Ir al contenido

Royo

De Biquipedia
(Reendrezau dende Roya)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ta la color d'o pelo, se veiga l'articlo sobre o pelo royo.
Royo
Cordenadas de color
HTML #FF0000
RGB (r, g, b) (255, 0, 0)
CMYK (c, m, y, k) (0, 100, 100, 0)
HSV (h, s, v) (0°, 100%, 100%)

O royo (d'o latín < RUBEUS) ye a color correspondient a la frecuencia mes baixa de luz que puet distinguir o uello humán. A largaria d'onda d'a luz roya ye d'arredol de 700 nm.

Usos, simbolismo y expresions que s'emplegan charrando

[editar | modificar o codigo]
  • En aragonés, a color d'o pelo de personas y animals (gatos por eixemplo) se diz roya si tien tonalidaz royencas u amarillencas encara que no siga roya de tot dende o punto de vista optico.
  • A color roya se emplega a sobén pa fer notar furia.
  • A color d'a sangre fació que s'asociase a color roya con o dios d'a guerra, Marte, y en a honor suya o planeta royo se clama Marte, que tien una superficie royenca por os suelos o mineral hematites, que ye oxido de fierro.
  • A color roya se emplega en sinyals de trafico (sinyals d'alvertencia y prohibición y o sinyal de "stop"), tamién en os semaforos.
  • O royo s'ha emplegau como color d'os revolucionarios y os d'ezquierda politica, ye fácil que dende os tiempos d'a revolución francesa.
  • O royo tamién s'emplega para indicar deudas, como en a expresión "numeros royos". La practica procede d'os contables italianos que usaban tinta roya pa indicar as deudas y tinta negra pa indicar os habers.
  • Roya ye tamién a "Color d'a pasión".
  • A sangre ye roya por a presencia d'hemoglobina, que tien o catión mes oxidau de fierro, o fierro trivalent Fe3+ . Cuan a hemoglobina tien o fierro combinau de tot con oxicheno a color roya ye mes viva, cuan ixe fierro d'a hemoglobina no ye combinau con oxicheno a color ye mes esmorteixida.

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]