Toledo d'a Nata

De Biquipedia
(Reendrezau dende Toledo d'A Nata)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Toledo d'a Nata
Antigo municipio d'Aragón

A ilesia de Sant Chuan d'o Toledo d'a Nata, romanica d'o sieglo XII, lo monumento millor conoixiu de l'antigo municipio.
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Antigo municipio
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
Capital Sant Per
Municipio actual A Fueva
Altaria
 • Meyana

907 m.
Distancia
 • 135 km

enta Uesca
Patrons Asumpción de María
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Coordenadas
Toledo d'a Nata ubicada en Aragón
Toledo d'a Nata
Toledo d'a Nata
Toledo d'a Nata en Aragón

Toledo d'a Nata (en castellano y oficialment, «Toledo de Lanata») va estar un municipio historico d'Aragón, en a provincia de Uesca y comarca de Sobrarbe, en a subcomarca natural y tradicional que ye a Fueva.[1] O municipio se documenta dende os primers censos mudernos en 1842[2] dica la suya absorción en o municipio d'a Fueva en a decada de 1960.[2] O territorio que ocupaba comprende la part mas oriental d'el que en a redolada se conoix como Baixo Penyas mas bels nuclios d'o sector norte d'a fondonada natural d'a Fueva.

O nombre de Toledo d'a Nata se composa de dos étimos, lo un que ye «a Nata» fa referencia a o río que naixe en a baixant d'a sierra Ferrera, a man d'o nuclio de Sant Chuan, y que constituye lo solo río permanent en a redolada (pus a resta son barrancos que i afluyen, y s'ixecan con mayor u menor frecuencia por os estiaches estacionals). A segunda radiz, «Toledo», fa referencia a una construcción defensiva documentada en a Edat Meya por alto d'o que huei ye Sant Chuan («Toledo/Toleto» ye una parola que en o vocabulario medieval hispanico designaba un tipo concreto de fortificación. Se suposa que la de Sant Chuan heba d'estar-ne un eixemplo). Manimenos, Toledo d'a Nata tamién ye o nombre que ha lo cerro en as garras d'o cual se troba o nuclio de Sant Chuan, y que en estando tan abrupto o paisache de a sierra Ferrera que domina a mayor part d'o territorio que forniba iste municipio, ye un mont visible dende tot puesto en a redolada, por o que cal pensar si no dimana o nombre d'ixe cerro y o d'o cerro d'o castiello.

Cheografía y movimientos[editar | modificar o codigo]

En primeras, feban parte d'o municipio os nuclios de Sant Per, Sant Chuan, a Cabezonada, l'Atiart y Fuent de Campo, en partindo por o Collau de Foradada un d'os lemites municipals con as Corz y a Foradada d'o Toscar, con o río d'a Nata por debaixo de Fuent de Campo fendo lo lemite con el que a part d'alavez yera o municipio de Tierrantona, y con o barranco de Fosau fendo de lemite con o municipio de Fosau. En ixas envueltas, o municipio quedaba compreso entre a lumera que achunta a punta d'a Ferrera con o cerro d'a Cuesta y collau d'o Ueso Santo de a man oriental, y o barranco de Fosau, encluyendo-se-ie a cabecera d'o río d'a Nata, o cerro que ha nombre Toledo d'a Nata, y o barranco d'a Sorda que o delimita en ueste.

Fosau s'achuntó con l'achuntamiento de Toledo en l'anyo 1842,[2] aportando-le os nuclios de Fosau Baixo, Moliniás, a Marinyosa, a Mula y o Mediano, situando la nueva muga municipal en o puesto a on que huei a tiene o municipio d'a Fueva con o Pueyo d'Araguás, y con l'alavez municipio autonomo d'Arro en a Sierra d'Arro, por a on que en l'actualidat pasa la muga con l'Aínsa-Sobrarbe. En tot iste proceso, o municipio augmentó a suya población cuantiosament, dica superar-se os 400 habitants.

Evolución demografica
1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900
- - 371 452 481 465 441 411 410

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991
409 407 456 399 434 334 - - -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
- - - - - - - - -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Evolución d'a población de Toledo d'a Nata dende 1857.

Os atros municipios absorvidos en a Fueva[editar | modificar o codigo]

Imáchens[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]