Orzandué
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Orzandué | |
| Despoblau medieval d'Aragón | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca • Municipio |
Despoblau medieval Aragón.svg){kind=small} UescaAlto Galligo Samianigo |
| Partiu chudicial | Chaca |
| Población • Total |
0 hab. |
| Parroquial • Diocesi • Arcipestrau |
Chaca Samianigo |
| Coordenadas | |
Orzandué ye un despoblato situato en a val d'Acumuer, en l'actual municipio de Samianigo.
O lugar ye totalment desapareixiu, ya que os terrenos sobre os que yera construyiu han estau ixarticaus y cautivaus mientres sieglos por os habitants d'Isín. Bi ha encara restas visibles como son muntonadas de piedras que perteneixeban a las edificacions. En un punto d'o barranco que i pasa se veyen, debiu a la erosión, dos sepolturas de losa.
En o Museu Ángel Orensanz y Artes de Sarrablo s'alza parti d'o crismón d'a suya ilesia parroquial de Sant Isteban d'o sieglo XII.
Toponimia[editar | modificar o codigo]
L'orichen podría estar un antroponimo con o sufixo preindoeuropeu de posesión -ué.[1]
Historia[editar | modificar o codigo]
Apareixe documentau en os archivos de Sant Chuan d'a Penya, adintro d'o Priorato de Cercito-Acumuer, ya que entre os anyos 1004 y 1035 Sancho o Mayor concede a tercera parti d'a villa d'Orzandué a dito monesterio. En 1039, debiu a incorporación d'o monesterio de Cercito a o dominio pinatense, a metat d'a villa d'Orzandué pasó a perteneixer tamién chunto a os lugars d'Acumuer, Aurín y Arrés a Sant Chuan d'a Penya.
O 10 de chinero de 1042, l'abat Ximeno cede a Sant Chuan d'a Penya cuantas d'as suyas posesions en Larrés, Ataguás, Baraguás y Orzandué:
O falsos privilechios ob honorem, confirmaus supuestament por o rei Sancho Remíriz o 15 de mayo de 1090, sinyalan que meya villa d'Orzanduel perteneixe por ixas envueltas a o monesterio pinatense. En una división de biens de Sant Chuan d'a Penya apareixen, entre atros muitos lugars, as villas d'Acomuer et Orcendue.
En 1108 Elesonio y a suya muller Sancha reciben un palacio en Orzandué pagando a Sant Martín de Cercito bellas cantidaz de trigo, hordio y vin. En l'anyo 1187 apareixe como un dos lugars que facioron voto solemne a Sant Indalecio.
En l'anyo 1189, apareixe documentada en o Cartulario de Santa Cruz d'as Serors a venda d'una vinya en a localidat de Binacua que yera propiedat de Jordana de Orzandué y os suyos fillos, a María Bertrán. O documento yera escrito y sinyau por Egidius, abbas de Orzandue.
O 29 d'aviento de 1203 diz que se cedió lo lugar chunto con as villas de Senegüé, Xabierre, Betés, Acumuer, y Aurín, perteneixients toz a lo monesterio de Sant Úrbez, ta Alamazón de Orna y a suya muller. En a calendata d'o 8 d'abril de 1393 apareixen tamién atras donacions de palacios en Orzandué a Pedro Baum y María de Orzandué y Pedro Bailín pagando trigo y diners por istos.[2]
En 1210, apareixe como encara perteneixient a o priorato de Sant Martín de Cercito, que a la vegada pendeba d'o monesterio de Sant Chuan d'a Penya. Ya en 1212, se documenta a Bertran de Orçandue como testigo d'una donación d'un matrimonio a Santa María de Salas.
Igual que en o caso d'os despoblatos vecins d'Ataguás y Güé, a suya ilesia tenió mientres os sieglos XIII y XIV a categoría de rectoría. Encara o 8 d'abril de 1393, un palacio d'iste lugar perteneixeba a o monesterio de Sant Martín de Cercito y iste a la vegada a Sant Chuan d'a Penya, que lo cede a treudo a Pedro Bailín y a la suya muller, María de Orzandué. O 20 d'aviento de 1397 o rei Martín I lo incorpora a la Corona, adhibindo-lo a la ciudat de Chaca. Iste feito lo refirmaría a reina María de Luna o día 13 d'agosto de 1406.
O día 25 de setiembre de 1405 o lugar fue vesitau por chents provenients de Uesca pa recaudar diners pa las obras d'a Seu de Santa María de Uesca, replegando-se 10 sueldos chaqueses. En o censo de 1495 ya no apareixeba como lugar habitau.
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ (es) Geografía medieval de Serrablo. José Miguel Navarro López. Colección «A Lazena de yaya», 15. ISBN 84-8127-104-7
- ↑ (es) Aportación al conocimiento de las fuentes históricas medievales para la comarca de Serrablo
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
- (es) Crismón d'Orzandué