Ursidae
- Iste articlo ye sobre o a familia Ursidae. Ta l'onso como animal mitolochico se veiga onso (mitolochía).
| Ursidae | ||||||||||||
 Onso pardo | ||||||||||||
| ||||||||||||
L'onso (d'o latín Ursus) ye un animal mamifero gran, perteneixient a la orden taxonomica d'os carnivoros, y miembro d'a familia d'os ursidos. l'Adchectivo emplegau ta designar qualcosa referent a istos animals ye ursino u ursín.
En cheneral, os onsos son omnivoros. Manimenos o dentau que tienen, minchan fruita, radices y tuberclos, y muit minoritariament bella cosa de carne. Sindembargo, l'onso polar, por a falta d'atras formas d'alimentación en o suyo medio natural, tien una dieta muito más carnivora, estando considerau o predador terrestre mas gran.
Con os suyos pesaus cuerpos y as suyas variellas fortals, os onsos son hue consideraus entre os mas grans carnivoros terrestres. Beluns d'os onsos mas grans conoixitos son os onsos blancos, que os masclos en plegan ta bells 600 Kg, alcanzando quasi 1,60 m d'altaria en a suya cruz quan son a quatro zarpas.
Una caracteristica cheneral d'istos animals son as suyas trazas d'andar, muito pesadas, y d'aparencia zampa. Escargan tot o ruyo peso sobre as plantas d'os pietz (cosa que les vale a denominación -sin valura taxonomica- de plantigraus). Tienen orellas curtas y una chicota coda.
Bellas especies tienen, antiparte, a particularidat de poder enlentir o suyo metabolismo d'hibierno, especialment aquellas que fan vida en latitutz templadas y polars, adintrando-se en un lichero semiletargo (que no has una hibernación real como se creye popularment), en o que o suyo corazón traqueya más a bonico, baixando a suya temperatura corporal en bells graus. Ista conducta ye actualment poco freqüent en latitutz subtropicals (como a d'Aragón) y no se da en as especies tropicals. En as especies y latitutz an se fa patent o periodo de reposo hibernal, iste ye emplegau por as fembras ta librar os suyos cadiellos, y dar-les teta dica a plegada d'a primavera quan totz pueden salir d'o cado y as crías adoptan una dieta solida.
Clasificación scientifica[editar | editar código]
- Familia Ursidae
- Plantilla:Subfamilia Ailurinae
- Ailuropoda melanoleuca - Panda mayor
- Ailurus fulgens - Panda royo u menor
- Plantilla:Subfamilia Ursinae
- Ursus arctos - Onsos pardos d'arredol d'o mundo
- Ursus arctos arctos - Onso pardo europeu
- Ursus arctos uralensis - Onso gris de Rusia (antis Ursus uralensis) (extincto)
- Ursus arctos californicus - Onso dorau de California (extincto)
- Ursus arctos crowtheri - Onso de l'Atlas (extincto)
- Ursus arctos horribilis - Onso gris americán u Grizzly
- Ursus arctos kermodei - Onso pantasma d'a Columbia (no reconoixiu)
- Ursus arctos beringianus - Onso pardo siberián
- Ursus arctos isabellinus - Onso pardo de l'Himalaya
- Ursus arctos middendorffi - Onso de Kodiak u Onso chigant d'Alaska
- Ursus arctos nelsoni - Onso negro mexicán (en periglo severo d'extinción)
- Ursus arctos syriacus - Onso pardo de Siria
- Ursus arctos yesoensis - Onso pardo de Chapón
- Ursus americanus - Onso negro americán
- Ursus maritimus - Onso polar (antis Thelarctos maritimus)
- Ursus thibetanus - Onso tibetán (antis Selenarctos thibetanus)
- Melursus ursinus - Onso labiau
- Helarctos malayanus - Onso malayán
- Tremarctos ornatus - Onso d'antiuellos u Onso d'os Andes
- Ursus deningeri - Onso de Deninger (prehistorico europeu)
- Ursus spelaeus - Onso d'as espelungas (prehistorico europeu)
- Arctodus simus - Onso chigán de mueso curto (prehistorico norteamericán)
- Ursus arctos - Onsos pardos d'arredol d'o mundo
- Plantilla:Subfamilia Ailurinae
