Ir al contenido

Lacos de Titán

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Mosaico de radar d'ubridura sintetica de resolución media con falsas colors d'a rechión polar nord de Titán, que en amuestran de mars, lacos e rez d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectividat, causatas per cuerpos d'etano, metano e nitrocheno disuelto liquidos.[1] Kraken Mare, a mayor mar en Titán, ye debaixo a la ezquierda; Ligeia Mare ye o gran cuerpo chus o polo; e Punga Mare, a metat d'a suya grandaria, ye chusto a la ezquierda d'o polo, mientres as arias blancas no se son fotografiatas.

Os lacos e as mars de Titán son extensions d'hidrocarburs liquidos.

Observación

[editar | modificar o codigo]
Imachen radar de lacos d'hidrocarburs sobre Titán, presa per a sonda Cassini en 2006. Bolsena Lacus ye en o cornero inferior a la dreita, con o Sotonera Lacus chusto debaixo a la ezquierda. Os Koitere Lacus e Neagh Lacus son veyibles en o meyo, respectivament enta la ezquierda e la dreita. Mackay Lacus se sitúa entalto, a la dreita.

Hipotesi

[editar | modificar o codigo]

A posibilidat de mars de metano liquido en Titán se sucherió a primera vegata sobre a base d'os datos transmititos per as sondas Voyager en 1980 e 1981, que amostroron que o satelite poseye una atmosfera espesa con a temperatura e a composición correcta que permiten a suya existencia. A primera preba directa s'obtenió en 1995, aprés atras observacions dende a Tierra se ye sucherita igualment. siga en traza de bolsas aislatas, siga chus a traza d'un oceano que recubre tota la luna.[2]

Descubrimiento

[editar | modificar o codigo]

Durando a suya exploración d'o sistema de Saturno, a sonda Cassini confirmó a presencia de lacos d'hidrocarburs separtatos, encara que no immediatament. A la suya arribata en 2004, s'asperaba detectar tals lacos gracias a la reflexión d'a luz d'o Sol en a suya superficie, pero garra reflexión especular no s'alufró inicialment.[3]

A rechira s'orientó enta os polos de Titán, aon ye posible que lacos d'etano e de metano liquidos puedan existir a embute de traza estable.[4] En o polo sud, una zona ubaga dita Ontario Lacus se convirtió en o primer laco potencial identificato, probablement creato per as boiras alufratas en a rechión.[5] Una costa posible ye igualment identificata en o polo per imáchens de radar. O 22 de chunio de 2006, aprés una sobrevolata durando que a Cassini mapió con radar as latituz nord de Titán, bel numero de napas lisas (e por tanto ubagas en o radar) ixarpan a superficie d'o satelite amán d'o polo.[6] Sobre a base d'istas observacions, a existencia cuasi segura de lacos de metano s'anunció oficialment en chinero de 2007.[4][7] L'equipe d'a misión Cassini-Huygens concluyoron que muit segurament istas caracteristicas corresponden a las d'os lacos d'hidrocarburs, a primeras extensions liquidass estables difuera d'a Tierra. Belunas semblan poseyer-ne de canals asociatos e se sitúan adintro d'as depresions topograficas.[4]

Observacions ulteriors

[editar | modificar o codigo]

Aprés a sobrevolata d'a Cassini en febrero de 2008, as observacions (con radar e con luz veyible) revelan numerosas zonas en a rechión polar nord que pueden estar grans extensions de metano u d'etano liquidos, incluyito un laco de mes de 100 000 km2 cuadratos (mes gran que o laco Superior) e una mar potencialment tan gran como a mar Caspia.[8] Una sobrevolata d'a rechión polar sud en octubre de 2007 reveló unas zonas parixitas, que semblan lacos, pero mes chicotas.[9]

Durando una sobrevolata amanata en aviento de 2007, l'Ontario Lacus s'alufró en a rechión polar sud e diferents constituyents se i son identificatos. Sobre as bases d'istas observacions, se ye deducito que a lo menos un d'os grans lacos de Titán en contién verdaderament de liquido, que se tracta d'hidrocarburs e que a presencia d'etano se ye confirmata.[10][11]

Os descubrimientos en os polos contrastan con as d'a sonda Huygens, que aterrizó amán de l'ecuador de Titán o 14 de chinero de 2005. As imáchens presas per a sonda durando lo suyo descenso no meten en evidencia garra extensión liquida pero indican manimenos que liquidos ciertament son estatos presents en un pasato recient, amostrando-ne de tozals baixos corritos per canals de drenache fosco menando enta una gran rechión fosca e plana. Inicialment, ista rechión s'interpreta como un laco d'una substancia fluida u espesa, pero a partir d'agora ye cierto que Huygens aterrizó en l'interior d'ista plana e que ye solida, composata d'arena de granos de chelo.[12] As imáchens transmititas per a sonda dende lo suelo amuestran una planura plana cubierta per cantals arredonditos, o que poderba indicar l'acción de fluidos.[13]

A estabilidat a luengo termino d'os lacos encara debe alufrar-se. Modelos d'oscilacions d'a circulación atmosferica de Titán suchier que en o curso d'una anyada saturniana, os liquidos son transportatos dende a rechión ecuatorial dica o polo aon cayen en traza de plevia. Isto poderba explanicar a relativa sequera de l'ecuador.[14]

Livel d'a mar

[editar | modificar o codigo]

Un estudio apareixito en 2018 amuestra que os lacos mes grans de Titán estarban a o mesmo livel, seguindo un mesmo cheopotencial e formando por tanto un "livel d'a mar" como sobre a Tierra. Os lacos mes chicoz son cheneralment en altarias mes elevatas.

Lacos e mars nombratos

[editar | modificar o codigo]

Se creye que as caracteristicas ditas lacus son lacos d'etano u metano, mientres se creye que as caracteristicas ditas lacuna son gleras de lacos xutos. Entramos se nombran a partir de lacos terrestres.[15] As caracteristicas ditas sinus son bahías aíntro d'un cuerpo liquido. Se nombran a partir de bahías e fiordos terrestres. As caracteristica ditas insula son islas aíntro d'una masa de liquido. Se nombran a partir d'islas miticas, os maria titanios (grans mars d'hidrocarburs) se nombran a partir de monstruos d'a mitolochía mundial.[15]

Nombre d'as mars de Titán

[editar | modificar o codigo]
Nombre Coordinatas Longaria (km)[16] Aria (km2) Fuent d'o nombre
Kraken Mare 68,0°N 310,0°U 1 170 ca. 400 000 O Kraken, monstruo marín nordico.
Ligeia Mare 79,0°N 248,0°U 500 126 000 Licheya, una d'as Sirenas, monstruos griegos.
Punga Mare 85,1°N 339,7°U 380 Punga, antipasato maorí d'os tiburons y engardaixos.

Nombres d'os lacos de Titán

[editar | modificar o codigo]
Nombre Coordinatas Longaria (km)[16] Fuent d'o nombre
Abaya Lacus 73,17ºN 45,55ºU 65 Laco Abaya, Etiopía
Albano Lacus 65,9ºN 236,4ºU 6,2 Laco Albano, Italia
Atitlán Lacus 69,3ºN 238,8ºU 13,7 Laco d'Atitlán, Guatemala
Bolsena Lacus 75,75ºN 10,28ºU 101 Laco de Bolsena, Italia
Cardiel Lacus 70,2ºN 206,5ºU 22 Laco Cardiel, Archentina
Cayuga Lacus 69,8ºN 230,0ºU 22,7 Laco Cayuga, Estaus Unius
Crveno Lacus 79,6ºS 184,9ºU 41,0 Laco Royo, Croacia
Feia Lacus 73,7ºN 64,41ºU 47 Lagoa Feia, Brasil
Freeman Lacus 73,6ºN 211,1ºU 26 Laco Freeman, Estaus Unius
Hammar Lacus 48,6ºN 308,29ºU 200 Laco Hammar, Iraq
Jingpo Lacus 73,0ºN 336,0ºU 240 Laco Jingpo, China
Junín Lacus 66,9ºN 236,9ºU 6,3 Laco Junín, Perú
Kayangan Lacus 86,3ºS 236,9ºU 6,2 Laco Kayangan, Filipinas
Kivu Lacus 87,0ºN 121,0ºU 77,5 Laco Kivu, on the border of Rwanda and the Democratic Republic of the Congo
Koitere Lacus 79,4ºN 36,14ºU 68 Koitere, Finlandia
Ladoga Lacus 74,8ºN 26,1ºU 110 Laco Ladoga, Rusia
Lanao Lacus 71,0ºN 217,7ºU 34,5 Laco Lánao, Filipinas
Logtak Lacus 70,8ºN 124,1ºU 14,3 Laco Loktak, India
Mackay Lacus 78,32ºN 97,53ºU 180 Laco Mackay, Australia
Müggel Lacus 84,44ºN 203,5ºU 170 Müggelsee, Alemanya
Mývatn Lacus 78,19ºN 135,28ºU 55 Mývatn, Islandia
Neagh Lacus 81,11ºN 32,16ºU 98 Laco Neagh, Irlanda d'o Norte
Ohrid Lacus 71,8ºN 221,9ºU 17,3 Laco d'Ohrid, en a muga d'a Macedonya d'o Norte y Albania
Oneida Lacus 76,14ºN 131,83ºU 51 Laco Oneida, Estaus Unius
Ontario Lacus 72,0ºS 183,0ºU 235 Laco Ontario, en a muga entre Canadá y Estaus Unius.
Sevan Lacus 69,7ºN 125,6ºU 46,9 Laco Sevan, Armenia
Shoji Lacus 79,7ºS 166,4ºU 5,8 Laco Shoji, Chapón
Sionascaig Lacus 41,52ºS 278,12ºU 143,2 Laco Sionascaig, Escocia
Sotonera Lacus 76,75ºN 17,49ºU 63 Entibo d'a Sotonera, Espanya
Sparrow Lacus 84,3N 64,7ºU 81,4 Laco Sparrow, Canadá
Towada Lacus 71,4ºN 244,2ºU 24 Laco Towada, Chapón
Tsomgo Lacus 86,4ºS 162,4ºU 59 Laco Tsomgo, India
Urmia Lacus 39,27ºS 276,55ºU 28,6 Laco Urmía, Irán
Uvs Lacus 69,6ºN 245,7ºU 26,9 Laco Uvs, Mongolia
Vänern Lacus 70,4ºN 223,1ºU 43,9 Laco Vänern, Suecia
Waikare Lacus 81,6ºN 126,0ºU 52,5 Laco Waikare, Nueva Zelanda

Nombres de gleras de Titán

[editar | modificar o codigo]
Nombre Coordinatas Longaria (km)[16] Fuent d'o nombre
Atacama Lacuna 62,8ºN 227,6ºU 35,9 Desierto d'Atacama e salars asociatos
Eyre Lacuna 72,6ºN 225,1ºU 25,4 Laco Eyre, Australia
Jerid Lacuna 66,7ºN 221ºU 42,6 Chott el Djerid, Tunicia
Kutch Lacuna 88,4ºN 217ºU 175 Rann de Kutch, entre India e Pakistán
Melrhir Lacuna 64,9ºN 212,6ºU 23 Chott Melrhir, Alcheria
Nakuru Lacuna 65,81ºN 94ºU 188 Laco Nakuru, Kenya
Ngami Lacuna 66,7ºN 213,9ºU 37,2 Laco Ngami, Botsuana
Racetrack Lacuna 66,1ºN 224,9ºU 9,9 Racetrack Playa, Estaus Unius
Uyuni Lacuna 66,3ºN 228,4ºU 27 Salar d'Uyuni, Bolivia
Woytchugga Lacuna 68,88ºN 109ºU 449 Laco Woytchugga, Australia
Veliko Lacuna 76,8ºS 33,1ºU 93 Laco Veliko, Bosnia y Herzegovina

Nombres de bahías de Titán

[editar | modificar o codigo]
Nombre Coordinatas Cuerpo liquido Longaria (km)[16] Fuent d'o nombre
Arnar Sinus 72,6ºN 322ºU Kraken Mare 101 Arnar, fiordo d'Islandia
Flensborg Sinus 64,9ºN 295,3ºU Kraken Mare 115 Flensburgo, fiordo entre Dinamarca e Alemanya
Gabes Sinus 67,6ºN 289,6ºU Kraken Mare 147 Gabes, u Chicota Sirte, una bahía de Tunisia
Kumbaru Sinus 72,6ºN 322ºU Kraken Mare 122 Bahía d'a India
Moray Sinus 76,6ºN 281,4ºU Kraken Mare 204 Fiordo Moray d'Escocia
Nicoya Sinus 74,8ºN 251,2ºU} Ligeia Mare 130 Golfo de Nicoya en Costa Rica
Okahu Sinus 73,7ºN 282ºU Kraken Mare 141 Bahía Okahu amán d'Auckland, Nueva Zelanda
Patos Sinus 77,2ºN 224,8ºU Ligeia Mare 103 Patos, fiordo de Chile
Puget Sinus 82,4ºN 241,1ºU Ligeia Mare 93 Estreito de Puget en Washington, Estaus Unius
Rombaken Sinus 75,3ºN 232,9ºU Ligeia Mare 92,5 Rombaken, fiordo de Noruega
Skelton Sinus 76,8ºN 314,9ºU Kraken Mare 73 Glaciar Skelton amán d'a Mar de Ross, Antarctida
Trold Sinus 71,3ºN 292,7ºU Kraken Mare 118 Formación d'o Fiordo Trold en Nunavut, Canadá
Tunu Sinus 79,2ºN 299,8ºU Kraken Mare 134 Tunu, fiordo de Groenlandia
Wakasa Sinus 80,7ºN 270ºU Ligeia Mare 146 Bahía de Chapón
Walvis Sinus 58,2ºN 324,1ºU Kraken Mare 253 Walvis Bay en Namibia

Nombres d'islas de Titán

[editar | modificar o codigo]
Nombre Coordinatas Cuerpo liquido Fuent d'o nombre
Bermoothes Insula 67,1ºN 317,1ºU Kraken Mare Bermoothes, una isla incantata en The Tempest de Shakespeare.
Bimini Insula 73,3ºN 305,4ºU Kraken Mare Bimini, isla que se'n diz en una lienda arawakana que contién a fuent d'a choventut.
Bralgu Insula 76,2ºN 251,5ºU Ligeia Mare Baralku, en a cultura Yolngu, ye a isla d'os muertos e o puesto que os Djanggawul, os tres chirmans creadors, se bi orichinoron.
Buyan Insula 77,3ºN 245,1ºU Ligeia Mare Buyan, una isla rocosa en os cuentos populars rusos sita en a illera meridional d'a Mar Baltica.
Hufaidh Insulae 67ºN 320,3ºU Kraken Mare Hufaidh, isla lechendaria en os almarchals d'o sud d'Iraq
Krocylea Insulae 69,1ºN 302,4ºU Kraken Mare Crocilea, isla mitolochica griega en a Mar Chonica, amán d'Itaca
Mayda Insula 79,1ºN 312,2ºU Kraken Mare Mayda, isla lechendaria en o nord-este de l'Atlantico
Penglai Insula 72,2ºN 308,7ºU Kraken Mare Penglai, isla montanyosa mitolochica chinesa que os immortals e dioses i viviban.
Planctae Insulae 77,5ºN 251,3ºU Ligeia Mare Simplegades, as "rocas tambonaderas" en Basofre, que se'n diz que només que l'Argo las esnavesó con exito.
Royllo Insula 38,3ºN 297,2ºU Kraken Mare Royllo, isla lechendaria en l'Atlantico amán d'Antillia e Sant Brandán.

Galería d'imáchens

[editar | modificar o codigo]
  • Mapas d'as rechions polars basatas en imáchens d'a Cassini amostrando lacos e mars d'hidrocarburs. As masas d'hidrocarburs se perfilan en royo; as linias azurs indican una masa que apareixió durando l'intervalo 2004-2006.
    Mapas d'as rechions polars basatas en imáchens d'a Cassini amostrando lacos e mars d'hidrocarburs. As masas d'hidrocarburs se perfilan en royo; as linias azurs indican una masa que apareixió durando l'intervalo 2004-2006.
  • Mosaico en colors falsas d'alta resolución d'o radar d'ubridura sintetica d'a Cassini d'a rechión polar norte, amostrando mars, lacos e un rete d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectivitat, causata per masas d'etano, metano e nitrocheno[17] Arredol d'a mitat d'o Kraken Mare, a mayor masa abaixo a la ezquierda, ye difuera d'a imachen. Ligeia Mare ye a mayor masa abaixo a la dreita. Punga Mare ye chusto a la ezquierda d'o centro. Jingpo Lacus ye chusto sobre o Kraken Mare e o Bolsena Lacus dreitament sobre él.
    Mosaico en colors falsas d'alta resolución d'o radar d'ubridura sintetica d'a Cassini d'a rechión polar norte, amostrando mars, lacos e un rete d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectivitat, causata per masas d'etano, metano e nitrocheno[17] Arredol d'a mitat d'o Kraken Mare, a mayor masa abaixo a la ezquierda, ye difuera d'a imachen. Ligeia Mare ye a mayor masa abaixo a la dreita. Punga Mare ye chusto a la ezquierda d'o centro. Jingpo Lacus ye chusto sobre o Kraken Mare e o Bolsena Lacus dreitament sobre él.
  • Envista d'a Cassini d'as mars e d'os lacos polars norte en o cuasi infrarroyo. Ligeia Mare ye entalto; Punga Mare ye chus él e Kraken Mare ye a la suya dreita abaixo.
    Envista d'a Cassini d'as mars e d'os lacos polars norte en o cuasi infrarroyo. Ligeia Mare ye entalto; Punga Mare ye chus él e Kraken Mare ye a la suya dreita abaixo.
  • Entre chulio de 2004 e chunio de 2005, nuevas caracteristicas foscas apareixioron en Arrakis Planitia, una plana baixa en a rechión polar sud de Titán. Istas s'interpretan como nuevas masas d'hidrocarburs liquidos resultant d'a precipitación d'as boiras alufratas en l'aria en octubre de 2004.
    Entre chulio de 2004 e chunio de 2005, nuevas caracteristicas foscas apareixioron en Arrakis Planitia, una plana baixa en a rechión polar sud de Titán. Istas s'interpretan como nuevas masas d'hidrocarburs liquidos resultant d'a precipitación d'as boiras alufratas en l'aria en octubre de 2004.
  • Os lacos polars norte de Titán pareixen haber estato estables per a o menos una estación titania (sies anyadas terrestres).
    Os lacos polars norte de Titán pareixen haber estato estables per a o menos una estación titania (sies anyadas terrestres).
  • Envista de Titán en color natural visible amán d'o infrarroyo amostrando os suyos mars e lacos polars entalto a la ezquierda.
    Envista de Titán en color natural visible amán d'o infrarroyo amostrando os suyos mars e lacos polars entalto a la ezquierda.

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. ↑ Coustenis, A.; Taylor, F. W. (21 de chulio de 2008). Titan: Exploring an Earthlike World. World Scientific. pp. 154–155. ISBN 978-981-281-161-5. OCLC 144226016. Consultato lo 29 d'aviento de 2009.
  2. ↑ Dermott, S. F.; Sagan, C., « Tidal effects of disconnected hydrocarbon seas on Titan », Nature, vol. 374,‎ {{{2}}}, p. 238-240.
  3. ↑ H. Bortman, «Titan: Where's the Wet Stuff?» [archivo], Astrobiology Magazine, 2 de noviembre de 2004 (consultato o 18 de febrero de 2009)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 E.R Stofan, C. Elachi, et al., «The lakes of Titan», Nature, vol. 445, no 1.
  5. ↑ Emily Lakdawalla, « Dark Spot Near the South Pole: A Candidate Lake on Titan? » [archivo], The Planetary Society, 28 de chunio de 2005 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
  6. ↑ «PIA08630: Lakes on Titan» [archivo], NASA/JPL - NASA Planetary Photojournal (consultato lo 18 de febrero de 2009).
  7. ↑ «Titan Has Liquid Lakes, Scientists Report in Nature» [archivo], NASA/JPL, 3 de chinero de 2007 (consultato lo 18 febrero de 2009).
  8. ↑ «Cassini Spacecraft Images Seas on Saturn's Moon Titan» [archivo], NASA, o 13 de marzo de 2007 (consultato lo 18 febrero de 2009).
  9. ↑ E. Lakdawalla, «News flash: Lakes at Titan's south pole, too, on top of the land of lakes in the north» [archivo], The Planetary Society, l'11 d'octubre de 2007 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
  10. ↑ «NASA Confirms Liquid Lake on Saturn Moon», NASA, 30 de chulio de 2008 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
  11. ↑ A. Hadhazy, «Scientists Confirm Liquid Lake, Beach on Saturn's Moon Titan», Scientific American, 30 de chulio de 2008 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
  12. ↑ «Titan probe's pebble 'bash-down'», BBC News, 10 d'abril de 2005 (consultato lo 18 febrero de 2009).
  13. ↑ E. Lakdawalla, «New Images from the Huygens Probe: Shorelines and Channels, But an Apparently Dry Surface», The Planetary Society, 15 de chinero de 2005 (consultato lo 28 de marzo de 2005).
  14. ↑ «Tropical Titan», astrobio.net, 7 d'octubre de 2007 (consulté le 28 mars 2005).
  15. ↑ 15,0 15,1 "Titan". Pachina de nomenclatura d'a USGS. USGS. Consultato lo 29 d'aviento de 2013.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 O sitio USGS da la grandaria como "diametro", pero ye en realidat l'amplaria d'a dimensión mes ampla.
  17. ↑ Coustenis, A.; Taylor, F. W. (21 de chulio de 2008). Titan: Exploring an Earthlike World. World Scientific. pp. 154–155. ISBN 978-981-281-161-5. OCLC 144226016. Consultato lo 29 d'aviento de 2009.
Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Lacos_de_Titán&oldid=2226145"