Merops apiaster
Merops apiaster | |
---|---|
Masclo adulto de Merops apiaster con una pantingana en o pico. | |
Denominacions populars | |
Abellaruelo, abellero, abeharuelo, abehero, abellerol, abellarol, abillarol, albiarol, picaterrero
| |
Estato de conservación | |
Clasificación scientifica | |
Eukaryota | |
Animalia | |
Filo:
|
Chordata |
Aves | |
Subclase:
|
Neornithes |
Superorden:
|
Neognathae |
Coraciiformes | |
Meropidae | |
Merops | |
Merops apiaster | |
Descripción | |
Merops apiaster
LINNAEUS, 1758 | |
Distribución cheografica | |
Narancha = Territorios de reproducción. Amariello = Territorios d'invernada. Verde = Poblacions residents. |
L'abellaruelo[1][2] u abellero[1] común u europeu (scientificament, en latín, Merops apiaster (L., 1758)), que en aragonés oriental antimás de como «abellero» tamién se conoix como abellerol[1][3] y abellarol,[1] ye una au coraciforme d'a familia Meropidae.
Se reconoix fácil por as colors vivas de plumas que tien, por o volido rapedo y áchil que emplega pa cazar insectos en l'aire, y por o costumbre gregario pa reproducir-se, por o qual unas quantas parellas socavan niedos en forma de cado, alteros, en as ripas de tierra u arena compacta de bells ríos y ramblas, ta os que nomás i pueden plegar volando. Ye un animal que no se puede entivocar con atro.[4]
Descripción[editar | modificar o codigo]
L'abellaruelo ye una au muit coloriada, de 27-28 centimetros de largaria, con a capeza y os huembros de color royisca y o peto, tripa, alas y coda azul verdoso.[4]
Tiene una faixa negra arredol d'os uellos que le va dende o pico dica os pulsos, y un collaret negro a ran de papo que desepara nitidament una taca amariella en a gorguera contra o azul verdoso de peto y tripa.
As alas son largas y rematan en punta, mui apropiadas pa volar y maniobrar con muita vida. O volido puede estar acrobatico, especialment en parada nupcial y quan cazan l'alimento. Pueden planeyar, baixar a capucete, alzar-se bien alto u mesmo aturar-se y esbarrar-se con muita velocidat.
O pico ye largo, una miqueta firme pero curvau t'abaixo en a punta. De color escura, lo emplegan pa pizcar os insectos en pleno volido con os quals s'alimentan. As patetas que tienen son curtas pero fuertes, y rematan con esgarrapaderas prensils de tres didos t'adebant y uno ta dezaga (anisodactilia), en as quals o dido interior y o central son fusionaus dica o metatarso. Quan no vuelan les fa goi posar-se en una percha, mesmo que quan plegan de pillar una presa, que se posan pa rematar-la fotendo-le trucazos contra o palo, burciando con a capeza.
Distribución[editar | modificar o codigo]
L'abellaruelo nidifica en zonas climaticas sub-tropicals y templadas d'Europa, norte d'Africa y Asia occidental, especialment en a Mediterrania occidental y oriental, Orient Meyo dica Pakistán, y as cuencas d'as mars Negra y Caspia, dica Ucraína y o Turquestán. Se'n puede trobar en as suyas arias de reproducción dende marzo dica setiembre.[4]
Pasa os meses d'hibierno en as sabanas d'Africa equatorial y meridional, en un nuclio de países arredol d'o Golfo de Guinea, y tamién en a faixa d'as Grans Planuras africanas que va dende Republica Democratica d'o Congo y Uganda por o norte dica Zimbabwe y Mozambique por o sud.
Habitat[editar | modificar o codigo]
Os abellaruelos forman colonias de reproducción de densidat diversa. A sobén instalan os niedos a poca distancia os uns d'os atros, en os ripazos arenosos de bell curso d'augua. En Aragón, a proximidat d'o puesto de nidificación ye una clau pa trobar-los.
Prefieren zonas de campos ubiertos y cantimplanos con tansament árbols esparcius, a on que puedan volar y cazar sin estorbo. Tamién acuden t'as arboleras que i hai aman d'os ríos pa cazar insectos por alto d'as coronas.
Dieta[editar | modificar o codigo]

L'abellaruelo ye un gran cazador d'insectos voladors. Tiene anglucia con os insectos más granizos,[4] como libelulas, langostos, pantinganas, ferfetz y mesmo bell caballico de Sant Antón si se deixa pillar, anque en consume tamién muitos atros tipos.
Como o suyo nombre ilustra, tradicionalment se le asocia más que más con as abellas. Manimenos, y anque a incidencia sobre as abellas domesticas puede estar notoria malas que os arneros sían aman d'un puesto de nidificación, os estudios más fiables han confirmau que a depredación sobre as abellas domesticas ye siempre testimonial.
S'ha descrito un comportamiento d'evitación en os himenopteros, que evitarían mesmo salir de l'arna quan detectan abellaruelos en os arredols.[5] O impacto ye minimo por depredación directa (inferior a o 2% d'insectos capturaus en a epoca de cobata d'as aus,[5] que ye quan más en cazan) y ye perfectament asumible por a propia demografía de l'arna,[5] manimenos.
Reproducción[editar | modificar o codigo]
Os eixemplars chovens se distinguen por os uellos. Os adultos sexualment maduros tienen l'iris de color roya intensa, mientres que os chovens o tienen escuro.
Dimorfismo sexual[editar | modificar o codigo]
O dimorfismo sexual d'istes animals ye subtil y no guaire evident. Cal parar cuenta, y nomás se fa platero quan as parellas son formadas y se posan la uno a canto de l'atro; alavetz, se veye como a espalda d'o masclo ye de color castanyo-soro u amariello, mientres que a fembra tiene ixas colors más discretas, con apariencia verdosa.[4]
Tamién as plumas coberteras d'as alas son diferents en la uno y l'atro sexos. Os masclos tienen as plumas coberteras secundarias de color castanya, fendo una malla bien definida sobre l'ala que ye vistable mesmo si ye volando como posau. En a fembra, as plumas son castanyas nomás en a primer metat,[4] por o que ixa mesma taca ye más discreta y causa un efecto de laderas difuminadas contra o verde u azul verdoso cheneral de l'ala.
Niedo[editar | modificar o codigo]

O niedo ye un cado alto u baixo horizontal, con a boca en un ripazo u bella espuenda t'a on que nomás se i pueda plegar volando. Tamién s'ha visto que pueden contentar-se con bell pedaz de tierra amontinada u mesmo socavar en o suelo si ye favorable.[4] O esforigan ellos mesmos (fembra y masclo por igual), esgarrapando con as patas y arrullando a tierra ta fuera, y no gosan aprofeitar a uebra d'unatro animal (anque quan marchan o niedo suyo sí que gosan aprofeitar-lo atros, como os gurrions).
A la fin d'o túnel se troba una cambra redonda en a que meten de 3 dica 7 uevos que coban entre os dos pais.[4] A cobada s'esvoluta bien luego, y de camín ta 3 semanas[4] rancan a volar y abandonan o niedo. O periodo de cobadas ye de chunio dica agosto en a Peninsula.
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-8986-235-7
- ↑ (es) Abejaruco común, consultada o 24 de setiembre de 2018.
- ↑ (es) ARNAL PURROY, Mª Luisa, Diccionario del habla de la Baja Ribagorza Occidental -Huesca-; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2003. ISBN 84-8094-052-2
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 (es) BLASCO ZUMETA, Javier. Guía de Aves de Aragón. PRAMES. Zaragoza, 2014. ISBN 978-84-8321-423-7
- ↑ 5,0 5,1 5,2 (es) La apicultura y los abejarucos son compatibles, consultada o 24 de setiembre de 2018.
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
Se veigan as imachens de Commons sobre Merops apiaster.
Wikispecies tiene un articlo sobre Merops apiaster.