Rodio

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Rodio
RutenioRodioPaladio
Co

Rh

Ir
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Rodio, Rh, 45
Serie quimicaMetal de transición
Grupo, periodo, bloque 95, d
Colorblanco archent
Peso atomico 102.90550 g·mol−1
Configuración electronica [Kr] 5s1 4d8
Electrons por capa 2, 8, 18, 16, 1
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)12.41 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.10.7 g·cm−3
Punto de fusión2237 K
(1964 °C, 3567 °F)
Punto d'ebullición3968 K
(3695 °C, 6683 °F)
Entalpía de fusión26.59 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización494 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 24.98 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 2288 2496 2749 3063 3405 3997
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinacubica centratas en as caras
Estatos d'oxidación6, 5, 4, 3, 2, 1,[1] -1
(oxido anfoterico)
Electronegatividat2.28 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización 1ª: 719.7 kJ·mol−1
2ª: 1740 kJ·mol−1
3ª: 2997 kJ·mol−1
Radio atomico134 pm
Radio covalent142±7 pm
Atra información
Ordenación magneticaparamagnetico[2]
Resistividat electrica(0 °C) 43.3 nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 150 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 8.2 µm·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(20 °C) 4700 m/s
Modulo d'elasticidat380 GPa
Mod. elast. transversal150 GPa
Modulo de compresión275 GPa
Coeficient de Poisson0.26
Dureza Mohs6.0
Dureza Vickers1246 MPa
Dureza Brinell1100 MPa
Numero CAS7440-16-6
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
99Rh sin 16.1 d ε - 99Ru
γ 0.089, 0.353,
0.528
-
101mRh sin 4.34 d ε - 101Ru
IT 0.157 101Rh
γ 0.306, 0.545 -
101Rh sin 3.3 a ε - 101Ru
γ 0.127, 0.198,
0.325
-
102mRh sin 2.9 a ε - 102Ru
γ 0.475, 0.631,
0.697, 1.046
-
102Rh sin 207 d ε - 102Ru
β+ 0.826, 1.301 102Ru
β 1.151 102Pd
γ 0.475, 0.628 -
103Rh 100% 103Rh ye estable con 58 neutrons
105Rh sin 35.36 h β 0.247, 0.260,
0.566
105Pd
γ 0.306, 0.318 -

O rodio ye un elemento quimico de numero atomico 45 situato en o grupo 9 d'a tabla periodica d'os elementos. O suyo simbolo ye Rh. Ye un metal de transición d'o grupo d'o platín. Ye poco abundant, se troba por un regular en menas de platín y s'emplega en bellas aliacions de platín. Bels d'os suyos compuestos, y tamién como metal finament dividito, s'emplegan como catalizadors en procesos industrials importants, tals como a carbonilación d'o metanol y a hidrochenación y a hidroformilación d'alcans.

Propiedaz[editar | modificar o codigo]

Productos de rodio

O rodio ye un metal dúctil de color blanco archent. No se disuelve en acidos, ni sisquiera en augua rechia, encara que dividito sí que se puet disolver en ista, y tamién en acido sulfurico concentrato y en calient, H2SO4. O rodio tien un punto de fusión mayor que o d'o platín y una densidat menor.

Igual que toz os metals d'o grupo d'o platín, ye un poderoso catalizador. En combinación con o platín se fa servir ta producir acido nitrico a partir de l'amoniaco, s'usa tamién como base reflectiva en os faros de vehiclos d'alta gama por o suyo intenso brillo y a suya caracteristica d'estar inoxidable, mesmo en medios acidos. O rodio ye o metal mas important adintro d'o grupo d'o platín, ya que por a suya escaseza en a naturaleza tien pres altos, encara que encara no s'ha descubierto a totalidat d'aplicacions industrials que tien iste metal.

Os suyos estatos d'oxidación mas comuns son +1, +3, 0 y -1.

Historia[editar | modificar o codigo]

O rodio, d'o griego rhodos ("rosa", por a color de bellas solucions d'iste metal) fue descubierto en 1803 por William Hyde Wollaston, poco dimpués d'haber descubierto o paladio. Ta conseguir-lo disolvió platín en augua rechia y lo neutralizó con hidroxido de sodio. Dimpués precipitó o platín con cloruro d'amonio, y con cianuro de mercurio eliminó o paladio. O resultato estió una substancia roya que conteneba sals de cloruro de rodio, d'as que se puet obtener o rodio a traviés d'una reducción con gas d'hidrocheno.

Utilización[editar | modificar o codigo]

Catalizador[editar | modificar o codigo]

O prencipal uso industrial d'o rodio (81% en l'anyo 2007) ye como component de catalizadors. Presenta avantallas sobre o platín en a reducción d'os nocivos oxidos de nitrocheno ta obtener nitrocheno y oxicheno. Amás tien utilidat en a industria d'os hidrocarburos.

A causa d'o suyo alto pre, o reciclache de catalizadors emplegatos s'ha convertito en una d'as prencipals fuents d'obtención d'iste metal.

Atros usos[editar | modificar o codigo]

Aniello d'oro galvanizato con rodio

O rodio ye un elemento muit emplegato en choyería. Por un regular, l'oro blanco se galvaniza con una capa externa de rodio de 0,05-0,5 micras de gordaria, encara que a gordaria ideyal sería una capa de 2,0 micras ta que dure mas tiempo.

Tamién s'emplega en aplicacions ta contactos electricos, por a suya baixa resistencia electrica y alta resistencia a la corrosión. O rodio se galvaniza facilment ta formar superficies duras, resistents a o desgaste y de brillo permanent, se fa servir tanto en contactos electricos como en mirallos y reflectors y en choyería.

Periglosidat[editar | modificar o codigo]

Como metal puro, o rodio ye inerte de tot y no representa risgo ta a salut humana. Manimenos, os compuestos de rodio son altament toxicos y cancerichens.[3] Si se troba en forma de polvos, ye important mantener-los luent de purnas u flamas, ya que presenta risgo d'explosión. Amás, s'ha d'evitar a inhalación d'istos polvos.

Referencias[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre o rodio.