Parla (lingüistica)

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A parla, parlache u fabla ye l'aplicación concreta que fan os parlants d'una luenga.

Dende una perspectiva personal, a parla puet estar un acto individual que s'opone a la luenga, que ye social.

Cuan se describen as variants cheograficas d'una luenga se fa servir o termin parla pa describir as variants a diferents escalas: parla local, parla comarcal, parla rechional, etc...Un conchunto de parlas, en especial as locals y comarcals forman lo que la chent entiende como "dialecto", (por eixemplo l'andaluz) pero no siempre una parla rechional ye entendita como un dialecto (por eixemplo o castellano d'Aragón).

En o caso d'o castellano d'Aragón, que sería una parla rechional, bels lingüístas la denominan baturro n'i habendo dentro parlas locals como o chipranesco, o caspolín, etc...

En aragonés occidental (cheso y ansotano por o menos) as parlas propias d'una val son conoixitas como "fablas" ("fabla chesa", "fabla ansotana"), por fer servir o verbo fablar.

Acepcions erronias de fabla[editar | modificar o codigo]

O termin fabla, inicialment cheosinonimo de parla ye un termin que en a fins d'o sieglo XX se descontextualizó y se convertió en tot Aragón, especialment en as arias castellanizatas urbanas, en un eufemismo pa evitar mencionar a l'idioma aragonés con o chentilicio d'Aragón, d'una traza pareixita a lo que se desvinió con a dicotomía asturianu-bable. Talment a clase intelectual aragonesa encomenzó a fer servir eufemismo fabla por temor a que a denominación historica d'aragonés se fese servir ferramienta politica d'un nacionalismo que veyeban perigloso si se feba comparable a lo d'atras rechions vecinas. Atra explicación complementaria puet estar a tendencia despectiva a lo estilo de patois u chapurriau por part de clases intelectuals aculturizatas que s'identifican con a luenga u cultura d'a metropoli d'a cultura dominant (París, Madrit, ecetra). Entre os neoparlants defensors de l'aragonés d'a decada de 1980 y 1990 tamién se descontextualizó o termin, fendo-lo sinonimo de luenga. En textos d'estas decadas no yera infrecuent veyer escrito fabla castellana y composicions erronias pareixitas.

Veyer tamién[editar | modificar o codigo]

Iste articlo ye un borrador. Enamplando-lo aduyarás a amillorar a Biquipedia.