Río Galligo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Galligo Gállego
Administración
Estaus	{{{estaus}}}
Territorios	Aragón
Cheografía
Longaria	215 km
Altaria d'o naixedero	2.200 m
Naixedero	Col d'Aneu
Desembocadura	Río Ebro
Hidrolochía
Superficie d'a cuenca	8.903 km²
Cabal meyano	m³/s
Mapa
O Galligo en Aragón

Mapa d'a cuenca d'o río Galligo en a cuenca d'Ebro.

Una navata en o río Galligo.

O río Galligo ye un d'os grans cursos fluvials d'a cuenca meya d'o río Ebro con una superficie de 8.903 km² de cuenca en os 215 km de longaria que recorre dic'a suya desembocadura en Ebro en a ciudat de Zaragoza.

Naixe en o Col d'Aneu, a lo norte de Sallent de Galligo a 2.200 metros d'altaria, amán d'o collau d'o Portalet (Val de Tena), en os Pireneus uescanos.

En a cuenca alta ye an reculle a los prencipals afluents: Gualempeda (regulato por l'entibo d'a Sarra), o Caldarés, o Escarra, l'Aurín y la Basa que son los que determinan en gran parti o cabal y as caracteristicas d'o río Galligo. En a cuenca meya y baixa os ríos Guarga, Asabón y Sotón aportan escaso cabal.

Talla las sierras prepirenencas en a foz de Santa Helena y pasa por Sallent, y amán de Pandicosa y Samianigo. Dende iste zaguer lugar empecipia a describir un amplo codo dica Triste, dende an contina atra vegada a suya anterior endrecera N-S dica a suya desembocadura en Ebro.

Ye regulato por os entibos de Fornigal, Lanuza, Búbal, Samianigo, A Penya y Ardisa.

Toponimia

Fue clamato Flumen Gallicum en a epoca romana, porque tien una dirección Norte-Sud y pareixeba como si venise d'a Galia, encara que tamién puet estar por estar un río que feba de muga de territorios de luengas celtas en Aragón. En latín medieval, (con elementos romances aragoneses), ye documentato como Galleco. Curiosament en o latín medieval d'a epoca de repoblación con gascons tamién se documenta como Gareco, con una -r- intervocalica que provién d'a -LL- latina en cualques parlas gasconas pirenencas.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre o río Galligo.

• Datos: Q23130
• Multimedia: Gállego River / Q23130