Cracovia

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Cracovia
Krakow
Localidat de Polonia
Bandera Escudo d'armas
Conchunto d'imachens de Cracovia
Conchunto d'imachens de Cracovia.
Estau
 • Voivodato
 Polonia
Polonia Menor
Superficie 326,8 km²
Población
 • Total
 • Densidat

761900 hab. (2014)
2.312 hab/km²
Altaria
 • Meyana

219 m.
Codigo postal 30-001
Ríos Vistula
Coordenadas
Cracovia ubicada en Polonia
Cracovia
Cracovia
Cracovia en Polonia
Web oficial

Cracovia (nombre polaco ) ye una ciudat polaca, a capital de Polonia Menor, y d'antis más estió a capital de Polonia y mesmo, entre 1815 y 1846, d'a Ciudat libre de Cracovia, un estato independient establito por o Congreso de Viena.

Tien una población de 756.183 habitants (2010), con un aria metropolitana de 1.468.427 d'habitants (2010). Por o suyo numero d'habitants ye a segunda ciudat d'o país, dezaga d'a capital, Varsovia.

A ciudat historica se debanta dende o sieglo XII a o canto d'o río Vistula, a o piet d'o Wawel, un pueyo con prou trascendencia en a historia d'a ciudat. Cracovia ye a seu d'a Universidat Jaguellonica, a segunda universidat mas antiga d'Europa Central, fundata en 1364 por Casimiro III de Polonia.

O suyo centro historico ye declarato Patrimonio d'a Humanidat por a UNESCO dende l'anyo 1978; antiparte, a ciudat estió Capital Europea d'a Cultura en l'anyo 2000.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

O toponimo Cracovia ye una adaptación a las luengas romances d'o toponimo eslau Kraków, que tradicionalment consideran que deriva de Krakus (Krak, Grakch), o lechendario fundador d'a ciudat y capitoste d'a tribu d'os Lequitians. En polaco a parola Kraków ye una forma arcaica d'o posesivo de Krak y esencialment significa A ciudat de Krak. L'antroponimo Krakus puet derivar de Krakula, una forma proto-eslavica que significa chuche, u d'a parola proto-eslavica krak, que significa "caixico", "robre", un árbol sagrato. A primera mención d'o prencipe Krakus (alavez escrito Grakch) data de l'anyo 1190, manimenos a localidat ya existiba en o sieglo VII, habitata por a etnia eslava d'os Wiślanie ("vislans" u "vistulans").

O nombre completo oficial d'a ciudat, que fan servir en ocasions especials u ceremonials ye Królewskie Stołeczne Miasto Kraków, "Reyal Ciudat Capital de Cracovia".

En aragonés no existe un exotoponimo tradicional pa esta ciudat visible en a scripta aragonesa por no haber-ie habito guaire relación cheopolitica entre polacos y aragoneses, y tampoco d'os polacos con os catalans u occitans podendo fer d'intermediarios como ha esdeveniu con atros exotoponimos. Manimenos en a versión aragonesa d'o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" trobamos a sola adaptación a l'aragonés afrancesato d'o traductor d'una forma amán d'o eslau orichinal, en un curioso texto on mencionan os Países Balticos y d'Europa Oriental antes de plegar a Tartaria:

Et si he seido enlas otras t(ier)ras comarq(u)antes en este costado / como enla t(ier)ra de Rusia / enla t(ier)ra de niflan / et en(e)l Regno de Craco & de letto / Et en(e)l Regno de Rastan et en muchos ot(r)os logares enlas marq(u)as /

Historia de Cracovia[editar | modificar o codigo]

Bi ha prebas arqueolochicas que suchieren que s'establió un asentamiento en a Edat de Piedra en l'actual localización de Wawel. Una falordia atribuye la suya fundación a lo mitico gobernant Krakus, que lo construyió sobre una espelunga ocupada per un voraz dragón. Muitos caballers intentoron sin exito desaloixar a lo dragón luitando contra ell, dica que un zapatero clamau Dratewka le dio una uella plena de ixufre, que minchó lo dragón ta dimpués beber l'augua d'o río Vistula y esclatar.

Administración distrital[editar | modificar o codigo]

Cracovia se trestalla en 18 destritos administrativos (dzielnica), cadagún con un grau d'autonomía respective a lo gubierno municipal. O sistema actual asigna un numero romano a cada destricto de conchunta con o suyo nombre.

Administración[editar | modificar o codigo]

Reparto de concellers[editar | modificar o codigo]

Eleccions municipals
Partiu 1990 1994[1] 1998[2] 2002 2006[3]' 2010[4]
Platforma Obywatelska - 14 16 26
Prawo i Sprawiedliwość - - 17 7
Independients 3 5 8 1
Twoje Miasto 21 - - -
Sojuszu Lewicy Demokratycznej 17 16 - -
Akcji Wyborczej Solidarność 16 - - -
Samorządny Kraków 10 - - -
Unii Polityki Realnej 6 7 - -
Prawica Razem 3 - - -
Krakowska Wspólnota Samorzadowa - 15 - -
Przymierza Prawicy - 8 - -
Porozumienie Samorzadowe Nowe Miasto - 6 - -
Komitete Obywatelskiego Miasta Krakowa - 4 - -
Total 76 75 41 34

Alcaldes[editar | modificar o codigo]

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19901993[5] Kazimierz Barczyk
19931994[5] Tadeuszowi Kołaczykowi
19941998[6] Stanisław Handzlik Akcji Wyborczej Solidarność
19982002
20022006
20062010
20102014

Molimentos[editar | modificar o codigo]

Comunicacions[editar | modificar o codigo]

L'aeropuerto d'a ciudat ye l'aeropuerto de Cracovia-Chuan Pavlo II. Dende 1995 l'aeropuerto recibe o suyo nombre por o papa Chuan-Pavlo II, qui estió arcebispe de l'archidiocesi de Cracovia.

Referencias[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]