Canis lupus

Siñal d'atenzión

Este articlo ye escrito con un estilo, grafía, u solucions idiomaticas (no dialectals) que no se fan guaire con o contenito cheneral de Biquipedia, y per ixo un usuario capable el ye adotato esprés ta adobar-le ixas formas y reformular-lo, y la fayena de revisión se troba encara en proceso. Ye posible que, per ixo, bi haiga lagunas de contenito u deficiencias de formato. Per favor, d'antes que no te metas á fer-ie correccions mayors u reescrituras, contacta con ell en a suya pachina d'usuario u la pachina de descusión de l'articlo ta poder-ne coordinar a redacción. Per ixe motivo, tampoco no ye guaire recomendable que, en estando l'articlo en fase de reforma, en prengas garra espresión u solución lexica ta enriquir o tuyo vocabulario personal, u que las reproduzcas en altras pachinas de Biquipedia.

Lupo
Lupo europeu, fotografiato en Dinamarca
Estato de conservación
Vulnerable
Clasificación scientifica
Dominio: Eukaryota Reino: Animalia Filo: Chordata Clase: Mammalia Orden: Carnivora Familia: Canidae Chenero: Canis Especie: C. lupus
Nomenclatura binominal
Canis lupus
Linnaeus, 1758
Destribución d'os lupos a lo mundo

O Lupo (Canis lupus, Linné 1758.) (también clamau Llop en es charres ribagorzans, Lobo en castellán y Llop en catalán) ye un mamifero carnivoro d'a familia d'es canidos, l'especie més gran d'ista familia y, a més, l'abantpasato d'es cans domesticos.

Yera profusament distribuito per tot l'hemisferio norte pero actualment en Europa se troba redueito ent'á només bells recolons muntanyencs d'a Peninsula Iberica, Escandinavia y Europa de l'este den'que estiere cazau per motivos economicos y no pocas vegatas también de superstición.

Subespecies

Se'n consideran 31 subespecies en o mundo, d'entre ás quals en as zagueras anyadas bi han estau eleminatas diversas per a suya resemblanza ent'atras. Es cans y es dingos son consideratos, tot y ixo d'as multiples formas que se'n troban huei día, como a subespecies domesticas d'o lupo: Canis lupus familiaris y Canis lupus dingo respectivament. Lo dingo y bells cans parias d'o sudueste asiatico descienden d'a subespecie india, més chicota clamata Canis lupus pallipes.

Es lupos d'Aragón (que ya no se'n troban) estieren perteneixents ent'a subespecie Canis lupus signatus (o lupo iberico) que actualment vive només en as vals d'Asturias, Galicia, Cantabria y Castiella y Leyón, asinas como a bells puestos de Portugal y Sierra Morena. Istes animals perteneixen ent'a colla d'as variedatz lupinas d'Europa y Asia, clarament destinchibles d'as norteamericanas per a suya coloración més terrosa per cuentas d'a grisa d'es lupos d'o Nuevo Mundo. A subespecie actual més parellana ent'o lupo iberico, per a mida suya més redueida que d'es lupos nortencs, ye lo lupo italián (Canis lupus italicus) que només troba-se en a cordelera d'es Apenins.

O lupo italián (Canis lupus italicus).

Una atra variedat més chicota creye-se que existiba en tiempos historicos en as cordeleras costaneras d'a costa mediterrania espanyola. Clamada Canis lupus deitanus (u lupo levantín) per Cabrera en o 1907, per haber estau descrita a partir d'animals cativos en un zoolochico de Murcia no ye considerada a tal, si que una colla local d'exemplars chicotetz d'o lupo iberico. D'ista posible subespecie no se'n tien noticias dend'a prencipanza d'o sieglo XX.

Atras subespecies d'ista colla (es lupos europeus) se troban en Escandinavia y Rusia en numbros bastante abundants encara huei, y con as suyas colors marronosas fan diferencia d'as variedatz d'America d'o Norte, per an también bi son numbrosos, pero que fan una mida bella suerte més gran y con una color cheneral d'a capa grisosa.

Uno d'es grans lupos grisos (Canis lupus subesp. occidentalis) de Norteamerica.

Lupo d'o norte d'Europa (Canis lupus subesp. lupus), amostrando las trazas de color propias d'as variedatz d'o Viello Mundo.

Atras variedatz se trobaban antigament en rechions como lo norte d'Africa, Arabia, la India, y encara paises de l'estremo d'Asia como lo Chapón. Huei, muitas d'ixas subespecies se troban extinchitas o només presents en bells zoolochicos d'o mundo (como a lo caso de lupo d'Arabia Canis lupus subesp. arabs.).

Es lupos de l'artico, Canis lupus subesp. arctos, son de color totalment blanca u bellas vegadas con l'espalla grisa, y constituyen asinas una d'as variedatz més bonicas, pero se troban restrinchitos t'as banquisas de chelo de l'artico, totalment aintro d'o circlo polar artico.

Trazas de lupo en l'arena.

Enrastres externos

• Wikispecies tiene un articlo sobre Canis lupus.
• Se veigan as imáchens de Commons sobre lupos.
• Signatus.org En defensa d'o lupo iberico. (en castellán).
• Lupo Iberico: Especie a Protecher (en castellán).
• Ascuita l'odoliu d'es lupos (en castellán).
• Fauna Iberica: O lupo Información sobre animals d'a fauna iberica. (en castellán).