Luenga valenciana

Valencián Valencià
Variedat d'o catalán
Situación d'o valencián
Localización cheografica
Estau	{{{país}}}
País	{{{país}}}
Rechión	{{{rechión}}}
Parlau en	País Valencián y sud de Catalunya
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions	Catalán valencián
Charradors	2.000.000
Oficial en	País Valencián
Reconoixiu en	{{{reconoixito}}}
Regulau por	{{{regulato}}}
Vitalidat
Escritors principals
Rasgos dialectals
Clasificación lingüistica
Indoeuropea Romance Romance occidental Galo-romance Occitano-romance Catalán Catalán occidental Valencián
Codigos
ISO 639-1	ca
ISO 639-2	cat
ISO 639-3	{{{iso3}}}
SIL	cat

A luenga valenciana u valencián ye o nombre historico y tradicional d'o idioma catalán que se charra en a Comunidat Valenciana, an ye oficial chunto a lo castellán. Tamién ye o nombre que se da a ista luenga en o suyo Estatuto d'Autonomía. Ye tamién un dialecto d'o catalán charrau en o País Valencián y o sud de Catalunya, aplegant a las Tierras de l'Ebro catalanas y a la comarca de Matarranya.

Fonetica

• Pronunciación d'a -r final, perdida en catalán cheneral: cantar, ahir.
• A g, j tien una pronunciación prepalatal africata sonora, como en italián, a diferencia d'o catalán central que tien una pronunciación fricativa sonora. En o valencián d'a Huerta s'ha enxordiu y se pronuncia como a nuestra ch, y ye conoixiu como valencián apichat.

Morfolochía

• Morfema de primera persona singular d'a 1ª conchugación en -e: jo cante.
• En as atras conchugacions no existe morfema, como en catalán medieval: jo sent, jo dorm.
• Pasau imperfecto de subchuntivo como en ansotán y parte d'o castellán: jo cantara, tu cantares, ell cantara, nosaltres cantàrem, vosaltres cantàreu, ells cantaren, en cuenta d'a forma cheneral en catalán tipo jo cantés, tu cantessis, etz... de o qual se'n usa una variedat en o standard valencián: jo cantàs, tu cantasses. A muga entre os dos sistemas ye a linia Villores-Alcalá d'Exibert.
• Conservación d'os tres graus en os demostrativos y adverbios locativos (como en aragonés, castellán y portugués, encara que no ye un castellanismo, por estar un caracter regular d'o catalán medieval) y emplego d'as formas no reforzadas d'os demostrativos de 1º y 2º grau: este, eixe, aquell; açò, això, allò; ací, ahí, allí o allà.
• En o valencián central y en zonas d'o valencián d'Alicant tién vitalidat o pasau perfecto simple d'indicativo d’a luenga clasica: jo cantí (en pasau perfecto perifrastico: jo vaig cantar), jo fiu (jo vaig fer), ells menjaren (ells van menjar).

Sintaxi

• As combinacions de pronombres de dativo y acusativo de tercera presona son inversas con respecto a o catalán central, pero mantienen a forma de dativo como en catalán medieval y en belsetán.
  • Li la ("le'n" en aragonés actual, la hi en algunas variantes catalanas)
  • Li'l ("le'n" en aragonés actual, l'hi en algunas variantes catalanas)
  • Li les ("le'n" en aragonés actual, les-hi en algunas variantes catalanas)
  • Li'ls ("le'n" en aragonés actual, els-hi en algunas variantes catalanas)

Se veiga tamién

• Academia Valenciana de la Luenga.

Vinclos externos

• Acadèmia Valenciana de la Llengua (Academia Valenciana d'a Luenga)
• Real Acadèmia de Cultura Valenciana
• Política Lingüística Generalitat Valenciana