Idioma francoprovenzal

De Biquipedia
(Reendrezau dende Idioma arpitán)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Francoprovenzal
Arpitan
Atras denominacions: Arpitán
Parlau en: Francia, Italia y Suiza
Rechión: Arpitania
Etnia: Arpitans
Parladors: 77.000
Posición: {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica: Luengas indoeuropeas

 Italica
  Romance
   Galo-iberica
    Galorromanica
     Galo-retico
      Luengas d'Oïl
       Francoprovenzal

Estatus oficial
Oficial en:
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: Italia
Regulau por: Sin de regulación
Codigos
ISO 639-1 {{{iso1}}}
ISO 639-2 roa
ISO 639-3 frp
SIL
Francoprovenzal en verde

O francoprovenzal[1] u arpitán (arpitan) ye una luenga romance charrata en bellas partes de Francia, Italia y Suiza. A suya zona de distribución ye conoixita como Arpitania.

Historia[editar | modificar o codigo]

Heinrich Lausberg nota que l'arpitan respecto a lo latín ye mes innovador que o retorromanz y menos que as luengas d'Oil u o francés.[2] Deduce que l'arpitán ye a continación d'o latín que se parlaba en Lugdunum important centro urbán galorromano y ixo explica que siga mes innovador que o retorromanz. Cuan con a caita de l'Imperio Romano se formó o Reino Burgundio y a zona de Lugdunum perdió a suya importancia y se convertió en una zona marguinal y conservadora en relación a lo latín d'o norueste de Galia, que continó a suya evolución diverchent con mes substrato celta y a mes con adstrato chermanico. A invasión d'os alamans en forma de falca aisló dentro d'a galorromania l'arpitán d'o retorromanz.

Vocabulario basico[editar | modificar o codigo]

Latín Aragonés Francoprovenzal Francés Catalán Occitán Italiano
clavis clau cllâf clef / clé clau clau chiave
cantare cantar chantar chanter cantar cantar (chantar) cantare
capra craba chiévra chèvre cabra cabra (chabra/craba) capra
lingua luenga lengoua langue llengua lenga lingua
nox, noctis nueit nuet nuit nit nuèch (nuèit) notte
sapis sabón savon savon sabó sabon sapone
sudor sudar suar suer suar susar (suar) sudore
vitae vida via vie vida vida vita
pendere pagar payer payer pagar pagar (paiar) pagare
platea plaza place place plaça plaça piazza
ecclesia ilesia églése église església glèisa chiesa
caseus (formaticum) queso / formache tôma / fromâjo fromage formatge formatge (hormatge) / toma formaggio

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. Heinrich Lausberg: Lingüistica romanica. Tomo I fonetica. Editorial Gredos. pp 102-103

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Wikipedia
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en francoprovenzal.


Luengas romances
Aragonés | Arrumano | Astur-leyonés | Castellano | Catalán | Corso incluindo o gallurés | Chudeocastellano | Dalmata | Francés incluindo o diasistema d'as luengas d'oïl con o Borgonyón, Campanyés, Franco-Contés, Galó, Lorenés, Normando (Guernesiés, Jèrriais y Anglo-normando), Petavín-Santonchés, Picardo y Valón | Francoprovenzal | Friulán | Gallego | Istriot | Istrorrumano | Italiano | Ladino | Ligur | Lombardo | Meglenorrumano | Napolitán | Occitán incluindo o gascón y l'aranés | Piemontés | Portugués | Rumanche | Rumano | Sardo incluindo o sasarés | Siciliano | Veneciano