Giraffa camelopardalis

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Chirafa
Estau de conservación

Vulnerable (IUCN)
Clasificación cientifica
Animalia
Chordata
Vertebrata
Mammalia
Artiodactyla
Giraffidae
Giraffa
Giraffa camelopardalis
Descripción
Giraffa camelopardalis
Linnaeus 1758,
Distribución cheografica
aria de distibución d'as subespecies de chirafa

A chirafa (Giraffa camelopardalis) ye una especie de mamífero artiodáctilo d'a familia Giraffidae propio d'Africa. Ye a mas alta de totas as especies d'animals terrestres existents. Puede aconseguir una altura de 5,8 metros y un peso que vareya entre 750 y 1600 kg.[1]

A suya aria de distribución ye dispersa y s'extiende de Chad en o norte dica Sudáfrica en o sud, y de Niger en o ueste dica Somalia en o este. Por lo cheneral habita en sabanas, pasturas, y selvas ubiertas. S'alimenta prencipalment d'as fuellas de l'alcacia, que ramoneya en alturas inaccesibles para a mayoría d'os de demás herbivoros. As chirafas adultas son depredatas por leons, y as crías d'as chirafas tamién por leopardos, hienas y cans salvaches. As chirafas adultas no tienen fuertes vinclos socials, encara que s'agrupan en ramadas ubiertas y sueltas sin plegar a estar movendo-se en a mesma adreza cheneral. Os machos estableixen una hierarquía social por meyo de duelos conoixius como que necking, un combate en o cual utilizan o cuello como que arma. Solament os masclos dominants pueden acoplar-se con as fembras; solament as fembras se dedican a la cría d'os vetiellos.

Por a suya apariencia peculiar, a chirafa estió una fuent de fascinación en diversas culturas, tanto antigas como modernas, y amaneixió con frecuencia en pinturas, libros y dibuixos animaus. En 2016, a UICN pasó de clasificar-la como que una especie baixo preocupación menor a clasificar-la como una especie vulnerable, en observar-se una disminución d'a población de dica o 40 % en o periodo 1985-2015.[2][3] Manimenos, encara existe un gran numero de chirafas en os parques nacionals y reservas de caza.

Zoonimia[editar | modificar o codigo]

O zoonimo «chirafa» proviene d'una luenga africana indeterminada y ha estau transmesa por l'arabe الزرافة (ziraafa u zurapha) y lo italiano giraffa a las luengas occidentals. O primer termin d'o nombre binomial Giraffa ye a latinización d'a palabra emplegada en as luengas occidentals. O segundo termin que da nombre a la especie camelopardalis proviene d'o griego καμηλοπάρδαλη camelopardale y d'o latín camelopardalis, que significa «camello leopardo». Chulio César introdució a primera chirafa en Europa traita d'as suyas campanyas en Asia menor y Egipto an conoixió a Cleopatra. Sin tener claro qué animal yera, os romanos la baptizoron cameleopardo, un cruce entre camello y leopardo, convertindo-se en o nombre cientifico que s'utiliza dica hue.

En a traducción aragonesa d'o "Libro de Marco Polo" se fa mención d'as chirafas en a sección dedicada a Abisinia (Mediana India):

et han muchos orifantes no que nazcan en la tierra mas aduzen los hi delas yslas et han girafans et leones leopardos asnos orssos saluages et de otras muchas bestias et han gallinas qui son muy bellas a veyer et han strucçios muy grandes et papagays et signes et gatos maymones qui han cuasi tal visage como hombre et han muchas ciudades villas et castiellos et han en aquesti Regno muchos mercaderos et grandes Ricos hombres dela grant prouincia de aden

Las chirafas tamién son nombradas en a traducción aragonesa d'o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" pero traducindo mal dende l'orichinal anglo-normando y emplegando o mesmo termin referiu a l'au rapinyadera grifalt (Falco rusticolus) en plural:

Et si ay nogueras qui trahen nuezes assi grossas como la cabeça dun hombre / alli ay assi muchos oraffles en arboles / eillos los claman girfaux & han bien el cuello de .xx. cobdos de luengo / Et ha la croppa & el cuerno dun cieruo / ella goardaria bien por sobre vna casa

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Hanák, V. y Mazák, V. (1991). Enciclopedia de los Animales, Mamíferos de todo el Mundo. Madrid, España: Susaeta. p. 354. ISBN 84-305-1967-X.Hanák, V. y Mazák, V. (1991), Enciclopedia de los Animales, Mamíferos de todo el Mundo, Madrid, España: Susaeta. ISBN 84-305-1967-X.
  2. «Giraffa camelopardis (Giraffa)». The IUCN Red List of Threatened Species. Consultau o 10 de diciembre de 2016.."Giraffa camelopardis (Giraffa)". The IUCN Red List of Threatened Species. http://www.iucnredlist.org/details/9194/0. Retrieved 10 de diciembre de 2016. 
  3. Carrington, Damian (8 de diciembre de 2016). «Giraffes facing extinction after devastating decline, experts warn». The Guardian (en anglés britanico). ISSN 0261-3077. Consultau o 19 de diciembre de 2016... Plantilla:Citation/identifier. https://www.theguardian.com/environment/2016/dec/08/giraffe-red-list-vulnerable-species-extinction.