Valle d'Otal (Buixaruelo)
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo tracta sobre a val d'Otal que ye una val accesoria a la Buixaruelo. Ta atros emplegos d'«Otal», se veiga Otal (desambigación).
| Val d'Otal Valle d'Otal | |
|---|---|
.jpg) | |
| Administración | |
| Estau | |
| País |  Aragón
|
| Comarca | Sobrarbe |
| ' | |
| ' | |
| Cabecera | {{{cabecera}}} |
| Capital | |
| Localidatz | {{{localidatz}}} |
| Chentilicio | {{{chentilicio}}} |
| Cheolochía | |
| Acceso | |
| Ríos | Río d'Otal |
| Largaria | |
| Orientación | |
| Cheolochía | |
| Tipo | |
| Macizo | Pireneus |
| Mapa | |
  | |
A valle d'Otal (en aragonés stándard val d'Otal) ye una valle pirenenca menor, lateral d'a valle de l'Ara por a dreita en o suyo sector alto (que recibe o nombre de valle de Buixaruelo), por a on que esnaviesa o río d'Otal, afluent de l'Ara. Se troba en o termin municipal de Torla y en a comarca de Sobrarbe.
O suyo nombre dimana d'o lugar y antigo municipio d'Otal, en o Sobrepuerto, porque os suyos habitants i teneban dreitos d'alera[1] y puyaban os ganaus a pasturar. En microtoponimia d'a valle se troba tamién una partida que recibe o nombre de faixa de Basarán, en a solana d'a cul d'a valle, pus yera o solo puesto que teneban reservau os habitants d'ixe atro nuclio de Sobrepuerto ta las suyas cabezas de ganau.[1] En l'actualidat, tanto Basarán como Otal son despoblaus, y os suyos dreitos d'expleitación ganadera sobre a valle han pasau a o concello de ganaders de Broto.
Cheografía[editar | modificar o codigo]
A valle se prolarga bels 6 km en sentiu este - ueste, con altituz que van dende os 1400 msnm d'a boca d'o río d'Otal en l'Ara dica os 2853 metros d'a punta Tendennera.
En sud, ye delimitada por as estribacions d'a sierra Tendennera, que a deseparan por un costau d'a cuenca hidrografica alta d'o río Sorrosal y o soaso de Linars, y por l'atra, d'a valle de Buixaruelo propiament dita. Entre a punta Tendennera y a Penya Aranyonera u Pico d'Otal (2705 msnm) s'alarga una loma (cresta d'Anyo) que fa de puerto u portiello y ye o paso natural entre o soaso de Linars y a valle d'Otal. En o costau oposau d'a Tendennera se troba o collau de Tendennera, que ye o paso ta Pandicosa y l'alta valle de Tena.
Por o costau norte, as puntas d'Asneriello y d'Ordiso la deseparan contra la valle d'Ordiso, que ye cuasi paralela. Dende a faixa de Basarán se puede encetar a puyada ta la planeta de l'ibón d'Ordiso.
A recorre una pista ciclable, que va y torna dende o puent d'Oncins, o que fa posible recorrer-la a piet u con bicicleta de montanya. A cabana d'o río d'Otal, en o centro d'a valle, ye un refuchio ta os excursionistas.
Protección[editar | modificar o codigo]
Anque no fa parte d'o Parque Nacional d'Ordesa y d'as Tres Serols, a valle ye un espacio natural protechiu que fa parte d'o PIC de Buixaruelo y a Gorga d'os Navarros y o PIC de Tendennera, y como tot Buixaruelo ye integrada en a Reserva d'a Biosfera Ordesa-Vinyamala.
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ 1,0 1,1 (es) SATUÉ OLIVÁN, Enrique. Ainielle, la memoria amarilla. Ed. PRAMES. Zaragoza, 2003. ISBN 84-8321-154-8