Perú

De Biquipedia
Republica de Perú
República del Perú¹
Bandera de Perú Escudo de Perú
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Cerenyo y goyoso por a unión
Himno nacional: Himno Nacional del Perú
Situación de Perú
Capital
 • Población
 • Coordenatas
Lima
8.043.521 (2004)
12°02′ S 77°01′ O

Mayor ciudat Lima
Idiomas oficials Espanyol, quechua², aimara² y as atras luengas locals²
Forma de gubierno Republica presidencialista
Dina Boluarte
Alberto Otárola
Independencia
  Declarata
  Reconoixita
d'Espanya
28 de chulio de 1821
9 d'aviento de 1824
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Costas
Posición 19º
1.285.215,6 km²
0,4%
5.536 km
2.414 km
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 38º
33.035.304(2021)
25,70 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2005)
 • PIB per capita
Posición 48º
US$ 164.110.000.000
US$ 5.594
Moneda Nuevo sol (S/.) (PEN)
Chentilicio Peruano, peruana
Zona horaria
 • en Verano
UTC-5
UTC-5
Dominio d'Internet .pe
Codigo telefonico +51
Prefixo radiofonico OAA-OCZ 4TA-4TZ
Codigo ISO 604 PER PE
Miembro de: ONU, OEA, APEC, CAN, Mercosur3, CSN, ALADI, SELA
¹ República Peruana dica 1979.
² En as zonas an que predominan.
3 Ligau.

A Republica de Perú (Perú en castellano, Piruw en quechua y aymara) ye un país situato en Sudamerica occidental, chunto a l'Ocián Pacifico. Muga a lo norte con Ecuador y Colombia, a l'este con Brasil y Bolivia, a lo sud con Bolivia y Chile. A suya población ye de 26.152.265 d'habitants (2005) en una superficie d'1.285.215,6 km², con una densidat de población de 22 hab/km². A capital d'o país ye Lima.

Cheografía[editar | modificar o codigo]

Cheograficament, ye un país con una orografía difícil, dominata por a cordelera d'os Andes, que divide o país entre a cuenca hidrolochica de l'Ocián Pacifico y a cuenca d'o río Amazonas, que desaugua en l'Ocián Atlantico.

Clima[editar | modificar o codigo]

A combinación de latitut tropical, cordeleras montanyosas, variacions topograficas y dos corrients oceanicas (Humboldt y Lo Ninyo) le da a Perú una gran diversidat de climas. As rechions costeras tien temperaturas moderadas, poca precipitación y muita humedat, fueras d'os puestos mas calidos y humidos d'o norte.[1] En as rechions montanyosas, as plevidas son freqüents de verano, y la temperatura y l'humedat disminuyen con l'altaria dica as tucas cheladas d'os Andes. L'Amazonas peruano se caracteriza per fuertes plevidas y altas temperaturas, fueras d'a suya parti mas austral, que presienta hibiernos fredos y plevidas estacionals.

Organización politico-administrativa[editar | modificar o codigo]

Rechions[editar | modificar o codigo]

Perú se trestalla en 25 rechions y la provincia de Lima. As rechions se subdividen en provincias, que se componen de districtos. I hai 196 provincias y 1.869 districtos en Perú.

As rechions de Perú.
Rechión Capital Aria
(km2)
Población Densidat (/km2)
Puesto
Amazonas Chachapoyas 39 249 389 700 9.9 Peru - Amazonas Department (locator map).svg
Ancash Huaraz 35 914 1 039 415 28.9 Peru - Ancash Department (locator map).svg
Apurímac Abancay 20 896 418 882 20.0 Peru - Apurímac Department (locator map).svg
Arequipa Arequipa 63 345 1 140 810 18.0 Peru - Arequipa Department (locator map).svg
Ayacucho Ayacucho 43 815 619 338 14.1 Peru - Ayacucho Department (locator map).svg
Cajamarca Cajamarca 33 318 1 359 023 40.8 Peru - Cajamarca Department (locator map).svg
Callao Callao 147 810 568 5514.8 Peru - Callao, Constitutional Province of (locator map).svg
Cusco Cusco 71 986 1 171 503 16.3 Peru - Cuzco Department (locator map).svg
Huancavelica Huancavelica 22 131 447 054 20.2 Peru - Huancavelica Department (locator map).svg
Huánuco Huánuco 36 849 730 871 19.8 Peru - Huánuco Department (locator map).svg
Ica Ica 21 328 665 592 31.2 Peru - Ica Department (locator map).svg
Junín Huancayo 37 667 1 091 619 29.0 Peru - Junín Department (locator map).svg
La Libertad Trujillo 25 500 1 539 774 60.4 Peru - La Libertad Department (locator map).svg
Lambayeque Chiclayo 14 231 1 091 535 76.7 Peru - Lambayeque Department (locator map).svg
Lima Huacho 34 802 864 853 24.9 Peru - Lima Department (locator map).svg
Loreto Iquitos 368 852 884 144 2.4 Peru - Loreto Department (locator map).svg
Madre de Dios Puerto Maldonado 85 301 92 024 1.1 Peru - Madre de Dios Department (locator map).svg
Moquegua Moquegua 15 734 159 306 10.1 Peru - Moquegua Department (locator map).svg
Pasco Cerro de Pasco 25 320 266 764 10.5 Peru - Pasco Department (locator map).svg
Piura Piura 35 892 1 630 772 45.4 Peru - Piura Department (locator map).svg
Puno Puno 66 997 1 245 508 18.6 Peru - Puno Department (locator map).svg
San Martín Moyobamba 51 253 669 973 13.1 Peru - San Martín Department (locator map).svg
Tacna Tacna 16 076 274 496 17.1 Peru - Tacna Department (locator map).svg
Tumbes Tumbes 4 046 191 713 47.4 Peru - Tumbes Department (locator map).svg
Ucayali Pucallpa 101 831 402 445 4.0 Peru - Ucayali Department (locator map).svg

Diez ciudatz mas importants[editar | modificar o codigo]

As diez ciudatz mas importants son:

Puesto Nombre Población en 2017
1 Lima 9,562,280
2 Arequipa 1,008,290
3 Trujillo 919,899
4 Chiclayo 552,508
5 Piura 473,025
6 Huancayo 456,250
7 Cusco 428,450
8 Chimbote 381,513
9 Iquitos 377,609
10 Tacna 293,119

Cheografía humana y sociedat[editar | modificar o codigo]

Etnografía[editar | modificar o codigo]

Perú, como muitos atros países d'America Latina, ye etnicament un país variato. Sindembargo, resulta difícil establir porcentaches exactos a grupos etnicos, ya que a definición de raza no ye equivalent a la d'etnia, especialment en o caso de Perú, an como parte d'o proceso de dominación espanyola, s'ha observato un fuerte fenomeno d'asimilación muit dinamica a la cultura criollo-mestiza de corte ocidental.

Parla[editar | modificar o codigo]

Son idiomas oficials o castellano, o quechua, l'aimara y as atras luengas locals a on sean mayoritarias.

En Perú bi ha una estimación de mas de 50 lenguas vernaclas, anque a lengua charrata por a mayoria d'a población ye o castellano. Dentre as lenguas indichenas cal destacar o quechua charrato mas que mas en os andes por más d'un 13 % d'a población, y l'aimara charrato en l'amazonía entre d'atras muchas lenguas que bi ha en ista zona. En as zonas rurals bi ha una important parti d'a población que ye multilingue, estando en as grans ciudatz a on predomina a población monolingüe de castellano.

Gastronomía[editar | modificar o codigo]

O ceviche ye una virolla feita de pescau muito popular.

A cocina peruana ye considerada a mas variada d'o mundo, tien o récord Guiness a la mayor variedat y diversidat de platos tipicos en o mundo (491); entremistanto, s'ha rechistrau mas de dos mil sopas diferents tant solo en a costa y mas de docientos cinquanta postres tradicionals a livel nacional.[2] A formación d'a gastronomía peruana refleixa lo mezclizache que a lo largo d'os sieglos ha modelau a cultura peruana.

Os platos mas representativos son o ceviche en a costa, a pachamanca en a sierra y lo juane en a selva. En l'ambito d'as bebidas, destaca lo pisco, a chicha de jora, o masato y la Inca Kola.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Instituto de Estudios Histórico–Marítimos del Perú, El Perú y sus recursos: Atlas geográfico y económico, pp. 24–25.
  2. (es) Los récords Guinness peruanos más curiosos en planetacurioso.com

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]


Estatos d'America d'o Sud
Archentina | Bolivia | Brasil | Chile | Colombia | Ecuador | Guyana | Paraguai | Perú | Surinam | Uruguai | Venezuela
Dependencias: Aruba | Cheorchias d'o Sud | Curaçao | Guayana Francesa | Islas Malvinas | Sandwich d'o Sud | Sint Maarten