Ortografía de l'aragonés medieval

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A Ortografía de l'aragonés medieval yera pareixita a las ortografías medievals d'as luengas güegants y una continación d'a ortografía d'os textos en latín notarial aragonés, u latín escrito local con elementos romances. Encara que hi heba alternancias, yeran caracteristicas e a ortografía se mantenió prou estable dica a descomposición d'a scripta aragonesa a fins d'o sieglo XV.

Consonants[editar | modificar o codigo]

  • O fonema palatal liquido /l/ se representaba:
    • l: en a mas gran parte d'os casos
    • ll: en palabras que en latín teneban l·l cheminata, a vegatas terminos churidicos cultos: apellación, cancellado, y casos de ultracorrección por confusión con os anteriors (ellectos, carcellería, carcell).
    • ll: en pronombres: ell', aquell.
    • ll: en bels toponimos con sufixo -uelo, -uela: Oriuella, Escoriuella y probablement Ruviellos, que pueden representar imitacions d'a ortografía d'a l·l catalana que se troba en as terminacions -el·la y -il·la.
  • O fonema palatal lateral ll yera representato como:
  • O fonema palatal nasal ñ yera representato como:
    • ni: Boltania, Fanianares, Irunia
    • in: Fainanas, Cabainnas, Peinnalen
    • ny: Boltanya, Cabanyas
    • gn: Savignaneco, estagno
    • nn: Irunna, Capannas.
  • O fonema alveolar africato xordo se representaba como c, ç u z.
  • O fonema prepalatal africato xordo yera representato como i, y, g cuan derivaba d'as silabas latinas IA, IO, IU, GE, GI, e por i, y, ch, x en atros casos:
    • Iosa, iuso, iermano, Alfaiaria, 'Boria.
    • Sancho, Sanxo.
  • O fonema /V/ yera representato como uy como v y pronto se confundió con B. Yera fricativo y no bilabial como en castellano meridional antigo y valenciano.
  • O fonema /B/ yera representato como b
  • O fonema /K/ yera representato como:
    • c: debant de u, a y o: casera, cubo
    • ch: debant de bocal velar
    • ch: en posición interior: Rochafort, Gaschoniella
    • ch: en posición final: Canyamach, Ornach, Avraych.
    • q: en casos como quenca, baquna.
    • qu: puet estar debant de totas as vocals: cuenqua, chiqua.
    • k: kuarros

Bibliografía[editar | modificar o codigo]


Gramatica de l'aragonés
Fonetica Accentuación · Apocopa · Oclusivas xordas intervocalicas · Cheada · Diftongación debant de Yod · Diftongos · Disimilación · Elisión · Epentesi antihiatica · Esdrúixols · Eufonía · Fonolochía · Hiatos · Metafonia · Metatesi · Protesi velar · Sincopa · Sonorización dezaga de liquida ·
Morfolochía Adverbios (Adverbios d'afirmación · Adverbios de dubda · Adverbios espacials · Adverbios espacials deicticos · Adverbios de negación · Adverbios de tiempo · Adverbios de manera · Adverbios de quantidat · Adverbios d'opinión) · Locucions adverbials en aragonés (Locucions adverbials d'afirmación · Locucions adverbials de dubda · Locucions adverbials espacials · Locucions adverbials de negación · Locucions adverbials temporals · Locucions adverbials de manera · Locucions adverbials quantitativas) · Articlos definius · Articlos indefinius · Chenero · Conchuncions (Adversativas · Copulativas · Coordinativas · Dischuntivas · Completivas · Condicionals · Causals · Concesivas · Consecutivas · Comparativas · Finals · Subordinativas · Temporals)· Adchectivos (Qualificativos · Colors · Chentilicios · Grau comparativo · Grau superlativo · Demostrativos · Exclamativos · Indefinius · Numerals cardinals · Interrogativos · Numerals ordinals · Posesivos) · Numero (Substantivos incontables) · Pronombres (Pronombres demostrativos, Pronombres indefinius, Pronombres relativos · Pronombres personals · Pronombres adverbials: pronombre adverbial en/ne, pronombre adverbial i/bi/ie) · Infixo · Prefixo (Prefixos cultos) · Sufixo (Sufixos cultos) · Preposicions · Locucions prepositivas · Verbos (Verbos auxiliars · Verbos de movimiento · Verbos pronominals · Verbos freqüentativos) · Conchugación verbal (Primera conchugación · Segunda conchugación en aragonés · Tercera conchugación en aragonés · Conchugacions incoativas · Conchugación incoativa de verbos acabaus en -eixer · Conchugación incoativa de verbos acabaus en -ir · Verbos irregulars · Modo indicativo · Modo subchuntivo · Modo imperativo · Tiempos verbals · Verbo estar-ser · Verbo haber) · Locucions verbals · Perifrasis verbals
Sintaxi Concordancia · Estilo directo · Estilo indirecto · Negación · Sintagma adchectival · Sintagma nominal · Sintagma verbal · Complemento de rechimen verbal · Orden de pronombres · Combinacions de pronombres febles en aragonés · Voz pasiva · Oracions con infinitivo · Oracions de relativo · Oracions completivas · Oracions temporals · Oracions causals · Oracions finals · Oracions consecutivas · Oracions concesivas · Oracions condicionals · Oracions comparativas · Oracions impersonals
Lexicolochía Adchectivación · Anglicismos · Arabismos · Basquismos · Castellanismos · Catalanismos · Celtismos · Chermanismos · Cultismos · Fitonimia · Galicismos · Goticismos · Helenismos · Italianismos · Leyonesismos · Lusismos · Miconimia · Mozarabismos · Neerlandismos · Nominalización · Occitanismos · Persismos · Semicultismos · Superstrato francico · Toponimia (Hidronimia · Odonimia · Oiconimia · Oronimia) · Tudesquismos · Turquismos · Zoonimia
Ortografía Ortografía medieval · ACAR · Uesca · SLA
Iste articlo ye un borrador. Enamplando-lo aduyarás a amillorar a Biquipedia.