Modo imperativo en bavaro

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tiempos verbals
en bavaro
Modo indicativo

 - Formas simplas
Present
Preterito imperfecto
Futuro
 - Formas compuestas
Preterito perfecto
Preterito plusquamperfecto
Futuro compuesto

Modo conchuntivo

 - Formas simplas
Present
Preterito imperfecto
 - Formas compuestas
Preterito plusquamperfecto

Modo imperativo

Imperativo

Impresonals

Infinitivo present
Infinitivo perfecto
Participio present
Participio perfecto

O modo imperativo en bavaro (Imperativ) ye o modo gramatical que se fa servir ta esprisar órdens, requestas u deseyos. Ye un modo defectivo que no presenta formas ta todas as personas.

Formación d'o imperativo[editar | modificar o codigo]

Igual que en aragonés y en muitas atras luengas, en bavaro nomás existen formas propias ta o modo imperativo en a segunda persona de singular y de plural. L'alemán, como l'aragonés, por substituyen a resta de formas por as equivalents de present de subchuntivo (Konjuntiv Präsens), fueras d'a primera persona de plural que ye present d'indicativo. En bavaro como no existe o present de subchuntivo istas personas son igual que en present d'indicativo. Contino s'amuestra a conchugación d'o verbo "geh" (ir-se-ne) en bavaro:

Persona Conchugación Aragonés
1ª Sing. - -
2ª Sing. gäh ves-te-ne
3ª Sing. gähd (oana) (se'n vaiga)
1ª Plur. gemmà imo-nos-ne
2ª Plur. gähds ir-tos-ne
3ª Plur. gengà (oa) (se'n vaigan)
Cortesía gengà S (se'n vaiga)

S'observa que a segunda persona de plural pierde a desinencia, estando a forma d'imperativo "gäh" (ves-te-ne) y a de present d'indicativo "du gähsd" (te'n vas). A forma de segunda persona de plural "gähds" (i-tos-ne) se conchuga como en present d'indicativo "ià gähds" (tos n'itz), encara que sin o pronombre personal .

Caracteristicas[editar | modificar o codigo]

  • O imperativo de primera persona de plural (coincident con a forma de present d'indicativo con o propombre personal dezaga) se fa servir, mas que mas en Austria, ta sustituyir a segunda persona de plural. Ista forma alternativa sona una mica menos autoritaria que a forma d'imperativo.
Bavaro Alemán Aragonés
gemmà gehen wir imo-nos-ne / ir-tos-ne
kàffmà kaufen wir merquemos / mercar
deàmmà tun wir faigamos / fer
schiàmmà schieben wir metamos / meter

Imperativo con doa[editar | modificar o codigo]

En bavaro se puet fer servir o imperativo d'o verbo auxiliar "doa" (fer) ta construyir imperativos d'atros verbos. A suya conchugación ye:

Persona Imperativo
2ª Sing. duà
2ª Plur. deàds

Asinas se combina o imperativo de "doa" con o infinitivo d'o verbo prencipal. Ista forma con "doa" ye menos autoritaria que si s'emplega dreitament o imperativo d'o propio verbo:

Imperativo con doa Imperativo normal Aragonés
Duà schee essn! Iiß Mincha!
Deàds eià Hausaufgåb machà! Machds eià Hausaufgåb! Fetz a vuestra faina!

Bibliografía[editar | modificar o codigo]