Uruguai
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Republica Oriental de l'Uruguai República Oriental del Uruguay | |||||
| |||||
Lema nacional: Libertat u Muerte | |||||
Himno nacional: Orientales, la Patria o la tumba | |||||
Capital • Población • Coordenatas |
Montevideo 1.318.755 (2011) 34º 53′ S 56º 10′ O
| ||||
Mayor ciudat | Montevideo | ||||
Idiomas oficials | Espanyol | ||||
Forma de gubierno | Republica democratica Luis Lacalle Pou | ||||
Independencia • Declarata • Reconoixita |
De Brasil 25 d'agosto de 1825 28 d'agosto de 1828 | ||||
Superficie • Total • % augua Mugas Costas |
Posición 88º 176.220 km² 1,5% 1.564 km 660 km | ||||
Población • Total • Densidat |
Posición 128º 3.554.915(2022 est.) 19 hab/km² | ||||
PIB (PPA) • Total (2005) • PIB per capita |
Posición 91º USD 32.885 millons USD 9.619 | ||||
Moneda | Peso ($, UYU )
| ||||
Chentilicio | Uruguayo/a[1] | ||||
Zona horaria • en Verano |
UTC-3 UTC-2 | ||||
Dominio d'Internet | .uy | ||||
Codigo telefonico | +598
| ||||
Prefixo radiofonico | CVA-CXZ
| ||||
Codigo ISO | 858 / URY / UY | ||||
Miembro de: ONU, OEA, Mercosur, CSN, ALADI, SELA | |||||
A Republica Oriental de l'Uruguai ye un país d'America d'o Sud. Muga a o norte y a l'este con Brasil, a l'ueste y sudueste con Archentina (mugas: río Uruguai y río d'a Plata) y a o sudeste con l'Oceano Atlantico.
A suya población ye de 3.415.920 habitants (2005) en una superficie de 176.200 km², con una densidat de población de 19 hab/km². Ye o segundo estato mas chicot d'America d'o Sud, dezaga de Surinam.
Ye a segunda nación mas chicota d'America d'o Sud y ye una d'as mas estables politicament y economica. Politicament, dende a suya independencia o 25 d'agosto de 1825 (de Brasil, que heba ocupato ista antiga colonia espanyola), Uruguai ye una Republica, estando l'actual president Luis Lacalle Pou. A capital y prencipal ciudat d'Uruguai ye a ciudat Montevideo, a o canto de l'Rio de Prata.
Uruguai fa parte de cuantas organizacions internacionals: ONU, OEA, Mercosur, CSN, ALADI, SELA. A suya moneda ye o peso uruguayo, y a luenga oficial d'o país ye o castellano.
O suyo clima templato y as suyas abundant plevias distribuitas mientres toda l'anyada favoreixen que un 75% d'o territorio uruguayo siga formato por pratos y un 25% por selvas, habendo-se desenvolicato asinas l'agricultura y as pasturas ta la ganadería, que son as prencipals actividaz economica d'o país, que tien poquez recursos enercheticos y meneros. Tien tamién poqueta industria, mas que mas industria papelera, de fabricación de cemento y tamién industria petroquimica.
Estió un territorio a on os colonizadors espanyols no plegoron dica o sieglo XVIII, encara que se troba a o canto de l'Oceano Atlantico, y ixo mas que mas ta evitar a expansión portuguesa dende a suya colonia de Brasil. A tamas d'ixo, Montevideo se convertió en un activo competidor de Buenos Aires en zaguerías d'o rechimen colonial. Mientres as Guerras napoleonicas se i producioron invasions de tropas de l'Exercito britanico, y o territorio continó con a suya fidelitat a la potencia colonial cuan en 1810 os archentinos proclamoron a suya independencia, estando invadito o país en 1816 por os portugueses y quedando adhibito dimpués a l'Imperio de Brasil dica a independencia uruguaya con aduya d'o Reino Uniu en 1830.
Cheografía
[editar | modificar o codigo]Con una superficie terrestre de 176.215 km² - d'os que 175.016 km² son a suma total d'os departamentos y 1.199 km² comprenden a suma d'os lacos artificials d'o Río Negro -, exerce amás a suya sobirania sobre cuantas islas en o río Uruguai, con un total de 105 km²; 16.799 km² d'auguas churisdiccionals (río Uruguai, río de la Plata y lacuna Merín) y una aria de mar territorial de 125.057 km². A o suyo arredol, Uruguai mantiene dos disputas territorials con Brasil sobre os territorios conoixitos como Ilha Brasileira y Rincón de Artigas, que ocupan una aria de 237 km². L'aria total d'o territorio uruguayo incluye 318.413 km².[2]
O relieve ye vinculato a o sud, a las tierras d'as Pampas y ye constituyito por amplas planas ondulatas y plenas de tozals de poqueta altaria conoixitos como cuchillas. As mas importants son as que perteneixen a la Cuchilla de Haedo y a la Cuchilla Grande. O suyo punto mas alto ye o tozal Catedral, con 514 m.
A cuenca hidrografica mas important ye a d'o río Uruguai, que se fa servir como vía de comunicación con os atros países vecins. A compleganza d'o Río de la Plata ye formata por ríos de curso curto. A cuenca d'a lacuna Merín a integren os ríos Yaguarón, Tacuarí y d'atros.
O clima ye templato a o sud y subtropical a o norte d'o país, as plevias son abundants y se reparten entre primavera-verano y agüerro. O 75% d'o territorio ye terreno de pastos. As selvas son escasas (25% d'o territorio).
Organización administrativa
[editar | modificar o codigo]Departamentos
[editar | modificar o codigo]Uruguai ye dividito en decinueu departamentos:
Divisions administrativas d'Uruguai | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
¹ No incluye a suma d'o lagos artificials d'o río Negro (1.199 km²). [1] |
Diez ciudaz mas importants
[editar | modificar o codigo]As diez ciudaz mas importants son:
Puesto | Ciudat | Población (2011) |
---|---|---|
1. | Montevideo | 1.318.755 |
2. | Ciudad de la Costa | 112.449 |
3. | Salto | 104.011 |
4. | Paysandú | 76.412 |
5. | Las Piedras | 71.258 |
6. | Rivera | 64.465 |
7. | Maldonado | 62.590 |
8. | Tacuarembó | 54.755 |
9. | Melo | 51.830 |
10. | Mercedes | 41.974 |
Cultura
[editar | modificar o codigo]Esporte
[editar | modificar o codigo]O esporte en Uruguay tién muita importancia en a sociedat estando un d'os paises d'a sudamerica pioners en practicar bels esportes como o fútbol, o boxeyo, o golf, a natación y o waterpolo. Actualment os esportes mes practicatos son o fútbol o baloncesto y o rugby.
Referencias
[editar | modificar o codigo]Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]- Se veigan as imáchens de Commons sobre Uruguai.
- Pachina web oficial d'o Gubierno d'Uruguai.
- Pachina web oficial d'a Presidencia d'Uruguai.
- Pachina web oficial de Turismo d'Uruguai.
Estaus d'America d'o Sud |
---|
Archentina | Bolivia | Brasil | Chile | Colombia | Ecuador | Guyana | Paraguai | Perú | Surinam | Uruguai | Venezuela |
Dependencias: Aruba | Cheorchias d'o Sud | Curaçao | Guayana Francesa | Islas Malvinas | Sandwich d'o Sud | Sint Maarten |