Casa

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre a edificación. Ta a casa como institución se veiga casa (institución)
Articlo d'os 1000
Tipicas casas ansotanas en Ansó.
«Uma», casa comunal tradicional d'o pueblo mentawai, Indonesia.

Una casa[1], chenericament, ye un edificio u a parti d'un edificio que sirve de cambra ta os humans. A casa, formata por o teito y as paretz que zarran un recinto. Sirve ta refuchiar-se d'a plevia, o viento, a fredor y a calor u atras inclemencias meteorolochicas y de posibles intrusos humans u animals.

Actualment y mas que mas en o nuestro ambito cultural a casa familiar ideyal ye un edificio solo ta una sola familia, ye decir una casa familiar, que puet estar aislata u adosata a atras casas similars compartindo bellas paretz u formando ringleras mas u menos luengas en as carreras d'a mayor parti d'as villas y lugars.

O paradigma mas estendillato d'a casa urbana actual, corresponde a la tipolochía de casas adosatas que proliferan en as nuevas promocions immobiliarias. Se composa de dos ambitos: o de día, con a sala d'estar como espacio u cambra principal que, a sobén fa las funcions de minchador constituindo una pieza polifuncional dita minchador-estar, a on que se reunen y fan diversas actividaz os diferents miembros d'a familia. L'ambito nocturno, u de descanso lo forman as diferents cambras, a principal ye a d'os capezas de familia y as atras son las d'os fillos y fillas, que pueden compartir-la con atros habitadors d'a casa como bel lolo u atros familiars u amigos.

Iste paradigma ideyal que forma la casa urbana d'entre 70 u 100 metros cuadratos de superficie con o minchador-estar, a cocina y dos, tres u, dica cuatre dormitorios, un u dos banyos, en una casa adosata u, con mayor frequencia, en un piso aintro d'un edificio plurifamiliar lo trobamos en a base de l'urbanismo actual, como un index estatistico fundamental ta la planificación d'o creiximiento urbán.

Ditos y mazadas[editar | modificar o codigo]

  • «fila, fila y ferás casa»
  • «os callos y as crebazas fan subir as casas»
  • «en malas anyadas as casas amortadas»
  • «casa empenyada nunca buena anyada»[2]
  • «en casa pobre, to son goteras»
  • «casa sin grano y sin güerto, a fambre p'alimento»[3]

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Rapoport, Amos. Englewood Cliffs «House Form and Culture», N.J.: Prentice-Hall, 1969.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.19
  2. (es) Pedro Arnal Cavero: Refranes, Dichos, Mazadas... En El Somontano Y Montaña Oscense, Prames, 2013, ISBN 978-8483213957, p.202
  3. (an) Fernando Sánchez Pitarch, Guillermo Tomás Faci: Replega de tradizión oral agüerana, Luenga & Fablas 10, Consello d'a Fabla Aragonesa, 2006, ISSN 1137-8328, pp. 33-61.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]