Sarah Bernhardt

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Sarah Bernhardt
Sarah Bernhardt en 1880, en una fotografía de Napoleon Sarony.
Sarah Bernhardt en 1880, en una fotografía de Napoleon Sarony.
Información personal
Calendata de naixencia 22 d'octubre de 1844
Puesto de naixencia París (Francia)
Calendata de muerte 23 de marzo de 1923
Puesto de muerte París (Francia)
Conchuche Aristides Damala (1882-1889)
Fillos Maurice Bernhardt

Henriette Rosine Bernard, conoixita como Sarah Bernhardt, naixita de París o 22 d'octubre de 1844 y muerta en París o 23 de marzo de 1923 (fue apedacata en o fosal d'o Père-Lachaise), estió una actriz teatral francesa, que ye considerata como a mayor actriz d'o sieglo XIX[1] u mesmo d'a historia,[2] clamata a voz d'oro u a divina. Recibió a Lechión d'Honor en atención a las suyas condicions artisticas, en 1914.[3] Tamién estió actriz en os primers anyos d'o cine mudo dica a suya muerte, actuando en bellas cintas d'o cine francés.

Os suyos oríchens[editar | modificar o codigo]

Sarah Bernhardt yera naixita de París o 22 d'octubre de 1844 (encara que ixa calendata no ye pas segura), en a carrera École de Médecine. Yera filla de Julie Bernardt, una muller neerlandesa d'orichen chodigo que perteneixeba a una familia de comerciants (su güelo, Moritz Bernardt, yera un mercader chodigo d'Amsterdam). Su pai ye desconoixito, doncas a suya mai s'adedicaba a la prostitución como cortesana de luxo chunto con a suya chirmana Rosina Bernardt; Sarah daba siempre como o nombre de su pai y o d'Édouard Bernardt, chirmano d'a suya mai. Sarah tenió mas chirmanas: dos chemelas que morioron de ninas, amás de Jeanne y Régine, que morió de tuberculosi en 1873, estando totas fillas de pai desconoixito. Fisicament, Sarah yera royenca de pelo y de güellos azuls.

A suya infancia[editar | modificar o codigo]

Sarah Bernhardt en una fotografía de Nadar.

Sarah vivió as suyas primeras anyadas en Bretanya, a on l'educó una muller, por o que a primera luenga que Sarah conoixió y charró estió o bretón (ye por ixo que, cuan prencipió a suya carrera teatral, adoptó a versión bretonizata d'o suyo apellito, Bernhardt). Mientres yera en Bretanya, tenió un accident (una cayita), trencando-se o chenullo dreito. Encara que a ferita sanó sin dengún problema, aparentment, ixe chenullo estió dimpués una fuent de problemas dica que en 1914, luego d'una fuerte inflamación, li amputoron a garra dreita.

Luego de l'accident, a suya mai la levó a vivir en a suya casa en París, a on encara vivió dos anyadas. A l'edat de 7 anyadas, ingresó en l'Instituto Fressard, una instutición ta l'educación de senyoritas a man d'Auteuil a on vivió tamién dos anyadas. En 1853 ingresó en o colechio Grandchamp, amán de Versailles, dirichito por monchas, a on fació a primera interpretación en o teatro d'a suya carrera en una obra teatral que heba escrito una d'as monchas d'o colechio. A mas, fue baptizata (cuan teneba asinas 12 anyadas), y ye fácil que o propio ambiente relichioso propio d'un convento li fese pensar en convertir-se tamién ella en una moncha.

Primers pasos como actriz y vida de cortesana de luxo[editar | modificar o codigo]

Sarah Bernhardt en un cuadro d'o pintor Jules Bastien-Lepage.

Cuan Sarah teneba 15 anyadas, remató os suyos estudios en o colechio Grandchamp y tornó con a suya mai, qui li proposaba treballar con ella como cortesana, encara que Sarah, ye fácil que por a suya educación relichiosa, se negó inicialment. Uno d'os vesitants d'a suya mai, o duque de Morny (qui yera Chermanastro de l'emperador Napoleón III), aconselló que Sarah dentrase en un Conservatorio ta estudiar ta actriz, y en 1859, por as influencias d'o duque, Sarah i dentró.

Remató os suyo estudios con exito, y dentró dimpués a treballar en a Comédie-Française, a on debutó l'11 d'agosto de 1862 con una obra teatral de Jean Racine. Sindembargo, albandonó a Comédie-Française dimpués de descutir-se con os suyos companyers de reparto. En 1864 conoixió a Charles-Joseph Lamoral, prencipe de Ligné, con qui prencipió una intensa relación amorosa, dica quedar embarazata, cuan o prencipe l'albandonó. O suyo fillo, Maurice Bernhardt, naixió o 22 d'aviento de 1864, y Sarah, que se trobaba sin treballo en o mundo teatral, s'adedicó ta poder sobrevivir a l'oficio de cortesana d'a suya mai, oficio que ya no albandonaría dica consolidar a suya carrera teatral.

Desembolique d'a suya carrera como actriz[editar | modificar o codigo]

Sarah Bernhardt interpretando Hamlet.
Sarah Bernhardt en 1879 en un debuixo de Théobald Chartran ta la revista Vanity Fair.

En 1867, Sarah tornó a la suya carrera teatral, treballando en o Teatro de l'Odéon de París con Les femmes savantes, una pieza teatral de Molière, y asinas precipió en realidat a suya carrera profesional como actriz, consolidata en 1869 con una representación en escena d'a obra Le Passant, de François Coppée, a on Sarah Bernhardt interpretaba, por primera vegata en a suya carrera, a un personache masculín, situación que repitió a ormino, destacando a suya interpretación d'o personache protagonista en Hamlet.

En prencipiar a Guerra Franco-prusiana, en 1870, o Teatro de l'Odéon se convertió en un hespital ta feritos de guerra, y Sarah s'adedicó a la cura d'ixos feritos, dica o cierre d'o hespital por problemas de salubridat. En rematar a guerra con a redota francesa y a cayita d'o Segundo Imperio Francés, tornoron ta Francia os exilatos antimonarquicos, feito de muita importancia en a carrera de Sarah, en tornar una figura que estió clau en o desembolique d'a suya carrera: Victor Hugo. Iste autor esleyó a Sarah ta o reestreno d'a suya obra Ruy Blas, y tamién ta o estreno d'a suya nueva obra Hernani, fendo asinas de Sarah una destacata y popular actriz, que tornó a la Comédie-Française como una gran estrela d'o teatro francés. En 1879 viachó ta o Reino Uniu, a on fue recibita como una gran actriz, y a on feba dica dos interpretacions diarias, con a-saber-lo exito. En iste viache conoixió a un choven escritor britanico, Oscar Wilde, de qui en 1893 representó a suya obra Salomé, y en tornar ta Francia, se convertió en socia plena d'a Comédie-Française, ye devir, una personalidat de primera fila en ixa institución.

O 15 d'octubre de 1880 prencipió una chira por Estaus Unius, tamién con exito, que enampló enta Brasil, Archentina y Chile. Tamién actuó en Echipto, en Turquía, en Australia y en Hawaii, amás d'en Moscú, Berlín, Bucarest, Roma u Atenas, convertindo-se asinas en una d'as primeras actrices en fer una chira de caracter mundial.

Antiparte, a suya vida sentimental yera muit intensa, y se li conoixen relacions con, entre muitos d'atros, Gustave Doré, Victor Hugo, Jean Mounet-Sully, Jean Richepin, Philippe Garnier, Gabriele D'Annunzio u Eduardo, prencipe de Galas. Sindembargo, nomás se casó o 4 d'abril de 1882 con Aristides Damala, qui yera un oficial de l'Exercito griego. Sarah miraba de fer un actor d'o suyo esposo, encara que fracasó. Antiparte, a relación ascape se deterioró, con infidelidaz por ambas partes, y con separacions y reconciliacions a ormino, mesmo cuan o suyo esposo s'alistó en a Lechión Forana Francesa estando destinato a la colonia francesa d'Alcheria, dica que en 1887, cuan Sarah marchó enta America ta una nueva chira, Aristides no l'acompanyó. O matrimonio continó sindembargo dica la muerte d'Aristides en 1889, por complicacions derivatas d'a suya drogadicción (yera adicto a la morfina).

Sarah Bernhardt se convertió tamién en a primera actriz-empresaria que produciba as suyas propias obras teatrals. En estar muit tensas as suyas relacions con o director d'a Comédie-Française, Sarah l'albandonó demitindo como socia plena o 18 de marzo de 1880. A institución la demandó y ganó o pleito, en o cual se condenó a Sarah Bernhardt a pagar una indemnización de 100.000 francos, amás de perder a pensión de 43.000 francos que heba tenito de continar en a Comédie por un menimo de 20 anyadas. Asinas, con o producto d'as suyas chiras, Sarah decidió logar un teatro parisién en 1883, a on se representaban as suyas obras y amás, mientres as suyas chiras, obras interpretatas por d'atros actors, a sobén de teatro de vanguardia, un teatro que a Sarah l'intresaba. Con o tiempo, os teatros que alquilaba yeran mes grans y con mas capacidat d'espectadors.

O sieglo XX[editar | modificar o codigo]

Sarah Bernhardt interpretando a Cleopatra en 1891.

En prencipiar o sieglo XX, Sarah Bernhardt continó con exito as suyas representaxions en París, amás de continar as suyas chiras internacionals. Tamién prebó con o Cine, que heba apareixito en ixe inte, con una cinta en 1900, amás d'atras cintas como La Dame aux Camélies (con o suyo amant d'o momento, Lou Tellegen), Elisabeth, reine d'Anglaterre, dirichita por Louis Mercanton u Jeanne Doré (1913) de Tristan Bernard, que ye considerata a suya millor cinta.

En 1915, o Gubierno francés li concedió a Lechión d'Honor, como premio a la suya destacata carrera d'actriz. Sindembargo, apareixioron problemas de salut. O suyo chenullo, por l'accident que sufrió de nina, yera en un estato delicato, y sufrió amás un nuevo accident en escena mientres a interpretación d'una obra. Como a ferita empioraba, calió amputar-li a garra en febrero de 1915. Con tot y con ixo, Sahah prencipió una chira por o Frent Occidental mientres a Primera Guerra Mundial ta animar a os soldatos de l'Exercito francés que i luitaban, encara que nomás interpretaba si podeba evitar estar en piet.

A suya muerte[editar | modificar o codigo]

En rematar a guerra, Sarah Bernhardt continó con a suya carrera como actriz cinematografica, encara que o suyo estato de salut yera muit precario. Asinas, o 15 de marzo de 1923, mientres rodaba una escena ta una cinta, Sarah se desmayó y no tornó a recuperar-se-ne. Morió o 23 de marzo, en brazos d'o suyo fillo Maurice.

Fue apedacata en o cementerio d'o Père-Lachaise, de París, y a o suyo enterreco fuoron mas de 100.000 parisiens.

Filmografía[editar | modificar o codigo]

Anyo Títol d'a cinta Papel Director Reparto Atros
1900 Le duel d'Hamlet[4] Hamlet Clément Maurice Pierre Magnier y Suzanne Seylor
1908 Tosca [5] Floria Tosca André Calmettes Édouard de Max y Georges Deneubourg Curtometrache
1911 La dame aux camélias [6] Camille André Calmettes, Louis Mercanton y Henri Pouctal Lou Tellegen y Paul Capellani
1912 Adrienne Lecouvreur[7] Adrienne Lecouvreur Henri Desfontaines y Louis Mercanton Max Maxudian y Albert Decoeur
Les amours de la reine Élisabeth [8] Isabel I d'Anglaterra Henri Desfontaines y Louis Mercanton Lou Tellegen y Max Maxudian
1915 Ceux de chez nous[9] Sacha Guitry y Frédéric Rossif André Antoine y Lysiane Bernhardt
Mères françaises[10] Enfermera René Hervil y Louis Mercanton Gabriel Signoret y Georges Deneubourg
1916 Jeanne Doré[11] Jeanne Doré René Hervil y Louis Mercanton Raymond Bernard y Jeanne Costa
1923 La voyante[12] Madame Gainard Leon Abrams Georges Melchior y Harry Baur Sin de acabar

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Brandon, Ruth. Being Divine: A Biography of Sarah Bernhardt. Londres: Mandarin, 1992.
  • Gold, Arthur and Robert Fitzdale. The Divine Sarah: A Life of Sarah Bernhardt. Nueva York: Alfred A. Knopf, 1991.
  • Léturgie, Jean and Xavier Fauche: Sarah Bernhardt, Lucky Luke (49). Dupuis, 1982.
  • Lorcey, Jacques. Sarah Bernhardt, l'art et la vie, París : Éditions Séguier, 2005. ISBN 2-84049-417-5.
  • McCormick, John (1995). "Bernhardt, Sarah" in The Cambridge Guide to the Theatre. Martin Banham, Cambridge University Press. ISBN 9780521434379.
  • Menefee, David W. Sarah Bernhardt in the Theater of Films and Sound Recordings. McFarland, 2003.
  • Menefee, David W. The First Female Stars: Women of the Silent Era. Praeger, 2004.
  • Ockmann, Carol and Kenneth E. Silver. Sarah Bernhardt: The Art of High Drama. Yale University Press, 2005
  • Skinner, Cornelia Otis. Madame Sarah. Paragon House, 1966.
  • Snel, Harmen. "The ancestry of Sarah Bernhardt; a myth unravelled". , Joods Historisch Museum, Amsterdam 2007. ISBN 978-90-802029-3-1
  • Gottlieb, Robert "Sarah: The Life of Sarah Bernhardt" New Haven, Yale University Press, 2010
  • Aston, Elaine. Sarah Bernhardt: A French Actress on the English Stage. Berg Publishers Limited, Oxford 1989.
  • Garans, Louis "Sarah Bernhardt: itinéraire d'une divine".Palantines, 2005. ISBN 978-2911434433

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]