Muga entre Aragón y Navarra
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
A muga entre Aragón y Navarra tien una largaria d'alto u baixo 260 kilometros[1] y desepara os dos territorios dende o pueyo de Nai a o norte, en a muga con Francia, dica o Mollón de los Tres Reyes, a o sud en a muga con A Riocha.
Fue definida en un primer inte por o tractau de Vadoluengo, sinyau por Remiro II y García Remíriz en chinero de 1135. O pacto se crebó en mayo d'ixe mesmo anyo quan García Remíriz se proclama vasallo d'o rei Alifonso VII de Castiella, pasando ista zona intermeya definida l'anterior tractau a estar parti de Navarra y fixando-se asinas a muga entre os dos países.
En 1231 Petiella d'Aragón pasó a fer parti d'o reino de Navarra como un enclau aintro de territorio aragonés.
Accidents cheograficos[editar | modificar o codigo]
En as siguients seccions s'amostran os accidents cheograficos que se troban en a muga dividius por comarcas. Os iconos horizontals de carreteras, ríos u camins indican que trescruzan a muga. Si os iconos son verticals indican que fan de muga entre os dos territorios.
Chacetania[editar | modificar o codigo]
A Chacetania muga con as comarcas navarras de Roncal y Sarasaz, Lumbier y Sangüesa, todas ellas en a merindat de Sangüesa. A muga prencipia a o norte en o pueyo de Nai (2.448 m), remata a o sud en l'entibo de Yesa y ye trescruzada por 5 carreteras.
![]() |
![]() | ||
Isaba | Pueyo de Nai (2.421 m) | Ansó | |
Pico de Budoguía (2.368 m) | |||
![]() | |||
Lo Puntal d'Uquerdi (2.252 m) | |||
![]() | |||
![]() | |||
Punta Maz (1.941 m) | |||
![]() | |||
La Contienda (1.556 m) | |||
Puntal d'Arguibiela (1.433 m) | |||
![]() NA-2000 - HU-V-2024 | |||
![]() | |||
Penya Ezcaurri (2.045 m) | |||
![]() | |||
Pico Godia (1.769 m) | |||
Urralegui (1.656 m) | |||
Garde | |||
Idoya (1.754 m) | |||
Punta de la Cruz (1.683 m) | |||
Punta Calveira (1.684 m) | |||
Punta del Herrero (1.201 m) | |||
![]() |
Fago | ||
Andreguia (1.206 m) | |||
Foebia (1.381 m) | |||
Dozola (1.401 m) | |||
Algaralleta (1.264 m) | Salvatierra d'Esca | ||
La Cucula (1.204 m) | |||
Burgui | |||
Val de Penya (1.157 m) | |||
La Vardipenya (1.159 m) | |||
![]() | |||
Castiello Nuevo | ![]() | ||
Mont Fragas (868 m) | |||
![]() |
Sigüés | ||
Pasopetón (1.300 m) | |||
![]() | |||
Pico de las Leras (1.362 m) | |||
![]() | |||
Romanzado | Cerro de las Cabanyas (1.359 m) | ||
Paso del Oso (1.334 m) | |||
La Cerrada (1.285 m) | |||
Yesa | ![]() | ||
![]() |
Cinco Villas[editar | modificar o codigo]
A Chacetania muga con as comarcas navarras de Sangüesa, Ribera Arga-Aragón y Tudela, divididas entre as merindatz de Sangüesa y Tudela. A muga prencipia a o norte en l'entibo de Yesa, remata a o sud en El Campillo, en a intersección entre os municipios de Bunyuel, Cortz y Taust ye trescruzada por 4 carreteras. A más bi ha dos enclaus, Petiella d'Aragón y Bastanes, rodiaus de tot por territorio aragonés.
![]() |
![]() | ||
Yesa | ![]() |
Undués de Lerda | |
Sangüesa | Alto de las Ripas (854 m) | ||
Santa Cruz (854 m) | |||
![]() | |||
![]() | |||
![]() |
Sos d'o Rei Catolico | ||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
Xabier | Cima de Penya (1.069 m) | ||
![]() | |||
![]() | |||
Cáseda | ![]() | ||
![]() | |||
Carcastiello | ![]() | ||
Cantera del Cierzo (431 m) | Castiliscar | ||
![]() |
Sadaba | ||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
Bardenas Reyals | Tres Mugas (511 m) | ||
Pui d'Aguila (500 m) | |||
Nasa Alta (629 m) | Exeya d'os Caballers | ||
Nasa Baja (602 m) | |||
Castillo de la Estaca (593 m) | |||
![]() | |||
![]() |
Taust | ||
![]() | |||
Bunyuel | El Campillo | ||
Cortz |
Enclau de Petiella[editar | modificar o codigo]
O enclau de Petiella muga totalment con as Cinco Villas y perteneixe a la comarca de Sangüesa y merindat de Sangüesa. Ye trescuzau por una carretera que dentra a o lugar dende territorio aragonés. A muga entre o enclau y Aragón tien bells 21 kilometros.[1]
![]() |
![]() | ||
Petiella d'Aragón | ![]() |
Navardún | |
Sabituero (1.047 m) | Isuerre | ||
Las Valecillas (1.073 m) | Uncastiello | ||
![]() | |||
Rincón de la Iglesia (1.127 m) | |||
Cima de la Cruz (1.145 m) | |||
Pico Selva (1.158 m) | |||
![]() |
Sos d'o Rei Catolico | ||
![]() | |||
![]() |
Enclau d'os Bastanes[editar | modificar o codigo]
O enclau d'os Bastanes muga totalment con as Cinco Villas y perteneixe a o municipio de Petiella d'Aragón y a la comarca de Sangüesa y merindat de Sangüesa. Ye trescuzau por una carretera que dentra y sale dende territorio aragonés. A muga entre o enclau y Aragón tien bells 14 kilometros.[1]
![]() |
![]() | ||
Petiella d'Aragón (Bastanes) |
![]() |
Uncastiello | |
Pueyo d'el Ferrero (924 m) | |||
![]() | |||
Pui Perero (928 m) | Sos d'o Rei Catolico | ||
Valdearagón (930 m) | |||
Pui Ladrones (952 m) | |||
![]() |
Campo de Borcha[editar | modificar o codigo]
O Campo de Borcha muga con a comarca navarra de Tudela, en a merindat de Tudela. A muga prencipia a o norte en o Caserío de Santa Isabel, remata a o sud en o barranco de los Agudillos y ye trescruzada por 3 carreteras y l'autovía AP-68.
![]() |
![]() | ||
Cortz | ![]() |
Noviellas | |
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
![]() |
Mallén | ||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
Ablitas | ![]() | ||
![]() |
Borcha | ||
![]() |
Tarazona y lo Moncayo[editar | modificar o codigo]
O Tarazona y lo Moncayo muga con a comarca navarra de Tudela, en a merindat de Tudela. A muga prencipia a l'este chunto a o barranco de los Agudillos, remata a l'ueste en o Mollón de los Tres Reyes y ye trescruzada por 3 carreteras.
![]() |
![]() | ||
Ablitas | ![]() |
Tarazona | |
![]() | |||
![]() | |||
Bariellas | ![]() | ||
![]() |
Malón | ||
Mont Agut | ![]() | ||
![]() |
Novallas | ||
![]() |
Tarazona | ||
Cascant | ![]() | ||
![]() | |||
![]() | |||
![]() | |||
Mollón de los Tres Reyes (543 m) |
Historia[editar | modificar o codigo]

Quasi totz os territorios navarros que actualment muga con Aragón facioron parti d'o Reino d'Aragón dimpués d'as conquistas feitas por o rei Alifonso I, rei tamién de Navarra antis d'a suya muerte en 1134.
Dimpués d'a muerte d'o rei Alifonso VII de Castiella, qui heba preso a ciudat de Zaragoza, se configuró entre os anyos 1135 y 1137 (quan Remiro II reconoixe ista división) a muga entre os reinos de Castiella y d'Aragón, incorporando-se a o primero a Extremadura soriana.
Por ixas envueltas se forma tamién l'actual muga entre Navarra y Aragón. Ta par d'alavez localidatz como Valtierra, Arguedas, Mont Agut u Cascant y atras como Alfaro u Cervera en l'actual Riocha yeran tenencias aragonesas que acceptoron a Remiro II como nuevo rei. En deseparar-sen dinasticament os dos reinos estioron en o primer inte os tenents de cada localidatz os que decidioron si admitir como nuevo rei a Remiro II u a García Remíriz de Navarra. Asinas tenencias como Sangüesa, Arnedo, Tudela, Calagorra y mesmo Monzón s'alinioron con o navarro.
Ta mirar de resolver as suyas esferencias, Remiro II y García Remíriz sinyoron en chinero de 1135 o tractau de Vadoluengo, fixando a muga y creyando una zona intermeya con a que o rei navarro feba homenache a l'aragonés. En ista zona s'incluyiban localidatz d'a muga dende o Pireneu dica l'Ebro como Sangüesa, Valtierra, Villafranca y Arguedas. O pacto se crebó en mayo d'ixe mesmo anyo quan García Remíriz se proclama vasallo d'o rei Alifonso VII de Castiella, pasando ista zona intermeya a estar parti de Navarra y fixando-se a muga actual entre os dos países.
O enclau de Petiella[editar | modificar o codigo]

Un punto curioso d'a muga entre Aragón y Navarra ye o enclau de Petiella d'Aragón. Situada en a val d'o río Onsella, en mel meyo d'a comarca de Cinco Villas. Perteneixió a o reino d'Aragón dica o sieglo XII quan o rei Pero II d'Aragón cedió a plaza con o suyo castiello a Sancho VII de Navarra chunto a atros castiellos d'a zona como Gallur, Penya y Ascó. As tierras y castiellos quedaban administradas por Ximeno de Rada y o rei aragonés recibiba por iste tracto 20.000 morabetíns, con un plazo de 20 anyos ta devolver-los a o país vecín, recuperando asinas as suyas posesions.
O fillo de Pero II, Chaime I d'Aragón, no estió capable de devolver os diners, por o que en l'anyo 1231 Petiella pasaba a estar parti d'o reino de Navarra. Bells anyos dimpués, en 1312 os aragoneses preboron de conquerir a localidat, encara que os petillenses resistioron a o setio, feito que Carlos II de Navarra premió con una reducción en os suyos impuestos.
O Estauto d'Aragón encluye dende 1982 un articlo en que s'afirma que "podrán incorporar-sen a la comunidat autonoma d'Aragón atros territorios u municipios, mugants u enclavaus", pensando especialment en una futura reincorporación de localidatz como Petiella u o valenciano Rincón d'Ademuz.[2]
Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Medición de distancia con Google Maps
- ↑ (es) Estatuto de Autonomía de Aragón
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
- (es) Cómo se formó Aragón. La frontera navarro-aragonesa
- (es) Petilla, una deuda reyes
- (es) Visor de los límites administrativos regionales, provinciales y municipales de España.