Binacua
| Binacua | |
|---|---|
| Lugar d'Aragón | |
 A ilesia parroquial de Binacua, d'estilo romanico. | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca • Municipio |
Lugar Aragón.svg){kind=small} UescaChacetania Santa Cruz d'as Serors |
| Población • Total |
31 hab. (2020) |
| Altaria | 762[1] m. |
| Distancia • 14 km |
enta Chaca |
| Codigo postal | 22792 |
  Binacua Situación de Binacua en Aragón | |
Binacua ye un lugar situau sobre un altozano a lo piet d'a sierra de San Juan d'a Penya, en a vesant norte d'o mont Cuculo, en a marguin cucha d'o río Aragón, con una altitut de 761 metros. Perteneixe a lo municipio de Santa Cruz d'a Serós, en a Chacetania, provincia de Uesca, Aragón, Espanya. Forma parte d'o Itinerario d'a Rota Monumental d'a canal de Berdún que integra dotze localidatz con ilesias, ermitas y castiellos d'interés.
Historia[editar | modificar o codigo]
Seguntes Agustín Ubieto Arteta, a primera cita d'o lugar ye en 992, citata en a edición de su chermano Antonio Ubieto Arteta d'o Cartulario de San Juan de la Peña, en Textos Medievales, 6 (Valencia, 1962), y cita as formas Binacua, Binaqua, Uinaqua, Vinaqua y Vinaque.[2] De 1056 ye la primera mención de Vinaqua, en a quala los suyos vecins actúan como testigos d'una donación. Dica lo sieglo XIX estió señorío de abadengo, dependient d'o monesterio de Santa Cruz d'a Serós –dende lo sieglo XVI d'as benedictinas de Jaca. Esta vinculación, encara que antiga, ye posterior a lo 992, calendata d'una falsa carta de donación d'a villa per Sancho Garcés II. Tamién ye espuria la feita per Pedro I en 1100, que tres anyos dinantes sí heba entregau a lo cenobio las casas de Binaqua propiedat d'a difunta abadesa donya Sancha. En o sieglo XII ye constatada la existencia de viñedos (venda d'as viñas Ariola y Assa).
Patrimonio[editar | modificar o codigo]
Ilesia d'os Anchels Custodios
Se construyió en o sieglo XI con una nave rectangular que remata en un ábside semicircular, que tiene una finestra con dople redame en o centro visible dende l'interior d'o templo, y ye cubierto con bóveda de quarto d'esfera. Se siguioron las pautas d'o estilo romanico lombardo, como se compreba en o costau sud d'o ábside an perviven tres arquillos ciegos y dos lesenas (pilastras). Los costaus norte y este d'o ábside estioron destruyius per un rayo y han estau reconstruyius de forma elemental, sin reponer los arquillos y lesenas desapareixius.
Debió sufrir un derrumbe que obligó a la reconstrucción parcial, ya en o sieglo XII, d'alcuerdo con o estilo romanico procedent d'a seu de Jaca. Asinas se compreba en a portiada, con arco de meyo punto y quatro arquivoltas de gran grandaria, decoradas de l'exterior a l'interior, per lo ajedrezado jaqués, una serie de bolas, un baquetón y una banda sin ornamentar. Lo tímpano, "un d'os mas orichinals entre los aragoneses", ye ocupau per lo crismón, como ye freqüent en as ilesias romanicas de l'entorno, y a los suyos costaus amaneixe, dentro d'un cerclo, una ixeta y un cervatillo que miran a lo crismón; en as ixutas d'os tres cerclos amaneixen dos cabezas barbadas labradas de traza rudimentaria. La puerta ye flanqueada per dos columnas que rematan en capiteles figurativos, un con serpientes enroscadas y l'atro con aus afrontadas, executadas con bella tosquedad. En o muro d'o pórtico, a la dreita d'o espectador, se ficó una lapida funeraria fechada en 1684.
Arqitectura Tradicional
En l'interior, amán d'o ábside, se troba un bajorrelieve, executau de forma muito esquematica y tosca, con una persona que alancea un dragón. Se tracta d'una pieza reaprovechada y que s'ha disposau tumbada, quan en orichen debió estar vertical.
A zaguers d'o sieglo XVII s'enampló per lo sud la nave y se construyió la torre campanar. En o cuerpo meyo se colocó, reaprovechada d'o templo romanico, una finestra estreita, tipo aspillera. Arquitectura tradicional Lo lugar ye cudiadosament conservau, con as carreras pavimentadas con losa, mantiene lo plano orichinario. Se conservan viviendas tradicionals, construyidas con piedra, cubiertas con losas y con grans chamineras troncocónica
Etimolochía[editar | modificar o codigo]
Respective d'a suya etimolochía, Manuel Benito Moliner, d'o Instituto de Estudios Altoaragoneses, creye que puet estar un antrotoponimo, ye decir, un toponimo procedent d'un antroponimo u nombre de presona, que habría estato enfluenciato por un sufixo de orichen celta.[3]
Cheografía[editar | modificar o codigo]
A localidat de Binacua se troba situata a 762 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 14 km d'a ciudat de Chaca, capital d'a suya comarca. Se troba en un chicot pueyo mugant con a sierra de Sant Chuan d'a Penya, y por a suya ubicación poseye una ampla anvista sobre a val de l'Aragón en ixa redolada amanata de Chaca.
Demografía[editar | modificar o codigo]
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
- (es) Binacua en AragonRomanico.com.
- (es) A ilesia de Sant Remón Nonato de Binacua en www.romanicoaragones.com.
- (es)Pachina web d'o lugar
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ (es) Pachina web no oficial de Binacua.
- ↑ (es) Ubieto Arteta, Agustín: Toponimia aragonesa medieval, Valencia, 1972.
- ↑ (es) Manuel Benito Moliner: Pueblos del Alto Aragón: el origen de sus nombres.
| Lugars d'o municipio de Santa Cruz d'as Serors | |
|---|---|
| Binacua | Santa Cruz d'as Serors |