Cul

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo ye sobre una formación d'orichen glacial. Ta a parti d'o cuerpo se veiga cul (anatomía)

O cul de Gavarnía, en es pireneus franceses.

Un cul u casco glacial ye cualsiquier formación orografica que tienga forma d'amfiteatro en a cabecera d'una valle, cheneralment orichinada per a fuerza d'a erosión d'os glaciars, encara que también pueden estar clamadas asinas en a fabla popular altras formacions d'orichens diversos que no sian pas d'orichen glacial.

Gosan estar formatos per dos partis clarament diferenciadas; a man baixa, a on s'acumulan a nieu y o chelo, y a cabecera alta, a on a nieu ye mes espesa, dipositada nevazo a l'arreo d'altro, zaguer repui d'o glaciar en l'actual clima calido. Son culs con glaciars remasas dica l'actualidat, en Aragón, o Pineta y a faldada d'o Mont Perdito.

A toponimia que emplega a parola cul ye muito frecuent en l'Alto Aragón. Asinas, i trobamos culs per eixemplo en:

• Cul de Pineta, a cabecera d'a valle Verde.
• Cul de Gorrunduet, en a valle d'a Yaga (Tella).
• Cul de Biceto, en a Montanya Sensa (valle de Puértolas).

En o Pireneu bi n'ha de mida gran en Gavarnía, Barrosa, Estaubé, Tormoseta, Armenya y Marmorés, y de mida chica en Cotiella (Ribereta Ciega), l'Aneto (Ixalenques) y Belarra.

O fondón d'os culs gosa estar muit escarbato (sobreexcavación glacial), y cuan i desapareixe o chelo por cambios climaticos queda ocupato por augua de fusión orichinando ibons. A mesma morrena glacial u un umbral rocoso pueden fer d'entibadera.