonetica · Fonolochía · Elisión · H aspirada · Liaison · Sincopa
Morfolochía Adchectivos (Cualificativos · Chentilicios · Colors · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Numerals cardinals · Numerals ordinals) · Adverbios (Afirmación · Cantidat · Dubda · Opinión · Deicticos · Espacials · Exclamativos · Frecuencia · Interrogativos · Modals · Manera · Negación · Relación lochica · Tiempo) · Articlos (Definius · Indefinius · Partitivo) · Chenero · Conchuncions (Copulativas · Adversativas · Dischuntivas · Causals · Comparativas · Completivas · Concesivas · Condicionals · Consecutivas · Finals · Subordinativas· Temporals) · Numerals · Numero · Pronombres (Demostrativos · Indefinius · Interrogativos · Posesivos · Personals · Relativos) · Prefixos (Cultos) · Sufixos (Cultos · Verbals) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos · Conchugación (Primera conchugación · Verbos acabaus en -oir · Verbos acabaus en -re · Verbos acabaus en -ir d'a tercera conchugación · Conchugacions incoativas · Verbos irregulars acabaus en -ître · Segunda conchugación · Verbos irregulars · Modo condicional · Modo imperativo · Modo indicativo · Modo infinitivo · Modo participio · Modo subchuntivo · Tiempos verbals · Tiempos verbals perifrasticos · Verbos auxiliars · verbo être · verbo avoir) · Verbos modals · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Locucions verbals · Construccions verbo-nominals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Inversión · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Orden de pronombres · Voz pasiva · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions completivas infinitivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Anglicismos · Antroponimia · Arabismos · Arpitanismos · Castellanismos · Celtismos · Cultismos · Chermanismos · Escandinavismos · Eslavismos · Fitonimia · Hidronimia · Goticismos · Helenismos · Hongarismos · Italianismos · Lusismos · Miconimia · Neerlandismos · Occitanismos · Palabras ampradas d'as luengas d'oïl en francés · Persismos · Superstrato francico · Tudesquismos · Turquismos · Nominalización · Oronimia · Semicultismos · Toponimia · Zoonimia
Ortografía Normas ortograficas d'o francés