Ir al contenido

Meses de l'anyo en bavaro

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os meses de l'anyo en bavaro tienen o suyo orichen en o latín, provenients de l'antigo calandario romano.

En o dialecto cimbrio se conservan bellas formas antigas que son diferents d'o bavaro y l'alemán stándard y que en bels casos provienen de l'agricultura.

Meses de l'anyo en bavaro

[editar | modificar o codigo]
Bavaro Alemán Aragonés Orichen
Jenna; cimbrio: Jènnar Januar Chinero Tiengo l'orichen igual que en aragonés en o latín (mensem) jennaius, en honor a dios romano Chan.
Feba, Fewarar Februar Febrero O suyo orichen ye igual que en aragonés o latín (mensis) februarius, con o significau literal d'o mes d'a purificación. Iste yera o zaguer mes de l'antigo calendario romano. S lateinische Wort hout es öltere Hornung vadrengt. Feba is an öltere boarische Form, dej wou haintzatoch in Boarischn in Åltbayern grejsstntols vaåltet is.
cimbrio: Hòrnikh De l'alemán Hornung, en alto alemán antigo hornung, de Horn (literalment cuerno). O nombre puet fer referencia a os cuernos d'os ciervos.
Mirz; cimbrio: Mèertzo März Marzo S'orichina igual que en aragonés en o latín (mensem) martium, en honor a Marte, mes romano d'a guerra. En alto alemán antigo yera marzeo u merzo.
Aprül; cimbrio: Apréllen April Abril Tien o suyo orichen como en aragonés en o latín Aprilis (mensis), sin que a suya etimolochía sía guaire clara. Antiparti d'a palabra latina existiba l'alternativa ōstarmānōd (en bavaro actual Oustermonat, u literalment o mes de Pascua) en alto alemán antigo. Un atra variant en alto alemán antigo yera aprello, d'a que deriva a forma cimbria.
Mai, Moa; cimbrio: Mòajo Mai Mayo O suyo orichen ye como en aragonés o latín (mensis) Maius, en honor d'o dios romano Chupiter (Maius Juppiter u Chupiter o mas gran). En alto alemán antigo existiba a forma meio, d'on viene tamién a forma alternativa Moa en bavaro.
Juni Juni Chunio/Chunyo Como en aragonés s'orichina en o latín (mensis) Iunius, mes en o honor d'a diosa romana Chuno.
cimbrio: Prachot En alto alemán Brachmonat, literalment o mes d'o barbecho, estando Brachet l'antiga palabra ta o mes de chunio. Tien o suyo orichen en l'alto alemán medieval brāchōtque significa huebra, estando iste mes cuan prencipia a deixar-se descansar un campo dica l'anyo siguient.
Juli Juli Chulio/Chuliol L'orichen d'ista denominación ye como en aragonés o latín (mensis) Iulius, en honor de Chulio César.
cimbrio: Hubiot En alto alemán Heumonat, literalment o mes d'o feno, estando Heuert l'antiga palabra ta o mes de chulio. S'orichina en l'alto alemán medieval houwot, houwet, höuwet que signfica feno, estando iste o mes en que se replega o feno.
August; cimbrio: Agósten August Agosto S'orichina como en aragonés en o latín (mensis) Augustus, en honor a l'emperador romano César Augusto. En alto alemán antigo se'n deciba augusto.
September; cimbrio: Siban-Maanont September Setiembre Igual que en aragonés o suyo orichen ye o latín (mensis) September, a on septem significa siet, por estar o septimo mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment septimo mes.
Oktower; cimbrio: Achte-Maanont Oktober Octubre Como en aragonés o suyo orichen ye o latín (mensis) October, a on octo significa ueito, por estar o ueiteno mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment ueiteno mes.
November; cimbrio: Naüne-Maanont November Noviembre Tien o suyo orichen igual que en aragonés en o latín (mensis) November, a on novem significa nueu, por estar o nueno mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment nueno mes.
Dezember Dezember Aviento Viene d'o latín (mensis) December, a on decem significa diez, por estar o deceno mes de l'antigo calandario romano. En alto alemán antigo existiba a variant heilagmānōd, ye decir o mes santo.
cimbrio: Bainacht-Maanont Literalment o mes de Nadal.

Bibliografía

[editar | modificar o codigo]
  • Friedrich Kluge, bearb. v. Elmar Seebold: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache/Kluge, Walter de Gruyter, Berlin/New York, 2002, 24. Auflage, ISBN 3110174731
  • Ludwig Zehetner: Bairisches Deutsch, Heinrich Hugendubel Verlag/edition vulpes, Kreuzlingen/München/Regensburg, 2005, ISBN 3980702871

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]


Gramatica d'o bavaro
Fonetica Epentesi · Diftongo oa
Morfolochía Adchectivos (Numerals) · Adverbios · Articlo definiu · Articlo indefiniu · Caso gramatical (Acusativo · Chenitivo · Dativo · Vocativo) · Conchuncions · Chenero gramatical · Numero gramatical · Prefixos y sufixos · Preposicions · Pronombres (Demostrativos · Indefinitos · Interrogativos · Personals · Posesivos · Reflexivos · Relativos) · Substantivos (Aumentativo · Diminutivo) · Verbos (Verbos auxiliars · Verbos deponents · Verbos modals)
Lexicolochía Lexico (Bohemismos · Chinés en bavaro · Días d'a semana · Galicismos · Italianismos · Latinismos · Meses de l'anyo · Nombres propios · Parolas indias en bavaro · Yiddischmos y hebraismos)
Ortografía Grafía · Cliticos