Diferencia entre revisiones de «Sant Per de Calanda»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
poso santperín
Linia 60: Linia 60:
A forma ''de Calanda'' no s'emplega en o luengache popular. D'alcuerdo con [[Antonio Ubieto Arteta]] ye ''Samper'' dica [[1787]], ''Samper de Calanda'' dende [[1797]]. Manimenos si que veyemos l'apelativo ''De Calanda'' en bell texto meyeval en latín d'a serie relacionata con a [[Carta Puebla]] d'Alcanyiz. Tamién ye posible veyer escrito en textos meyevals ''Sant Pere'', y no només en textos escritos en catalán, tamién en textos escritos en [[idioma aragonés|aragonés]].
A forma ''de Calanda'' no s'emplega en o luengache popular. D'alcuerdo con [[Antonio Ubieto Arteta]] ye ''Samper'' dica [[1787]], ''Samper de Calanda'' dende [[1797]]. Manimenos si que veyemos l'apelativo ''De Calanda'' en bell texto meyeval en latín d'a serie relacionata con a [[Carta Puebla]] d'Alcanyiz. Tamién ye posible veyer escrito en textos meyevals ''Sant Pere'', y no només en textos escritos en catalán, tamién en textos escritos en [[idioma aragonés|aragonés]].


En [[La Puebla d'Íxar]] y [[Exatiel]] s'emplega encara un poquet o [[chentilicios en aragonés|chentilicio]] aragonés pa os de Samper, ''santperín'' en singular y''santperines'' en plurals (se pronuncian ''samperín'' y ''samperines''), coexistindo con ''samperino'' y''samperinos''.
En [[La Puebla d'Íxar]] y [[Exatiel]] s'emplega encara un poquet o [[chentilicios en aragonés|chentilicio]] aragonés pa os de Samper, ''santperín'' en singular y ''santperines'' en plurals (se pronuncian ''samperín'' y ''samperines''), coexistindo con ''samperino'' y ''samperinos''.


Son toponimos interesants as partidas ditas ''Los [[Forcallo]]s'', ''El [[Saso]]'', ''La Pila Plana'', ''Val de Castellán'', ''La Melgrangra'', ''Las planas'', ''Filada de Rica'', ''Alamín'', ''La Costanilla'', ''[[Valimanya]]'', ''Val de Figuera'', ''Las Corcelladas'', ''Val de Crabón'' y ''Filada de l'Estanquera'', as balsas ditas ''balsete de Carabazuelas'', ''Balsete del Sardón'', y as fuents como ''Fuente de Valdellego'',
Son toponimos interesants as partidas ditas ''Los [[Forcallo]]s'', ''El [[Saso]]'', ''La Pila Plana'', ''Val de Castellán'', ''La Melgrangra'', ''Las planas'', ''Filada de Rica'', ''Alamín'', ''La Costanilla'', ''[[Valimanya]]'', ''Val de Figuera'', ''Las Corcelladas'', ''Val de Crabón'' y ''Filada de l'Estanquera'', as balsas ditas ''balsete de Carabazuelas'', ''Balsete del Sardón'', y as fuents como ''Fuente de Valdellego'',

Versión d'o 18:20 5 feb 2011

Iste articlo trata sobre Sant Per de Calanda. Ta atros emplegos d'o toponimo Sant Per se veiga Sant Per (desambigación).

Plantilla:Municipio Aragón

Sant Per de Calanda (Samper de Calanda en castellán) ye una villa y municipio d'a provincia de Teruel, en a comarca d'o Baixo Martín. Fa parte d'o partito chudicial d'Alcanyiz.

A suya población ye de 925 habitants (2010) en una superficie de 142,80 km², con una densidat de población de 6,48 hab/km².

Cheografía

Sant Per de Calanda ye situato a 258 metros d'altaria dencima d'o ran d'a mar, a una distancia de 164 km de Teruel, a capital d'a suya provincia, a 78 km de Zaragoza, a capital d'Aragón, y a 2 km d'a linia ferria Madrit-Barcelona.

Situata en o costato dreito d'o río Martín, sobre o Monte de San Pedro, comprende a entidat poblacional Estación de Samper.

A suya temperatura meya anyal ye 14.5°C y a precipitación anyal de 370 mm.

Mugas

La Puebla d'Íxar, Exatiel Casterló Escatrón
Alcanyiz
Íxar

Historia

En o testamento d'Alifonso II lo Casto, de 1194, bi ha una clausula de donación de Sant Per de Calanda a la Orden d'o Hespital. Dende alavez dica o sieglo XIX, la comanda de Sant Per, que incluiba Exatiel, lis perteneixerá. En 1392 o Gran Mayestre Johan Ferrández d'Heredia compra totas as posesions que a casa de Sesé teneba en Sant Per:

...todo por precio de sixanta mil sueldos dineros jaqueses que confesamos haber recibido los vendedores. Feyte fue aquesto en la Ciudad de Zaragoza a vint dias del mes de deciembre, año a nativitate dómine milésimo, tricentesimo nonagésimo segundo, presentes testimonios los Religiosos D.Fr.Domingo Pascual, Dn Fray Mateo Tomás, del mas frailes del dito orden D.Gracía de Tarba Sendero, habitantes de la dita ciudad, con D.Fr, Francés Caman lugar Tenient por el dito señor Maestre de la Capellania de Amposta. Signo de mí Eximeno de Alberuela Notario público de la Ciudad de Zaragoza

Parla

A parla de Sant Per ye pareixita a la d'os lugars d'a redolata, con os mesmos aragonesismos chenerals d'a Val de l'Ebro y a més con os aragonesismos tipicos conservatos en as comarcas orientals de Teruel y Zaragoza, (chirigallo, gralla, a sobén). Bi ha parabras como orache que no se documentan en totz os lugars de lo Baixo Martín pero sí en la cuenca de lo río Guadalop y aragonesismos curiosos y no documentatos encara en la redolata (desaugue, traste). Alejandro Abadía París atribuye a presencia de muitas parabras con lo diminutivo -eta a la cercanía con Alcanyiz, talment sin saber que este diminutivo yera cheneral en tot Aragón quan se charraba aragonés por tot, y que encara se fa servir en bells lugars d'a cuenca d'o Guadalop a més d'Alcanyiz, (Casp, Torrociella d'Alcanyiz, Castelserás, etc...).

Toponimia

A forma de Calanda no s'emplega en o luengache popular. D'alcuerdo con Antonio Ubieto Arteta ye Samper dica 1787, Samper de Calanda dende 1797. Manimenos si que veyemos l'apelativo De Calanda en bell texto meyeval en latín d'a serie relacionata con a Carta Puebla d'Alcanyiz. Tamién ye posible veyer escrito en textos meyevals Sant Pere, y no només en textos escritos en catalán, tamién en textos escritos en aragonés.

En La Puebla d'Íxar y Exatiel s'emplega encara un poquet o chentilicio aragonés pa os de Samper, santperín en singular y santperines en plurals (se pronuncian samperín y samperines), coexistindo con samperino y samperinos.

Son toponimos interesants as partidas ditas Los Forcallos, El Saso, La Pila Plana, Val de Castellán, La Melgrangra, Las planas, Filada de Rica, Alamín, La Costanilla, Valimanya, Val de Figuera, Las Corcelladas, Val de Crabón y Filada de l'Estanquera, as balsas ditas balsete de Carabazuelas, Balsete del Sardón, y as fuents como Fuente de Valdellego,

Bi ha carreras con nombre aragonés: calle de las Sargantanas, Calle estrevedes y talment calle Altero.

Apellitos

Apellitos tipicos de Sant Per son Abadía, Bes, Falo, Fandos (variants derivatas de Fanlo), Orcal, Paris, Sevil.

Demografía

Evolución demografica
1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900
- - 1.628 2.859 2.601 2.641 2.712 2.659 2.604

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991
2.803 2.895 2.610 2.371 2.380 1.997 1.589 1.401 1.079

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - 1.032 - 1.002 999 988 985 984

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
982 984 974 1.007 1.003 961 928 925 -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
- - - - - - - - -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Alcaldes

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partito politico
19791983
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011 Alfonso Manuel Pérez Ornaque Partido de los Socialistas de Aragón

Presonaches

Molimentos

Fiestas

Cusiosidatz

  • A principios y meyatos d'o sieglo XX i heba muitos ferroviaires de Sant Per y se deciba que en totas as estacions entre Zaragoza y Reus i heba por o menos un de Sant Per.
  • D'alcuerdo con Alejandro Abadía Paris a famosa baturrada en a que un baturro li diz a lo tren Chufla, Chufla...Como no te apartes tú!! ye d'orichen samperín y reflexa o tiempo quan o ferrocarril arribó en Sant Per, en concreto a linia conoixita como Ferrocarril de la Val de Zafán.

Bibliografía

Veyer tamién