Tungsteno

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tungsteno
TantalTungstenoRenio
Mo

W

Sg
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Tungsteno, W, 74
Serie quimicaMetal de transición
Grupo, periodo, bloque 66, d
Colorblanco
Peso atomico 183.84 g·mol−1
Configuración electronica [Xe] 4f14 5d4 6s2[1]
Electrons por capa 2, 8, 18, 32, 12, 2
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)19.25 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.17.6 g·cm−3
Punto de fusión3695 K
(3422 °C, 6192 °F)
Punto d'ebullición5828 K
(5555 °C, 10031 °F)
Punto critico13892 K, MPa
Entalpía de fusión35.3 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización806.7 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 24.27 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 3477 3773 4137 4579 5127 5823
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinacubico centrato en o cuerpo
Estatos d'oxidación6, 5, 4, 3, 2, 1, 0, −1, -2
(oxido liucherament acido)
Electronegatividat2.36 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización 1ª: 770 kJ·mol−1
2ª: 1700 kJ·mol−1
Radio atomico139 pm
Radio covalent162±7 pm
Atra información
Ordenación magneticaparamagnetico[2]
Resistividat electrica(20 °C) 52.8 nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 173 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 4.5 µm·m−1·K−1
Modulo d'elasticidat411 GPa
Mod. elast. transversal161 GPa
Modulo de compresión310 GPa
Coeficient de Poisson0.28
Dureza Mohs7.5
Dureza Vickers3430 MPa
Dureza Brinell2570 MPa
Numero CAS7440-33-7
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
180W 0.12% 1.8×1018 a α 2.516 176Hf
181W sin 121.2 d ε 0.188 181Ta
182W 26.50% 182W ye estable con 108 neutrons
183W 14.31% 183W ye estable con 109 neutrons
184W 30.64% 184W ye estable con 110 neutrons
185W sin 75.1 d β 0.433 185Re
186W 28.43% 186W ye estable con 112 neutrons

O tungsteno,[3] tamién conoixito como wolframio[3] (prenunciato /bol.'fram/), ye un elemento quimico con o simbolo quimico W y o numero atomico 74. Ye un metal gris metalico baixo condicions estandars sin aleyar. O tungsteno nomás se troba en a Tierra combinato en compuestos quimicos. As menas mas importants son a wolframita y a scheelita. O elemento puro tien unas caracteristicas fisicas fuertes, mas que mas o feito de que tien o punto de fusión mas alto de toz os metals sin aleyar y o segundo mas alto de toz os elementos dimpués d'o carbonio. Tamién ye remarcable a suya alta densidat, 19,3 vegatas la de l'augua. Ista densitat ye licherament superior a la de l'uranio y un 71% mas que a d'o plomo.[4] O tungsteno gosa estar fráchil[5] y duro con chichotas cantidaz d'impurezas, fendo-lo dificil de treballar. Manimenos, o tungsteno muit puro ye mas dúctil, y se puet tallar amb una sierra d'arquet.[6]

A forma sin aleyar se fa servir prencipalment ta aplicacions electricas. Muitas d'as aliacions d'o tungsteno tienen a-saber-las aplicacions, mas notablement en filamentos de bombetas incandescents, tubos de rayos X, y superaliacions. A dureza d'o tungsteno y a suya alta densidat le dan aplicacions militars, ya que ye útil en prochectils de penetración. Os compuestos de tungsteno s'emplegan prou a sobén industrialment como catalizadors.

O tungsteno ye l'unico metal d'a tercera serie de transición que se troba en biomoleculas, y o elemento utilizato por sers vivos mas pesato conoixito.[7][8]

Historia[editar | modificar o codigo]

En 1779, Peter Woulfe, estudiando una muestra d'o mineral wolframita, (Mn, Fe)WO4, predició que heba de contener un nuevo elemento.

En 1781, Carl WilhelmScheele y Torbern Berman suchieren que se puet trobar un nuevo elemento reducindo un acido (dito "acido túngstico") obtenito a partir d'o mineral scheelita, CaWO4.

En 1783, en Espanya, os chirmans Juan José de Elhúyar y Fausto de Elhúyar y Zubice troban un acido a partir d'a wolframita identico a l'acido tungstico. Consiguen isolar o nuevo elemento por medio d'una reducción con carbón vechetal en o laboratorio d'a Sociedat Basca, en Vergara. Publican Analís quimico d'o wolframio y examen d'un nuevo metal que dentra en a suya composición describindo iste descubrimiento.

A parola tungsteno procede d'o sueco; tung que se traduz como "pesato" y sten, "piedra", ye decir, "piedra pesata". A parola wolframio procede d'as alemanas wolf y rahm, poden significar "poca valor".

Abundancia y obtención[editar | modificar o codigo]

Bi ha tungsteno mas que mas en Bolivia, Estaus Unius (en California y Colorado), China, Portugal, Rusia y Corea d'o Sud. Manimenos, en l'anyo 2002 o 75% d'o tungsteno procedeba de China.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (en) Why does Tungsten not 'Kick' up an electron from the s sublevel?
  2. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  3. 3,0 3,1 (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  4. {{{títol}}}.
  5. {{{títol}}}. ISBN 9780306450532.
  6. {{{títol}}}.
  7. McMaster, J. and Enemark, John H (1998). "The active sites of molybdenum- and tungsten-containing enzymes". Current Opinion in Chemical Biology 2 (2): 201–207. DOI:10.1016/S1367-5931(98)80061-6.
  8. Hille, Russ (2002). "Molybdenum and tungsten in biology". Trends in Biochemical Sciences 27 (7): 360–367. DOI:10.1016/S0968-0004(02)02107-2.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]