Elemento quimico

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O termin elemento quimico fa referencia a una clase d'atomos, toz éls con o mesmo numero de protons en o suyo nuclio. Sindembargo, por tradición, se gosa decir elemento quimico a ixa substancia que puede descomponer-se, por medio d'una reacción quimica, en atras mas simplas.

Cal diferenciar un "elemento quimico" d'una substancia simpla. Asinas l'ozón (O₃) y o dioxicheno (O₂) son dos substancias simplas, cadaguna d'ellas con propiedaz diferents. Sindembargo, l'elemento quimico que forma istas dos substancias simplas ye l'oxicheno (O). Trobamos un atro eixemplo en o carbonio, que se presenta en a naturaleza como grafito u como diamant (estaus alotropicos).

Se'n conoixe mas de 118 elementos. A mas gran parte s'han trobau en a naturaleza, fendo parte de substancias simplas u de compuestos quimicos. Atros s'han creyau artificialment en acceleradors de particlas u en reactors atomicos. Istos zaguers elementos gosan estar instables y nomás existen que mientres bellas milesimas de segundo.

Os elementos quimicos se troban clasificatos en a tabla periodica d'os elementos. Contino se detallan os elementos conoixius, ordenaus seguntes o suyo numero atomico.

Numero atomico	Nombre	Simbolo	Periodo, Grupo	Masa atomica (g/Mol)	Densidat (g/cm³) a 20°C	Fusión (°C)	Ebullición (°C)	Anyo d'o suyo descubrimiento	Descubridor
1	Hidrocheno	H	1, 1	1.00794(7)⁽²⁾ ⁽³⁾ ⁽⁴⁾	0.084 g/l	-259.1	-252.9	1766	Cavendish
2	Helio	He	1, 18	4.002602(2)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	0.17 g/l	-272.2	-268.9	1895	Ramsay y Cleve
3	Litio	Li	2, 1	6.941(2)⁽²⁾ ⁽³⁾ ⁽⁴⁾ ⁽⁵⁾	0.53	180.5	1317	1817	Arfwedson
4	Berilio	Be	2, 2	9.012182(3)	1.85	1278	2970	1797	Vauquelin
5	Boro	B	2, 13	10.811(7)⁽²⁾ ⁽³⁾ ⁽⁴⁾	2.46	2300	2550	1808	Davy y Gay-Lussac
6	Carbonio	C	2, 14	12.0107(8)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	3.51	3550	4827	Prehistoria	Desconoixito
7	Nitrocheno	N	2, 15	14.0067(2)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	1.17 g/l	-209.9	-195.8	1772	Rutherford
8	Oxicheno	O	2, 16	15.9994(3)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	1.33 g/l	-218.4	-182.9	1774	Priestly y Scheele
9	Fluor	F	2, 17	18.9984032(5)	1.58 g/l	-219.6	-188.1	1886	Moissan
10	Neón	Ne	2, 18	20.1797(6)⁽²⁾ ⁽³⁾	0.84 g/l	-248.7	-246.1	1898	Ramsay y Travers
11	Sodio	Na	3, 1	22.98976928(2)	0.97	97.8	892	1807	Davy
12	Magnesio	Mg	3, 2	24.3050(6)	1.74	648.8	1107	1755	Black
13	Aluminio	Al	3, 13	26.9815386(8)	2.70	660.5	2467	1825	Oersted
14	Silicio	Si	3, 14	28.0855(3)⁽⁴⁾	2.33	1410	2355	1824	Berzelius
15	Fosforo	P	3, 15	30.973762(2)	1.82	44 (P4)	280 (P4)	1669	Brand
16	Ixufre	S	3, 16	32.065(5)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	2.06	113	444.7	Prehistoria	Desconoixito
17	Cloro	Cl	3, 17	35.453(2)⁽²⁾ ⁽³⁾ ⁽⁴⁾	2.95 g/l	-34.6	-101	1774	Scheele
18	Argón	Ar	3, 18	39.948(1)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	1.66 g/l	-189.4	-185.9	1894	Ramsay y Rayleigh
19	Potasio	K	4, 1	39.0983(1)	0.86	63.7	774	1807	Davy
20	Calcio	Ca	4, 2	40.078(4)⁽²⁾	1.54	839	1487	1808	Davy
21	Escandio	Sc	4, 3	44.955912(6)	2.99	1539	2832	1879	Nilson
22	Titanio	Ti	4, 4	47.867(1)	4.51	1660	3260	1791	Gregor y Klaproth
23	Vanadio	V	4, 5	50.9415(1)	6.09	1890	3380	1801	del Río
24	Cromo	Cr	4, 6	51.9961(6)	7.14	1857	2482	1797	Vauquelin
25	Manganés	Mn	4, 7	54.938045(5)	7.44	1244	2097	1774	Gahn
26	Fierro	Fe	4, 8	55.845(2)	7.87	1535	2750	Prehistoria	Desconoixito
27	Cobol	Co	4, 9	58.933195(5)	8.89	1495	2870	1735	Brandt
28	Níquel	Ni	4, 10	58.6934(2)	8.91	1453	2732	1751	Cronstedt
29	Arambre	Cu	4, 11	63.546(3)⁽⁴⁾	8.92	1083.5	2595	Prehistoria	Desconoixito
30	Zinc	Zn	4, 12	65.409(4)	7.14	419.6	907	Prehistoria	Desconoixito
31	Galio	Ga	4, 13	69.723(1)	5.91	29.8	2403	1875	Lecoq de Boisbaudran
32	Chermanio	Ge	4, 14	72.64(1)	5.32	937.4	2830	1886	Winkler
33	Arseni	As	4, 15	74.92160(2)	5.72	613	613 (sublimación)	ca. 1250	Albertus Magnus
34	Selenio	Se	4, 16	78.96(3)⁽⁴⁾	4.82	217	685	1817	Berzelius
35	Bromo	Br	4, 17	79.904(1)	3.14	-7.3	58.8	1826	Balard
36	Criptón	Kr	4, 18	83.798(2)⁽²⁾ ⁽³⁾	3.48 g/l	-156.6	-152.3	1898	Ramsay y Travers
37	Rubidio	Rb	5, 1	85.4678(3)⁽²⁾	1.53	39	688	1861	Bunsen y Kirchhoff
38	Estroncio	Sr	5, 2	87.62(1)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	2.63	769	1384	1790	Crawford
39	Itrio	Y	5, 3	88.90585(2)	4.47	1523	3337	1794	Gadolin
40	Zirconio	Zr	5, 4	91.224(2)⁽²⁾	6.51	1852	4377	1789	Klaproth
41	Niobio	Nb	5, 5	92.906 38(2)	8.58	2468	4927	1801	Hatchett
42	Molibdeno	Mo	5, 6	95.94(2)⁽²⁾	10.28	2617	5560	1778	Scheele
43	Tecnecio	Tc	5, 7	[98.9063]⁽¹⁾	11.49	2172	5030	1937	Perrier y Segrè
44	Rutenio	Ru	5, 8	101.07(2)⁽²⁾	12.45	2310	3900	1844	Klaus
45	Rodio	Rh	5, 9	102.90550(2)	12.41	1966	3727	1803	Wollaston
46	Paladio	Pd	5, 10	106.42(1)⁽²⁾	12.02	1552	3140	1803	Wollaston
47	Archent	Ag	5, 11	107.8682(2)⁽²⁾	10.49	961.9	2212	Prehistoria	Desconoixito
48	Cadmio	Cd	5, 12	112.411(8)⁽²⁾	8.64	321	765	1817	Strohmeyer y Hermann
49	Indio	In	5, 13	114.818(3)	7.31	156.2	2080	1863	Reich y Richter
50	Estanyo	Sn	5, 14	118.710(7)⁽²⁾	7.29	232	2270	Prehistoria	Desconoixito
51	Antimonio	Sb	5, 15	121.760(1)⁽²⁾	6.69	630.7	1750	Prehistoria	Desconoixito
52	Telurio	Te	5, 16	127.60(3)⁽²⁾	6.25	449.6	990	1782	von Reichenstein
53	Yodo	I	5, 17	126.90447(3)	4.94	113.5	184.4	1811	Courtois
54	Xenón	Xe	5, 18	131.293(6)⁽²⁾ ⁽³⁾	4.49 g/l	-111.9	-107	1898	Ramsay y Travers
55	Cesio	Cs	6, 1	132.9054519(2)	1.90	28.4	690	1860	Kirchhoff y Bunsen
56	Bario	Ba	6, 2	137.327(7)	3.65	725	1640	1808	Davy
57	Lantán	La	6	138.90547(7)⁽²⁾	6.16	920	3454	1839	Mosander
58	Cerio	Ce	6	140.116(1)⁽²⁾	6.77	798	3257	1803	von Hisinger y Berzelius
59	Praseodimio	Pr	6	140.90765(2)	6.48	931	3212	1895	von Welsbach
60	Neodimio	Nd	6	144.242(3)⁽²⁾	7.00	1010	3127	1895	von Welsbach
61	Prometio	Pm	6	[146.9151]⁽¹⁾	7.22	1080	2730	1945	Marinsky y Glendenin
62	Samario	Sm	6	150.36(2)⁽²⁾	7.54	1072	1778	1879	Lecoq de Boisbaudran
63	Europio	Eu	6	151.964(1)⁽²⁾	5.25	822	1597	1901	Demarçay
64	Gadolinio	Gd	6	157.25(3)⁽²⁾	7.89	1311	3233	1880	de Marignac
65	Terbio	Tb	6	158.92535(2)	8.25	1360	3041	1843	Mosander
66	Disprosio	Dy	6	162.500(1)⁽²⁾	8.56	1409	2335	1886	Lecoq de Boisbaudran
67	Holmio	Ho	6	164.93032(2)	8.78	1470	2720	1878	Soret
68	Erbio	Er	6	167.259(3)⁽²⁾	9.05	1522	2510	1842	Mosander
69	Tulio	Tm	6	168.93421(2)	9.32	1545	1727	1879	Cleve
70	Iterbio	Yb	6	173.04(3)⁽²⁾	6.97	824	1193	1878	de Marignac
71	Lutecio	Lu	6, 3	174.967(1)⁽²⁾	9.84	1656	3315	1907	Urbain
72	Hafnio	Hf	6, 4	178.49(2)	13.31	2150	5400	1923	Coster y de Hevesy
73	Tantal	Ta	6, 5	180.9479(1)	16.68	2996	5425	1802	Ekeberg
74	Tungsteno	W	6, 6	183.84(1)	19.26	3407	5927	1783	Elhuyar
75	Renio	Re	6, 7	186.207(1)	21.03	3180	5627	1925	Noddack, Tacke y Berg
76	Osmio	Os	6, 8	190.23(3)⁽²⁾	22.61	3045	5027	1803	Tennant
77	Iridio	Ir	6, 9	192.217(3)	22.65	2410	4130	1803	Tennant
78	Platín	Pt	6, 10	195.084(9)	21.45	1772	3827	1557	Scaliger
79	Oro	Au	6, 11	196.966569(4)	19.32	1064.4	2940	Prehistoria	Desconoixito
80	Mercurio	Hg	6, 12	200.59(2)	13.55	-38.9	356.6	Prehistoria	Desconoixito
81	Talio	Tl	6, 13	204.3833(2)	11.85	303.6	1457	1861	Crookes
82	Plomo	Pb	6, 14	207.2(1)⁽²⁾ ⁽⁴⁾	11.34	327.5	1740	Prehistoria	Desconoixito
83	Bismuto	Bi	6, 15	208.98040(1)	9.80	271.4	1560	1540	Geoffroy
84	Polonio	Po	6, 16	[208.9824]⁽¹⁾	9.20	254	962	1898	Marie y Pierre Curie
85	Astato	At	6, 17	[209.9871]⁽¹⁾		302	337	1940	Corson y MacKenzie
86	Radón	Rn	6, 18	[222.0176]⁽¹⁾	9.23 g/l	-71	-61.8	1900	Dorn
87	Francio	Fr	7, 1	[223.0197]⁽¹⁾		27	677	1939	Perey
88	Radio	Ra	7, 2	[226.0254]⁽¹⁾	5.50	700	1140	1898	Marie y Pierre Curie
89	Actinio	Ac	7	[227.0278]⁽¹⁾	10.07	1047	3197	1899	Debierne
90	Torio	Th	7	232.03806(2)⁽¹⁾ ⁽²⁾	11.72	1750	4787	1829	Berzelius
91	Protoactinio	Pa	7	231.03588(2)⁽¹⁾	15.37	1554	4030	1917	Soddy, Cranston y Hahn
92	Uranio	U	7	238.02891(3)⁽¹⁾ ⁽²⁾ ⁽³⁾	18.97	1132.4	3818	1789	Klaproth
93	Neptunio	Np	7	[237.0482]⁽¹⁾	20.48	640	3902	1940	McMillan y Abelson
94	Plutonio	Pu	7	[244.0642]⁽¹⁾	19.74	641	3327	1940	Seaborg
95	Americio	Am	7	[243.0614]⁽¹⁾	13.67	994	2607	1944	Seaborg
96	Curio	Cm	7	[247.0703]⁽¹⁾	13.51	1340		1944	Seaborg
97	Berkelio	Bk	7	[247.0703]⁽¹⁾	13.25	986		1949	Seaborg
98	Californio	Cf	7	[251.0796]⁽¹⁾	15.1	900		1950	Seaborg
99	Einsteinio	Es	7	[252.0829]⁽¹⁾		860		1952	Seaborg
100	Fermio	Fm	7	[257.0951]⁽¹⁾				1952	Seaborg
101	Mendelevio	Md	7	[258.0986]⁽¹⁾				1955	Seaborg
102	Nobelio	No	7	[259.1009]⁽¹⁾				1958	Seaborg
103	Laurencio	Lr	7, 3	[260.1053]⁽¹⁾				1961	Ghiorso
104	Rutherfordio	Rf	7, 4	[261.1087]⁽¹⁾				1964/69	Flerov
105	Dubnio	Db	7, 5	[262.1138]⁽¹⁾				1967/70	Flerov
106	Seaborguio	Sg	7, 6	[263.1182]⁽¹⁾				1974	Flerov
107	Bohrio	Bh	7, 7	[262.1229]⁽¹⁾				1976	Oganessian
108	Hassio	Hs	7, 8	[265]⁽¹⁾				1984	GSI (*)
109	Meitnerio	Mt	7, 9	[266]⁽¹⁾				1982	GSI
110	Darmstadtio	Ds	7, 10	[269]⁽¹⁾				1994	GSI
111	Roentguenio	Rg	7, 11	[272]⁽¹⁾				1994	GSI
112	Copernicio	Cn	7, 12	[285]⁽¹⁾				1996	GSI
113	Ununtrio	Uut	7, 13	[284]⁽¹⁾				2004	JINR (), LLNL ()
114	Flerovio	Uuq	7, 14	[289]⁽¹⁾				1999	JINR
115	Moscovio	Uup	7, 15	[288]⁽¹⁾				2004	JINR, LLNL
116	Livermorio o Flyorovium	Uuh	7, 16	[290]⁽¹⁾				2006	JINR, LLNL(**)
117	Teneso	Uus	7, 17	⁽¹⁾				2009	JINR
118	Oganesón	Uuo	7, 18	[294]⁽¹⁾				2006	JINR, LLNL(**)

(**)O descubrimiento de l'elemento 118 por un equipo d'o Lawrence Berkeley National Laboratory en 1999 fue dimpués retractau porque no se podio repetir de nuevas o experimento. [1] Retractación d'o LBNL por o escubrimiento de 1999. [2] Experimento de JINR/LLNL (2005)

Acronimos incluyius en a tabla

GSI, Gesellschaft für Schwerionenforschung (Sociedat t'a Investigación d'Ions Pesatos), Wixhausen, Darmstadt, Alemania
JINR, Joint Institute for Nuclear Research (Instituto Unito t'a Investigación Nucleyarñ), Dubna, Moskvá Oblast, Rusia
LLNL, Lawrence Livermore National Laboratory (Laboratorio Nacional Lawrence de Livermore) Livermore, California, Estados Unitos
LBNL, Lawrence Berkeley National Laboratory (Laboratorio Nacional Lawrence de Berkeley) Berkeley, California, Estados Unitos

Notas sobre a tabla

Plantilla:Fnb L'elemento no tiene un nuclioide estable, y a valura entre gafez, (por eixemplo, [209]), indica o numero masico de l'isotopo d'ixe elemento con mayor durada.
Plantilla:Fnb A composición isotopica de bels elementos presents en bels fragmentos cheolochicos puet cambear d'a que se da en a tabla.
Plantilla:Fnb A composición isotopica puet cambear en os materials comercials, por o que o peso atomico puede cambiar significativament.
Plantilla:Fnb A composición isotopica de cuantos metals terrestres que amenistan una precisión mayor en o suyo peso atomico no se puede dar.
Plantilla:Fnb O peso atomico d'o litio comercializau puede variar entre 6.939 y 6.996.

Procedencia d'os nombres d'elementos químicos

Os nombres d'os elementos proceden d'os suyos nombres en griego, latín, anglés u levan o nombre d'o suyo escubridor u ciudat en que s'escubrioron.

Hidrocheno (H): d'o griego ‘chenerador d'augua’.
Helio (He): de l'atmosfera d'o Sol (o dios griego Helios). S'escubrió por primera vegada en o espectro d'a corona solar mientres un eclipse en 1868, encara que a mayoría d'os cientificos no lo acceptoron dica que se isoló en a Tierra.
Litio (Li): d'o griego lithos, ‘roca’.
Berilio (Be) de beriio, esmeralda de color verda.
Boro (B): de l'arabe buraq.
Carbonio (C): carbón.
Nitrocheno (N): en griego nitrum, ‘chenerador de nitratos’
Oxicheno (O): en griego ‘chenerador d'oxidos’ (oxys).
Fluor (F): d'o latín fluere.
Neón (Ne): nuevo (d'o griego neos).
Sodio (Na): d'o latín sodanum (sosa). O símbolo Na viene d'o latín nátrium (nitrato de sodio).
Magnesio (Mg): de Magnesia, comarca de Tesalia (Grecia).
Aluminio (Al): d'o latín alumen.
Silicio (Si): d'o latín sílex, silice.
Fosforo (P) d'o griego phosphoros, ‘portiador de luz’ (o fosforo emite luz en a escuridat porque se crema en combinar-se lentament con l'oxicheno de l'aire).
Ixufre (S) d'o latín sulphurium.
Cloro (Cl) d'o griego chloros (amariello verdoso).
Argón (Ar) d'o griego argos, ‘inactivo’ (debiu a que os gases nobles son poco reactivos).
Potasio (K): de l'anglés pot ashes (‘cenisas’), ya que as cenisas de bellas plantas son ricas en potasio. O simbolo K proviene d'o griego kalium.
Calcio (Ca) d'o griego calx, ‘calsina’. A calsina ye formada por Ca2CO3.
Escandio (Sc) de Scandia (Escandinavia).
Titanio (Ti): d'os Titans, os primers fillos d'a Tierra segunte a mitolochía griega.
Vanadio (V): d'a diosa escandinava Vanadis.
Cromo (Cr): d'o griego chroma, ‘color’.
Manganés (Mn): de magnes, magnetico.
Fierro (Fe): d'o latín ferrum.
Cobol (Co): segunte una versión, proviene d'o griego kobalos, ‘mina’. Unatra versión diz que provién d'o nombre d'un espritu maligno d'a mitolochía chermanica.
Niquel (Ni): provién d'o termino sueco koppar nickel y de l'alemán kupfer nickel, ‘arambre d'o dimonio Nick’ u arambre falso (metal que amaneix en as menas d'arambre, pero no pas ye arambre).
Arambre (Cu): d'o latín aeramen, bronce.
Zinc (Zn): de l'alemán zink, voz d'orichen fosco.
Galio (Ga): de Gallia (nombre latín de Francia).
Chermanio (Ge): de Chermania (nombre latín d'Alemanya).
Arseni (As): arsenikon, orpiment (auripigmentum) amariello.
Selenio (Se): de Selene (nombre griego d'a Luna).
Bromo (Br): d'o griego bromos, ‘hedor’.
Criptón (Kr): d'o griego kryptos, ‘oculto, secreto’.
Rubidio (Rb): d'o latín rubidius, royo muit intenso (a la flama).
Estroncio (Sr): de Strontian, ciudat d'Escocia.
Itrio (Y): de Ytterby, pueblo de Suecia.
Zirconio o Zirconio (Zr): de l'arabe zargun, ‘color dorau’.
Niobio (Nb): de Níobe (filla de Tantal).
Molibdeno (Mo): de molybdos, ‘plomo’. (Pareixe que os primers quimicos creyeban que yera mena de plomo).
Tecnecio (Tc): de technetos, ‘artificial’, porque fue un d'os primers sintetizaus.
Rutenio (Ru): d'o latín Ruthenia (nombre romano de Rusia).
Rodio (Rh): d'o griego rhodon, color rosau.
Paladio (Pd): d'a diosa griega d'a sabiduría, Palas Atena.
Archent (Ag): d'o latín argentum.
Cadmio (Cd): d'o latín cadmia, nombre antigo d'o carbonato de cinc. (Probablement porque cuasi tot lo cadmio industrial s'obtiene como subproducto en o refinau d'os minerals de cinc).
Indio (In): debiu a la color indigo que se veye en o suyo espectro.
Estanyo (Sn): d'o latín stannum.
Telurio (Te): de tel-lus, ‘tierra’.
Antimonio (Sb): d'o latín antimonium. El símbolo Sb, del latín stibium.
Yodo (I): d'o griego iodes, violeta.
Xenón (Xe): d'o griego xenon, ‘forano, raro’.
Cesio (Cs): d'o latín caesius, color azul celeste.
Bario (Ba): d'o griego barys, ‘pesau’.
Lantán (La): d'o griego lanthanein, ‘chacer oculto’.
Cerio (Ce): por l'asteroide Ceres, descubierto dos anyos antis que l'elemento O cerio metalico se troba mas que mas en una aliación de fierro que se fa servir en as piedras d'os briquez.
Praseodimio (Pr): de prasios, ‘verde’, y dídymos, ‘chemelo’.
Neodimio (Nd): de neos-dýdimos, ‘nuevo chemelo (d'o lantán)’.
Prometio (Pm): d'o dios griego Prometeu.
Samario (Sm): d'o ruso samerskite (`mineral de samario´).
Europio (Eu): d'Europa.
Gadolinio (Gd): d'o finés Gadolin (antroponimo).
Terbio (Tb): de Ytterby, lugar de Suecia.
Disprosio (Dy): d'o griego dysprositos, de dificil acceso.
Holmio (Ho): de Holmia (nombre latín d'Estocolmo).
Tulio (Tm): de Thule, nombre antigo de Escandinavia.
Lutecio (Lu): de Lutetia, antigo nombre de París.
Hafnio (Hf): de Hafnia, nombre latín de Copenaguen.
Tantal (Ta): de Tantalo, un personache d'a mitolochía griega.
Tungsteno (W): d'o sueco tung sten, ‘piedra pesada’.
Renio (Re): d'o latín Rhenus (nombre latín d'o Rin).
Osmio (Os): d'o griego osme, olor (debito a la pudor que fa o OsO4).
Iridio (Ir): d'o iris.
Oro (Au): d'aurum, ‘aurora resplandecient’.
Platín' (Pt): d'o castellano platina, ‘lamina d'archent’.
Mercurio (Hg): o suyo nombre se debe a la planeta d'o mismo nombre, pero a suya abreviadura ye Hg porque Dioscorides le deciba «archent acuatico» (en griego hydrárgyros, hydra: ‘augua’, gyros: ‘archent’).
Talio (Tl): d'o griego thallos, tallo.
Plomo (Pb): d'o latín plumbum.
Bismuto (Bi): de l'alemán weisse masse, masa blanca.
Polonio (Po): de Polonia, en honor a o país d'orichen de Marie Curie, co-descubridora de l'elemento, chunto con o suyo mariu Pierre.
Astato (At): d'o griego astatos, instable.
Radón (Rn): de l'anglés radium emanation (‘emanación radiactiva’).
Francio (Fr): de Francia.
Radio (Ra): d'o latín radius, ‘rayo’.
Actinio (Ac): d'o griego aktinos, ‘rayo’.
Torio (Th): de Thor, dios d'a guerra escandinavo.
Protoactinio (Pa): d'o griego protos (primer) y actinium (nombre latín de l'actinio).
Uranio (U): d'a planeta Urano.
Neptunio (Np): d'a planeta Neptuno.
Plutonio (Pu): d'o planetoide Plutón.
Americio (Am): d'America.
Curio (Cm): en honor de Pierre y Marie Curie.
Berkelio (Bk): de Berkeley, a on se troba una important universidat californiana.
Californio (Cf): d'o estau estausunidense de California.
Einsteinio (Es): en honor d'Albert Einstein.
Fermio (Fm): en honor d'Enrico Fermi.
Mendelevio (Md): en honor d'o quimico ruso Dmitri Ivánovich Mendeléiev, precursor de l'actual tabla periodica.
Nobelio (No): en honor d'Alfred Nobel.
Laurencio (Lr): en honor d'E. O. Lawrence.
Rutherfordio (Rf): en honor a Ernest Rutherford, cientifico colaborador d'o modelo atomico y fisica nucleyar.
Dubnio (Db): en honor a o Joint Institute for Nuclear Research, un centro de investigación ruso localizado en Dubna.
Seaborguio (Sg): en honor a Glenn T. Seaborg.
Bohrio (Bh): en honor a Niels Bohr.
Hassio (Hs): se debe a o estau alemán de Hesse a on se troba o grupo d'investigación alemán Gesellschaft für Schwerionenforschung (GSI).
Meitnerio (Mt): en honor a Lise Meitner, matematica y fisica d'orichen austriaco y sueco.
Darmstadtio (Ds): en honor a lo puesto a on fue descubierto, Darmstadt, a on se localiza o GSI.
Roentguenio (Rg): en honor a Wilhelm Conrad Roentgen, descubridor d'os rayos X.

A partir d'o numero atómico 112, se nombra a os elementos con a nomenclatura temporal d'a IUPAC, an que a cada elemento le corresponde como nombre o suyo numero en latín.

Se veiga tamién

Tabla periodica d'os elementos quimicos

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre Elemento quimico.
IUPAC.org/News/Archives/2005/Atomic-Weights_Revised05.html (pesos atomicos revisaus por a IUPAC en 2005).
IUPAC.org/Publications/Pac/2003 («Atomic Weights of Elements 2001», en Pure Appl. Chem. 75(8), 1107-1122, 2003, preso o 30 de chunio de 2005. Os pesos atomicos d'os elementos 1 ta 109 s'han preso d'ista fuent.
WebElements.com (os pesos atomicos d'os elementos 110 ta 116 s'han preso d'ista fuent).

Referencias

F. Rodés Orquín. Proposa d'una metodolochía lesicochica de l'aragonés estándar ta zenzias esperimentals con un eixemplo: a tabla periodica d'os elementos, en Luenga & fablas, num 8-9 (2004-2005). Consello d'a Fabla Aragonesa. ISSN:1137-8328.

Elementos quimicos
Tabla periodica \| Nombre \| Simbolo atomico \| Numero atomico
Grupos: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18
Periodos: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7
Series: Metals alcalins - Alcalinoterrios - Lantanidos - Actinidos - Metals de transición - Metals d'o bloque p - Metaloides - No metals - Halochenos - Gases nobles
Bloques: bloque s - bloque p - bloque d - bloque f - bloque g

Datos: Q11344
Multimedia: Chemical elements / Q11344