Ir al contenido

Aragonés d'a Tierra de Biescas

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Aragonés d'a Tierra de Biescas

Situación de l'aragonés d'a Tierra de Biescas
Localización cheografica
Territorios Tierra de Biescas y Sobremont
Lugar(s) principal(s) Biescas, Gavín, Aso, Yosa, Betés, Barbenuta, Escuer, Yesero
Sociolochía
Vitalidat Baixa
Literatura
Escritors principals Maximo Palacio Allué, Fernando Otal Otal

L'aragonés d'a Tierra de Biescas ye a parla comarcal aragonesa que se charra en a redolada de Biescas y en o Sobremont. Muga a l'este con l'aragonés de Sobrepuerto, muito pareixito.

Morfolochía

[editar | modificar o codigo]
  • A chent vhoven emplega l'articlo cheneral aragonés o, os, a, as, sin dembargo entre chent viella encara puede sentir-se a variedat postvocalica ro, ros, ra, ras (pareixe que yera prou vivo dica fa un par de cheneracions) como en tensino, bergotés y aragonés d'a valle de Vio.
  • Os participios que s'usan son en –au, -iu, pero fa dos cheneracions encara s'emplegaban participios en –ato, -ito.
  • O verbo veyer presenta un pasato fuerte.
  • A parte d'o condicional mas común en aragonés, (-ría), s'ha trobato casos d'atro en dos construccions en –reba (podreban estar mas en Orós Alto y habreba de venir mas chent en Biescas), pareixe que ye analochico con l'imperfecto en -eba, -iba.
  • A particla pronomino-adverbial bi (u a variant be), i s'alza nomás que en a conchugación impersonal d'o verbo haber, y de tanto en tanto con atros emplegos: no se si b'está, ne b'ha prou de chent

Lexico no citato y propio de Biescas y redolata ye: casalivo, gotifarriar, narronal, cantarita, cantaluria, revivir (sobrevivir), follar (fer fuella, salir fuellas), chichiberria, regota, mosal/musal, ruchar, cobaquí, coballá.

Bibliografía

[editar | modificar o codigo]


Variedatz centrals de l'aragonés
Aragonés centro-occidental Aragonés tensino (incluyindo o panticuto) | Aragonés d'a Tierra de Biescas | Aragonés d'a val d'Acumuer | Aragonés sarrablés | Aragonés de Vallibasa | Aragonés de Sobrepuerto
Aragonés centro-oriental Aragonés d'a Ribera de Fiscal | Aragonés d'a valle de Broto y d'a valle de Vio | Aragonés d'a valle de Puértolas | Aragonés d'a valle de Tella | Belsetán | Aragonés de Sierra Ferrera