Chordata

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Cordatos
Rechistro fosil: Dende o Cambrico dica l'actualidat
Latimeria
Latimeria chalumnae
Dominio: Eukaryota
Reino: Animalia
Subreino: Eumetazoa
Indefinito: Bilateria
Superfilo: Deuterostomia
Filo: Chordata
Bateson, 1885

Os cordatos (ditos cientificament Chordata, d'o latín chorda = cuerda, cordón) son un tipo morfolochico, considerau en zoolochía, d'animals que presentan a lo menos en beluna d'as suyas fases de desarrollo una estructura dita notocorda u cuerda dorsal.

Os cordatos, dende o punto de vista evolutivo, son un grupo d'animals muit important, porque ye o grupo que as suyas especies plegan ta la mas gran diversidat de nichos ecolochicos, y son as que han amostrau una capacidat mas gran d'adaptación ta ambients mas diferents, sobretot, en tierra firme, anque muchas especies son tamién de tot acuaticas u amfibias. Entre os cordatos destaca a suya capacidat d'autorregulación y organización interna, y a posibilidat de puyar y mantenir a temperatura corporal en bels grupos (mamiferos y muxons prencipalment). Ixes y atros factors van fer mas gran a suya complexidat y van meter, en o suyo momento, a la suya desposición una capacidat unica ta controlar as suyas reaccions metabolicas y a perfección d'un sistema niervoso mas complexo.

Caracteristicas chenerals d'os cordatos[editar | modificar o codigo]

Esquema basico d'un cefalocordau, como ideyalización d'a forma mas simple d'os cordaus. 1) Ganglio cerebral (precursor de l'encefalo d'os organismos superiors) 2)Notocorda. 3) Cordón niervoso dorsal (precursor d'ao miollo espinal). 4) Coda. 5) Ano. 6) Canal alimentaria. 7) Sistema circulatorio. 8) Poro abdominal. 9) Lacuna suprafarinchia. 10) Fendillas branquials. 11) Farinche. 12) Lacuna bucal. 13) Barbulas. 14) Cavidat bucal. 15) gonadas (Ovario u Testiclo). 16) Fotorreceptor (precursor d'os uellos). 17) Niérvols. 18) Plegamiento abdominal. 19) Esbozo hepatico (precursor d'o figado y d'a mielsa).

Clasificación d'os cordaus[editar | modificar o codigo]

Branchiostoma lanceolata, un cefalocordau, l'eixemplo mas simple que encara puet trobar-se vivo.
Gabilán (Accipiter nisus) eixemplo d'au.
Iberolacerta bonnali, eixemplo de reptil.
Una chineta (Genetta genetta), eixemplo de mamifero.

En i hai dos subtipos: vertebraus y procordaus y dintro d'ellos muitismas atras subclases:

Clasificación actual[editar | modificar o codigo]

Como a taxonomía ye cambeando de contino a mida que s'enanta en as investigacions sobre os organismos y sobre os taxa, hue s'ha dixau d'emplegar agrupacions que se consideran artificials como yeran os Agnatos (peixes sin de bariellas) y os Gnatostomaus (peixes que sí que en teniban, actualment ficaus en un grupo de vertebraus clamaus Cephalaspidomorphi -cefalaspidomorfos-). Atro nombre que incluye a os vertebraus y tamién a atros organismos ye Craneata, que encara s'emplega actualment.

En os vertebraus d'os grupos d'as aves, mamiferos, reptils, amfibios y peixes, a cuerda dorsal només i ye present en a cría, porque dimpuesas se va substituyindo por o esquinazo.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]