Bosforo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Anvista dende satelite d'o Bosforo, con a mar Negra a o norte y a mar de Marmara a lo sud.

O Bosforo (en turco İstanbul Boğazı, en griego Βόσπορος) ye un estreito en Turquía que desepara a mar Negra, a o norte, d'a mar de Marmara, a lo sud, estando amás a muga que desepara Europa a l'ueste d'Asia a l'este (encara que fendo as dos parte d'a provincia d'Istambul). Tien una longaria de 30 km y una amplaria de entre 550 metros y 3 km.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Se diz que o suyo orichen ye en as palabras griegas Βοῦς (vaca) y πόρος, paso, fendo asinas alusión a la leyenda d'Io en a mitolochía griega: Io yera l'aimant de Zeus, qui l'habría cambiato por una vaca que un tabán ninviato por Hera encorrería dimpués. Sindembargo, cal parar cuenta que en griego os verbos buō u buzō (que se troban tamién en a radiz de Bizancio, o nombre griego d'Istambul) fan referencia a un puesto estreito.

Se fa mención de Bosfoco en o "Libro d'o Trasoro" como Basofre:

Simon Zelotas qujer tanto como dezir como continent o possesion. Omne cuyda que el sia o el fuese par a Pedro en conoixencia o en honor, por que el tuuo la dignjdat en Egipto. E apres la muert de Jayme Alphei fue el crucificado, e su cuerpo jaze en Basofre. La fiesta de natiujtat es .iiij.º dias ante de Todos Sanctos.

Transporte maritimo[editar | modificar o codigo]

Anvista d'o Cuerno d'Oro en o Bosforo dende Istambul.

Actuament, o Bosforo fa parte d'una important vía de transporte maritimo dende os países a o canto d'a mar Negra (Bulgaria, Rumanía, Ucraína, Rusia u Cheorchia) y os países d'a cuenca d'o río Danubio enta la mar Echea y a mar Mediterrania. O estatuto churidico d'o estreito, dende o Convenio de Montreux de 1936, ye de dominio maritimo internacional, permetindo asinas o comercio a o suyo traviés. En 2004, bi trescruzoron 53.000 barcos.

Puents[editar | modificar o codigo]

Dos importants puents trescruzan o Bosforo: o puent d'o Bosforo, construito en 1973, y o Puent Fatih Sultan Mehmet, de 1988. Tamién bi ha un túnel (o Marmaray), encara en construcción, ta transporte por ferrocarril.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre o Bosforo.