Binacua

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario.

Binacua
Lugar d'Aragón
A ilesia parroquial de Binacua, d'estilo romanico.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca  • Municipio	Lugar  Aragón  Uesca Chacetania Santa Cruz d'as Serors
Partiu chudicial	Chaca
Población  • Total	31 hab. (2023)
Altaria  • Meyana	762 m.
Distancia  • 14 km	enta Chaca
Codigo postal	22792
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Chaca Chaca-Berdún Ánchels Custodios
Ríos	Barranco d'a fuen biescas y Río Aragón.
Coordenadas
Binacua Binacua en Aragón
Web oficial

Binacua ye un lugar d'o municipio de Santa Cruz d'as Serors, en a Chacetania, provincia de Uesca, Aragón. Ye situau sobre un puyuelo a lo piet d'a sierra de Sant Chuan d'a Penya, en a vesant norte d'a punta Cuculo, en a marguin ezquierda d'o río Aragón, a una altitut de 761 metros. Fa parte de l'Itinerario d'a Rota Monumental d'a Canal de Berdún que integra doce localidaz con ilesias, ermitas y castiellos d'interés.

Etimolochía

Respective d'a suya etimolochía, Manuel Benito Moliner, de l'Instituto de Estudios Altoaragoneses, creye que puet estar un antrotoponimo, ye decir, un toponimo procedent d'un antroponimo u nombre de persona, que habría estau influyenciau por un sufixo d'orichen celta.

Cheografía

A localidat de Binacua se troba situada a 762 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a una distancia de 14 km d'a ciudat de Chaca, capital d'a suya comarca. Se troba en un chicot pueyo mugant con a sierra de Sant Chuan d'a Penya, y por a suya ubicación poseye una ampla anvista sobre a val de l'Aragón en ixa comarca amanada a Chaca.

Clima

A suya temperatura anyal ye 10.97 °C, con una temperatura meya en chinero de 2.65 °C y en chulio de 20.63 °C.

Historia

Seguntes Agustín Ubieto Arteta, a primera cita d'o lugar ye en 992 y apareixe en a edición de su chermano Antonio Ubieto Arteta d'o Cartulario de San Juan de la Peña, en Textos Medievales, 6 (Valencia, 1962), y cita as formas Binacua, Binaqua, Uinaqua, Vinaqua y Vinaque.

De 1056 ye la primera mención de Vinacua, en a cuala los suyos vecins actúan como testigos d'una donación. Dica o sieglo XIX estió sinyoría abadial, dependient d'o monesterio de Santa Cruz d'as Serors –dende o sieglo XVI d'as benedictinas de Chaca. Ista vinculación, encara que antiga, ye posterior a lo 992, calendata d'una falsa carta de donación d'a villa per Sancho Garcés II. Tamién ye espuria la feita per Pero I en 1100, que tres anyos dinantes sí heba entregau a lo cenobio las casas de Binacua propiedat d'a difunta abadesa donya Sancha. En o sieglo XII ye constatada la existencia de vinyals (venda d'as vinyas Ariola y Assa).

Demografía

Evolución demografica

1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 - - 43 - - - - - -

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 - - - - - - 29 28 29

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 29 28 28 27 27 27 26 26 35

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 34 33 34 34 33 30 31 29 31

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - 30 31 31 - - - - - -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Patrimonio

Ilesia d'os Ánchels Custodios

A ilesia d'os Ánchels Custodios de Binacua se construyió en o sieglo XI con una nau rectangular que remata en un abside semicercular, que tien una finestra con dople redame en o centro visible dende l'interior d'o templo, y ye cubierto con vuelta de cuarto d'esfera. Se siguioron as pautas d'o estilo romanico lombardo, como se compreba en o costau sud de l'abside a on perviven tres arquiellos ciegos y dos lesenas (pilastras). Os costaus norte y este de l'abside estioron destruyius per un rayo y han estau reconstruyius de forma elemental, sin reponer os arquillos y lesenas desapareixius.

Debió sufrir una espaldadura que obligó a la reconstrucción parcial, ya en o sieglo XII, d'alcuerdo con o estilo romanico procedent d'a seu de Chaca. Asinas se compreba en a portalada, con arco de meyo punto y cuatro arquivoltas de gran grandaria, decoradas de l'exterior a l'interior, per lo escaquiau chaqués, una serie de bolas, un baquetón y una banda sin ornamentar. O timpano, "un d'os mas orichinals entre los aragoneses", ye ocupau per lo crismón, como ye frecuent en as ilesias romanicas d'a comarca, y a los suyos costaus amaneixe, dentro d'un cerclo, una ixeta y un cervatillo que miran a lo crismón; en as ixutas d'os tres cerclos amaneixen dos cabezas barbadas labradas de traza rudimentaria. A puerta ye flanqueada per dos columnas que rematan en capitels figurativos, un con serpients enroscadas y l'atro con aus afrontadas, executadas con bella tosquedat. En o muro d'o portico, a la dreita d'o espectador, se ficó una lapida funeraria calendada en 1684.

En l'interior, amán de l'abside, se troba un baixorrelieu, executau de forma muito esquematica y tosca, con una persona que lancetia un dragón. Se tracta d'una pieza reaproveitada y que s'ha disposau tumbada, cuan en orichen habió d'estar vertical.

En zaguerías d'o sieglo XVII s'enampló per o sud a nau y se construyió la torre campanar. En o cuerpo meyo se ficó, reaproveitada d'o templo romanico, una finestra estreita, tipo espillera.

Arquitectura tradicional

O lugar ye cudiadosament conservau, con as carreras pavimentadas con losa, mantiene o plano orichinario. Se conservan viviendas tradicionals, construyidas con piedra, cubiertas con losas y con grans chamineras troncoconicas.

Camín/Carrera de Sant Chaime

O Camín de Sant Chaime por Binacua forma parte d'o ramal de Sant Chuan d'a Penya, una subdivisión d'o Camín de Sant Chaime Franzés por Aragón (Carrerón de Gran Recorriu GR-65.3) que traviesa d'este a ueste tot o territorio d'a Canal de Berdún, descurrindo paralelamén a lo río Aragón.

O suyo trango por Binacua, encomenza en a localidat de Santa Cruz d'as Serors, con una durazión d'1 ora y 50 menutos dica a suya plegada a Binacua. Dimpués d'a plegada a Binacua, desziende por a carretera dica a localidat de Santa Zilia.

Vinclos externos

• (es) Binacua en AragonRomanico.com.
• (es) A ilesia de Sant Remón Nonato de Binacua en www.romanicoaragones.com.
• (es)Pachina web d'o lugar

Lugars d'o municipio de Santa Cruz d'as Serors
Binacua | Santa Cruz d'as Serors

• Datos: Q8248060
• Multimedia: Binacua / Q8248060