Luesia

	Luesia
	Municipio d'Aragón
	; Anvista de Luesia
Entidat; • País; • Provincia; • Comarca	Municipio; Aragón; Zaragoza; Cinco Villas
Partiu chudicial	Exeya d'os Caballers
Superficie	126,83 km²
Población; • Total; • Densidat	; 335 hab. (2013); 2.27 hab/km²
Altaria; • Meyana	; 810 m.
Distancia; • 128 km	; enta Zaragoza
Alcalde	Jaime Lacosta Aragües
Codigo postal	50619
Parroquial; • Diocesi; • Arcipestrau; • Parroquia	; Chaca; Erla-Uncastiello; O Salvador
Ríos	Río Arba de Luesia
Coordenadas	42°22’ 10’’N 1° 1’23’’U
	Luesia Luesia en Aragón
	Web oficial

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Luesia ye un municipio aragonés con categoría de villa d'a provincia de Zaragoza situato en a comarca de Cinco Villas y partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers (encara que dende a creyación d'os partius chudicials dica a suya desaparición feba parte d'o partiu chudicial de Sos d'o Rei Catolico). Fa parti d'a diocesi de Chaca y archidiocesi de Pamplona.

A suya población ye de 335 habitants en una superficie de 126,83 km² y una densidat de 2,64 hab/km².

Cheografía

Luesia ye situato a 810 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a piet d'a Sierra de Santo Domingo, a una distancia de 128 km de Zaragoza, a capital d'Aragón.

O suyo termin municipal muga a o norte con os de Lobera d'Onsella y Longars; a o este con Biel; a o sud con Orés, Asín y Exeya d'os Caballers; y a l'ueste con Biota y Uncastiello.

A piet d'a sierra de Santo Domingo, o termin municipal de Luesia ye trescruzato por o río Arba de Luesia (una d'as dos brancas d'o río Arba). A parte sud d'o territorio ye mas plana, pero en a parte norte, en Santo Domingo, bi ha as mayors altarias d'o termin (Puy Moné, con 1.303 metros d'altaria, Alto de Banyón, con 1.130, y Fayanars, con 1.128), que rematan con os 1.524 metros d'as Penyas de Santo Domingo, encara que ya dentro d'o termin municipal de Longars.

Historia

A villa de Luesia, igual como os lugars d'Orés, Farasdués y Asín, perteneixioron dica l'anyo 1270, alto u baixo, a la corona reyal que se'n reservaba os diezmos y primicias. Por ixos anyos fación donación o rei Don Chaime I d'istas poblacions, con as suyas primicias respectivas, a Donya Teresa Gil de Vidaure y a o suyo fillo Don Pero.

Orés se separó d'ista churisdicción de Luesia en chinero de 1337, por orden de Pero IV, estando confiscada a Pero d'Exerica (nieto de l'anterior) y dada a Beltrán del Valle, encara que sería recuperada luego por Don Pero.

Don Pero, nieto de Donya Teresa, o 27 d'abril de 1368 donó por testamento a villa de Luesia y os lugars d'Orés y Farasdués a lo bispe de Zaragoza (Don Lope Ferrández de Luna, IV arcebispe de Zaragoza).

Dimpués de 642 anyos sin primicias, en 1575 as ilesias d'istos lugars consiguioron con bula papal que s'ingresasen en as suyas cuentas 500 ducaus d'as primicias que s'empochaba l'arcebispe. Isto ye prou important, dau que, encara que a propiedat d'as tierras perteneixió succesivament a las personas y entidaz debanditas, os lugars pendeban, eclesiasticament, primero en a diocesi de Pamplona (dende o sieglo X dica o XVIII) y dimpués en a diocesi de Chaca.

Demografía

Evolución demografica

1992	1994	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002
-	-	-	-	425	413	443	432	427

2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
400	384	376	407	416	394	377	361	401

2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
366	325	307	334	322	310	310	288	297

2021	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	-
342	333	-	-	-	-	-	-	-

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals^[1]
Partiu	1931^[2]	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Partido Socialista Obrero Español	8	-	3	2	4	4	3	4	3	3	2	2
Partido Popular	-	1^[3]	1^[4]	-	3	2	4	3	3	3	4	5
Chunta Aragonesista	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	0
Partido Aragonés	-			3	-	1	-	1	1	-	-	-
Centro Democrático y Social	-	-	-	2	-	-	-	-	-	-	-	-
Movimiento Aragonés Social	-	-	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Independients	-	4	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Unión de Centro Democrático	-	2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Monarquicos	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	9	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7	7

Alcaldes

Lista d'alcaldes
Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1931–1936	Ubaldo Diest Villa ^[5]	PSOE
1979–1983	Antonio Fumanal Terraz ^[6]	Independient
1983–1987
1987–1991
1991–1995	Pedro Pablo Garcés Martínez	PSOE
1995–1999	Pedro Pablo Garcés Martínez	PSOE
1999–2003	María Jesús Montañés Ojer	PP
2003–2007	Pedro Pablo Garcés Martínez	PSOE
2007–2011	Jaime Lacosta Aragüés	Partido Popular
2011–2015	Jaime Lacosta Aragüés	Partido Popular^[7]
2015–2019	Jaime Lacosta Aragüés	Partido Popular^[8]
2019–2023
2023–2027	Jaime Lacosta Aragües ^[9]	A.D.E. POR LUESIA

Molimentos

Conchunto urbán de Luesia.
Castiello de Luesia, d'os sieglos X-XI, d'estilo romanico.
Ilesia d'o Salvador de Luesia, d'estilo romanico, d'os sieglos XI-XIII. Adedicada a lo Salvador, ye la ilesia prroquial d'o lugar.
Ilesia de Sant Istevan, d'estilo romanico, d'o sieglo XII. Hue ye un Centro d'Interpretación d'o Romanico.
Ermita d'a Virchen d'o Puyal, d'os sieglos XII-XVI.
Barrio chodigo.
Peirón gotico.
Monesterio dito d'o Corral de Calvo, en a sierra de Santo Domingo, d'estilo prerromanico. Ye protechito legalment con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural dende aviento de 2008.^[10]
Ermita de Santa Euchenia, d'estilo prerromanico.
Ermita d'a Virchen d'o Campo.
Casa d'a Villa, d'o sieglo XVI.
Hespital medieval.

Fiestas

8 de setiembre y 26 d'aviento.

Localidaz achirmanadas

Gelós (Landas, Occitania).

Veyer tamién

Lista de municipios de Zaragoza.

Notas

↑ D'antis mas Sant Esteban

Referencias

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre Luesia.
(es) A ilesia romanica d'o Salvador en RomanicoAragonés.com.
(es) A ilesia romanica de Sant Esteban en RomanicoAragonés.com.
(es) Monesterio prerromenico, clamato Corral de Calvo, en RomanicoAragonés.com.
(an) Cultura y esporte en Luesia, blog en aragonés.
(es) Pachina web de l'Asociación Cultural Fayanás de Luesia.

Municipios d'a comarca de Cinco Villas
Ardisa \| Asín \| Bagüés \| Biel \| Biota \| Castellón de Val de Chasa \| Castiliscar \| Exeya d'os Caballers \| Erla \| O Frago \| Isuerre \| Layana \| Lobera d'Onsella \| Longars \| Luesia \| Luna \| Marracos \| Navardún \| Orés \| As Pedrosas \| Piedratallada \| Os Pintanos \| Puent de Luna \| Sadaba \| Sierra de Luna \| Sos d'o Rei Catolico \| Taust \| Uncastiello \| Undués de Lerda \| Urriés \| Val Palmas

Datos: Q983546
Multimedia: Luesia / Q983546

[1] D'antis mas Sant Esteban

[2] Archivo electoral

[3] (es) Vida Nueva, Zaragoza, numero 44, 25 d'abril de 1931.

[4] Como Coalición Democrática

[5] Como AP-PDP-UL

[6] (es) Vida Nueva, Zaragoza, numero 113, 10 de setiembre de 1932.

[7] (es) Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia.

[8] (es) El PP asume las alcaldías de Sádaba, Biota, Uncastillo, Luesia y Sos, en Ejea Digital.

[9] (es) El PSOE consigue 17 de las 37 alcaldías del partido judicial, en El Periódico de Aragón.

[10] (es) Consulta el listado de alcaldes que han sido proclamados en Aragón en Heraldo de Aragón

[11] (an) Noticia d'a declaración en un blog de Luesia.

[nota 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]