Ilesia Catolica

De Biquipedia
(Reendrezau dende Ilesia catolica)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Basilica de Sant Per en o Vaticano.

A Ilesia Catolica Romana ye a denominación mas gran d'o cristianismo, con 1.100 millons de miembros. O catolicismo diz estar a ilesia orichinal cristiana, establita por Chesucristo. Tamién estableixe l'orichen d'a sucesión apostolica d'o Papa con Sant Per y os apostols. O Concilio Vaticano Segundo, en o Decreto d'a Ilesia se declaró que "a unica Ilesia de Cristo, que profesa estar-ne una, santa catolica y apostolica en o credo" tien a plena realización en a Ilesia Catolica, gubernata por o succesor de Pero, y por os bispes en comunión con er. O "Succesor de Pietro" ye o Papa, actualment, Francisco.

Historicament, a Ilesia Catolica ye una d'as institucions mas grans y con mayor continuidat que encara existen. Tien una organización cherarquica en a cual o clergato ordenato ye dividito en órdens de bispes, presbiters y diaconos. O mundo ye dividito en 2.755 diocesis (l'anyo 2004), dirichitas por un bispe responsable d'os fiels de l'aria. A diocesi de Roma ye a principal, ya que o bispe d'ista, ye o Papa, succesor de Sant Per, o cabo d'os apostols.

A Ilesia Catolica Romana tien miembros en cada país d'o mundo. Se considera haber estato establita per Chesucristo ta realizar a salvación d'as almas, o que fa por meyo d'as amostranzas y por l'administración d'os sacramentos os cuals dan gracia a lo creyent. O magisterium d'a Ilesia basa as amostranzas en a escritura y en a tradición apostolica. A Ilesia tamién promueve o monasticismo y as practicas relichiosas d'a oración, l'ayuno, l'almosna, as penitencias, o pelegrinache y la meditación.

D'alcuerdo a lo catecismo d'a Ilesia Catolica, o suyo proposito ye "estar o sacramento d'a comunión interna de l'hombre con Dios".

A Ilesia Catolica y a luenga aragonesa[editar | modificar o codigo]

Historicament a ilesia catolica en Aragón no ha refirmato a luenga autoctona, a diferencia d'o que ha feito en con os idiomas basco y catalán en as rechions on se charran. A luenga que ha feito servir en a liturchia dimpués de deixar o latín estió dreitament o castellano, en part por haber-se abandonato l'uso escrito oficial de l'aragonés ya a fins d'o sieglo XV. Dica principios d'o sieglo XXI no bi ha habito misas en aragonés.

De todas trazas en a Edat Meya diferents intitucions dentro d'a ilesia catolica feban servir l'aragonés en os documentos oficials que no yeran en latín, a l'igual que feban as institucions laicas. En ixos documentos podemos trobar ya part d'a terminolochía propia d'o cristianismo present en aragonés.

Cualques parolas d'a terminolochía cristiana en aragonés son: ánchel, arcánchel, arcebispe, bispe, canonche, diaple, ilesia, mosen, predicadera y rector. Mosen yera en a Edat Meya un tractamiento de respeto aplicable a la baixa nobleza, cognato d'o francés monsieur, pero con o tiempo o uso quedó restrinchito a un tractamiento de respeto adrezato a los sacerdoz catolicos, pa esdevenir a suya denominación.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]