Bohemia

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Bohemia
Čechy
Rechión historica d'a Republica Checa
Escudo de  Bohemia
Bandera Escudo
Entidat
 • Estato
Rechión historica
Republica Checa
Capital Praga
Idioma oficial Checo
Superficie
 • Total

52 065 km²
Población
 • Total
 • Densidat

6.500.000 hab.
120 hab/km²
Chentilicio Bohemio/a[1]

Bohemia en a Republica Checa

Bohemia (en checo Čechy, en alemán Böhmen) ye una rechión d'Europa Central que chunto con Moravia y a Silesia Checa fa actualment part d'a Republica Checa. A suya superficie ye de 52.063 km². A suya capital ye Praga. Ye rodeyata por montanyas por o sudueste (cordelera de Sumava y Cesky Les), por o norueste (monts Metalicos u Krusne Hory) y a lo nord-este (Krkonose u Monts Chigants), montanyas totas dende on baixan ríos que confluyen en a Elba. Bohemia ye una unidat hidrografica y corresponde a la cuenca alta d'a Elba y dende o punto de vista cheolochico sería una plataforma y o releu ye ondulato de fueras d'en as marguins. A vechetación forestal se conserva en as arias perifericas montanyosas, en o centro predominan os cautivos agricolas. Dica un pasato recient en Bohemia bi heba una important actividat menera. Bohemia ye una rechión muito industrializata.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Pareix que o Bouiaimon que menciona Estrabón corresponde a l'actual Bohemia y preneba o nombre d'os boyos, un conchunto de pueblos celtas centroeuropeus. En aragonés medieval podemos veyer escrito Bohemia en o Libro d'as Marabillas d'o Mundo y en as Cronicas de los Chueces de Teruel:

Car yo he seido vers las p(ar)tidas de braban / Et he Regoardado lastralabio q(ue) la trasmo(n)tana es .liij. grados dalto Et en alamayn(n)a / vers bohemia. eilla .lviij. Et mas aua(n)t / vers las p(ar)tidas de Septent(r)ion / eilla ha .lxij. g(r)ados dalto & algu(n)os mjnutos Car yo mesmo lo he mesurado a lestralabio[2]
Apres se siguió a vintidos del mes de julio, antes del dia de San Jayme el comte Blasco con un capitan del emperador e otro del rey de Ungria y otro del rey de Bohemia, al paso de un rio que se clama el Diluvio, en lo qual era fray Juan de Capistrano, discípulo de San Bernardino, con seis mil frayles uvieron pelea con el gran perro del turco. Et sat se sia que fuese con mucha mas jent lo esbarataron y rompieron et le tomaron su tesoro y tiendas et mucha artilleria et mas de dos mil lombardas que la menor tirava cinco quintales, finalment lo fizieron fuir et se retraxo bien setze jornadas. Apres, a seis del mes de noviembre, en Teruel fue publicada la Cruzada que el padre Santo Nicolau dió. Et el Padre Santo Calixto que era de Xativa la confirmó.[3]

Os cuitiellos de Bohemia yeran conoixitos en o lexico comercial en Zaragoza como guavinets de Boemia,[4] en grafía actual "gavinez de Bohemia".

En o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" tamién trobamos Bahanya, como traducción d'a variant Bahaigne propia d'o francés meyo:

Encora ay vn otro ca(m)i(n)o por do hombre puede yr sin passar mar todo por t(ier)ra ata jh(e)[r](usa)l(r)[(e)]m et es de gra(n)t pena et por esto pocas gentes van por aquel cami(n)o / es a yr por alamayn(n)a por bahayn(n)a & assi ata pruça & va hombre por la tartaria ata jh(e)r(usa)l(e)m

Historia[editar | modificar o codigo]

Os celtas boyos fuoron desplazatos por os pueblos chermanicos, que dimpués fuoron substituyius por os eslaus. Os eslaus checos creyoron o Reino de Bohemia en a Edat Meya, que fizo part d'o Sacro Imperio Romano Chermanico. A población actual de Bohemia ye en a suya mayoría checa con una minoría d'inmigrants eslovacos. As minorías askenazi y alemana fuoron importants enantes d'a Primera Guerra Mundial y mas que mas d'a Segunda Guerra Mundial.

Referencias[editar | modificar o codigo]