Indonesia

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Republica d'Indonesia
Republik Indonesia
Bandera de Indonesia Escudo de Indonesia
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Bhinneka Tunggal lka (Indonesio: Unidat en Diversidat)
Himno nacional: Indonesia Raya
Situación de Indonesia
Situación de Indonesia
Capital
 • Población
Jakarta
321.883
Mayor ciudat Jakarta
Idiomas oficials Bahasa Indonesia
Forma de gubierno Republica
Joko Widodo
Independencia
Declarata
Reconoixita
d'os Países Baixos
17 d'agosto, 1945
27 d'aviento, 1949
Superficie
 • Total
 • % augua
Posición 15º
1.904.569 km²
4,85%
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 4º
255.461.700
124 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2007)
 • PIB per capita
Posición 22º
US$ 410.317 millons
US$ 1.824
Moneda Rupiah
Chentilicio Indonesio/a
Zona horaria UTC+7 a UTC+9
Dominio d'Internet .id
Codigo telefonico +62
Prefixo radiofonico JZA-JZZ/PKA-POZ
Codigo ISO ID / IDN / 360
Miembro de: ASEAN, OPEP,APEC, ONU

A Republica d'Indonesia (Republik Indonesia en indonesio ye un gran archipelago situato entre a penisula d'o Sudeste Asiatico y Australia, entre os ocians Indico y Pacifico. Indonesia ye integrata por 17.508 islas que se pueden agrupar d'este a ueste en Sumatra y as islas d'a Sonda, Borneo, Celebes, as Molucas y Nueva Guinea. Con una población estimata de 255 millons d'habitants, ye o cuatreno país mas poblato d'o mundo y o mas poblato de mayoría musulmana. A capital ye Jakarta.

Indonesia ye un Estato tranconstinental. Tien mugas terrestres con Malaisia (a o norte d'a isla de Borneo), con Papua Nueva Guinea (a l'este d'a isla de Nueva Guinea) y con o Timor Oriental (a l'este d'a isla de Timor). A o norueste d'Indonesia, a isla de Sumatra ye deseparata d'a Malaisia continental por o estreito de Malaca; a o nord-este, tien amán d'a isla de Celebes y d'as Molucas a isla filipina de Mindanao, y a o norte de Nueva Guinea se troban os Estatos Federatos de Micronesia; a o sudeste i tien Australia. As mugas maritimas son a mar d'Andaman, a mar d'a China Meridional, a mar de Celebes, a mar d'as Molucas y l'oceano Pacifico a o norte; a mar d'Arafura y a mar de Timor a o sud, y l'oceano Indico a o sud y a l'ueste.

L'archipelago indonesio ha estato una rechión de comercio important dende o sieglo VI, cuan o Reino de Srivijava manteneba contactos comercials con a China y a India. Os gubernadors locals gradualment adoptoron os modelos culturals, relichiosos y politicos indios dende os primers sieglos dimpués de Cristo, y se i desembolicoron reinos hinduistas y budistas. Posteriorment, os mercaders musulmans i portioron o islam. As potencias europeas miroron de monopolizar o comercio con as islas mientres a Era d'os descubrimientos. Dimpués de tres sieglos de colonialismo neerlandés, Indonesia consiguió a suya independencia en rematar a Segunda Guerra Mundial. A economía d'o país creixió a escape mientres as decadas de 1980 y 1990 debito a l'abundancia de recursos naturals y o desembolique d'os sectors manufacturero y de servicios, encara que a pobreza y a desigualdat encara son un problema muit grieu.[1] A crisi economica d'Asia de 1997 afectó grieument a Indonesia y produció cambeos politicos importants, como a dimisión d'o president Suharto que heba estato en o poder por mas de trenta anyos.

Indonesia ye integrata por diversos grupos etnicos, lingüisticos y relichiosos. Os javaneses son o grupo etnico mas gran y o mas influyent politicament. Indonesia ha desembolicato una identidat cultural compartita basata en una luenga nacional, a diversidat etnica, o pluralismo relichioso -en que os musulmans son mayoría- y una historia de colonialismo y a rebelión contra iste. Con tot y con ixo, o separatismo de bels grupos ha producito confrontacions violentas y ha afectato a la estabilidat politica y economica.

Cheografía fisica[editar | modificar o codigo]

O Mont Semeru, tamién conoixito como o Mahameru, "A Gran Montanya"

Indonesia ye integrata por 17.508 islas, d'as que 6.000 son habitatas.[2][3] As islas son situatas a o norte y a o sud d'a linia d'o ecuador. As mas grans son Java, Sumatra, Kalimantan (a sección indonesia de Borneo), Nueva Guinea (compartita con Papua Nueva Guinea), y Sulawesi. Indonèsia tien mugas terrestres politicas con Malaisia en as islas de Borneo y Sebatik, Papua Nueva Guinea en a isla de Nueva Guinea y Timor Oriental en a isla de Timor. A capital, Jakarta, ye en Java, y ye a ciudat mas gran d'a nación, seguita de Surabaya, Bandung, Medan y Semarang.[4]

Con 1.904.569 kilometros cuadratos, Indonesia ye o 16eno país mas gran d'o mundo en superficie[5] A suya densidat de población ye de 134 personas por kilometro cuadrato, ocupando a 79ena posición en o mundo,[6] encara que Java, a isla mas poblata d'o mundo,[7] tien una densidat poblacional de 940 personas por kilometro cuadrato. Con 4.884 m, Puncak Java, en Papua, ye a tuca mas alta d'Indonesia, y o laco Toba, en Sumatra, ye o laco mas gran con una superficie de 1.145 kilometros cuadratos. Os ríos mas luengos d'o país son en Kalimantan, entre os que se troban, o Mahakam y o Barito; ditos ríos son os enlaces de comunicación y transporte entre os diversos asentamientos en as suyas riberas.[8]

Por a localización d'Indonesia en os estremos d'as placas tectonicas pacifica, eurasiatica y australiana bi ha a-saber-los vulcans y os tierratremos i son frecuents. Indonesia tien a o menos 150 vulcans activos,[9] encluyindo-ie o Krakatoa y o Tambora, o dos conoixitos por as suyas devastadoras erupcions en o sieglo XIX. A erupción d'o supervulcán de Toba, fa alto u baixo 70.000 anyos, estió una d'as erupcions mas grans y una catastrofe global, seguntes bellas teorias. As cenisas vulcanicas son un d'os contribuyents mas importants a la fertilidat agricola o que fa que haiga habito historicament grans densidaz poblacionals en Java y Bali.[10]

Situato sobre o ecuador, Indonesia tien un clima tropical con dos estacions monzonicas humeda y xuta. A precipitación anyal meyana en as tierras baixas varía entre 1.780 a 3.175 mm, y ye de 6.100 mm en as rechions montanyosas. As arias montanyosas, en particular a costa occidental de Sumatra, Java Oriental, Kalimantan, Sulawesi y Papua reciben a mayor cantidat de precipitación. A humedat ye relativament alta, con una meyana d'o 80%. As temperaturas varían poco a lo largo de l'anyo.

Debito a la suya extensión, clima y cheografía, Indonesia ocupa a segunda posición en biodiversidat d'o mundo;[11] a suya flora y fauna son una combinación entre as especies asiaticas y australianas.[12]

Organización politico-administrativa[editar | modificar o codigo]

Indonesia ye dividida en provincias (Provinsi). As provincias se componen de rechencias (kabupaten) y ciudaz (kota). As provincias, rechencias y ciudaz tienen os suyos propios gubiernos locals y organos parlamentarios.

Indonesia ye dividida en 38 provincias.Manimenos, nueu provincias tienen un status especial:

  • Jakarta Special Capital Region.
  • Aceh.
  • Yogyakarta Special Region.
  • Papua.
  • Central Papua.
  • Highland Papua.
  • South Papua.
  • West Papua.
  • Southwest Papua.
As provincias d'Indonesia.

Cultura[editar | modificar o codigo]

Esporte[editar | modificar o codigo]

Os esportes mes populars son o badminton, o fútbol, y atros esportes tradicionals com o sepaktakraw y l'artes marcials indonesias ditas Pencak Silat. Indonesia partecipa en os Chuegos Olimpicos de verano dende os chuegos de Helsinki 1952, conseguindo dica Pekín 2008 un total de 25 medallas (6 d'oro, 9 d'archent y 10 de bronce).[13][14]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Indonesia. MSN Encarta.
  2. (en) World Economic Outlook Database Estimate. Fundo Monetario Internacional. Abril 2006
  3. "Indonesia Regions". Indonesia Business Directory. http://www.indonext.com/Regions/. Retrieved 2007-04-24. 
  4. , Patrick (2003), Indonesia, p.139, 181, 251, 435, Lonely Planet. ISBN 1-74059-154-2.
  5. Central Intelligence Agency (2006-10-17). "Rank Order Area". The World Factbook. US CIA, Washington, DC. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html. Retrieved 2006-11-03. 
  6. "Population density - Persons per km² 2006". CIA world factbook. Photius Coutsoukis. 2006. http://www.photius.com/rankings/geography/population_density_2006_1.html. Retrieved 2006-10-04. 
  7. Calder, Joshua (3 May 2006). "Most Populous Islands". World Island Information. http://www.worldislandinfo.com/POPULATV2.htm. Retrieved 2006-09-26. 
  8. "Republic of Indonesia". Encarta. Microsoft. 2006. http://encarta.msn.com/encyclopedia_761573214/Republic_of_Indonesia.html#s4. 
  9. "Volcanoes of Indonesia". Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. http://www.volcano.si.edu/world/region.cfm?rnum=06&rpage=list. Retrieved 2007-03-25. 
  10. , T; Soeriaatmadja, R. E., Suraya A. A. (1996), The Ecology of Java and Bali, 95–97, Periplus Editions Ltd.
  11. , Brown, R (and 1997), State of the World 1997: A Worldwatch Institute Report on Progress Toward a Sustainable Society (14th edition), W. W. Norton & Company. ISBN 0393040089.
  12. "Indonesia's Natural Wealth: The Right of a Nation and Her People". Islam Online. 2003-05-22. http://www.islamonline.net/English/Science/2003/05/article13.shtml. Retrieved 2006-10-06. 
  13. Indonesia en os Chuegos Olimpicos.
  14. Indonesia en os Chuegos Olimpicos seguntes o COI.


Estaus d'Asia

Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.