Cuello Otal

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre o cuello Otal. Ta atros usos d'o toponimo «Otal» se veiga Otal (desambigación).
Cuello Otal
O cuello Otal y a Penya Ronata dende o Pelopín, en 2013, antes d'a construcción d'a polemica pista.
O cuello Otal y a Penya Ronata dende o Pelopín, en 2013, antes d'a construcción d'a polemica pista.
Situación
País Aragón
De
ta
Valle d'Otal (Broto)
Valle d'o río Sorrosal (Yesero)
Datos chenerals
Altaria 1.791 m
Trazau /
construito en
{{{calendata}}}
Maxima costera {{{costera}}} %
Longaria {{{longaria}}} km
Tipo Camín d'alta montanya
Zarrau
d'hibierno
Mapa

O cuello Otal[1] u cuello d'Otal ye un puerto de montanya d'o Pireneu aragonés, en as sierras interiors, que comunica a valle d'Otal (en a comarca tradicional de Sobrepuerto) con a valle d'o río Sorrosal, tributaria de a de l'Ara, en a comarca de Sobrarbe. O cuello se troba entre as alturas d'o Pelopín (2007 m) y a Penya Ronata (1934 m), a 1894 msnm[1] y ye o punto d'unión d'as sierras d'a Manchoya y Erata.

Iste puerto ye un d'os camins que tradicionalment comunicaban o Sobrepuerto con as atras valles d'a redolada, por a part d'Otal, antiga cabecera d'a valle d'Otal y una d'as poblacions principals en a dita subcomarca. Se troba a menos de cinco-cientos metros d'unatro cuello que tamién comunicaba a valle d'Otal, en iste caso con a de Broto; o cuello Pelopín u puerto de Yosa.

Pista forestal[editar | modificar o codigo]

Entre 2014 y 2015 s'ubrió una pista forestal sobre o cuello Otal con l'obchectivo de fer posible l'arribada de vehiclos terrestres ta o lugar d'Otal (deshabitau dende 1970).[2] A pista heba estau una reivindicación d'os antigos vecins d'Otal dende que a población quedó deshabitada en o zaguer tercio d'o sieglo XX, a causa principalment d'as dificultaz en as comunicacions, como tamién atros nuclios de Sobrepuerto.[3]

Os antigos vecins y amigos d'Otal celebran a Fiesta Mayor d'a localidat (en honor de Sant Ramón Nonato) cada zaguero d'agosto en reunindo-se-ie. Ta fer isto, una colla de voluntarios (d'entre ellos) cal que se dedique o cabo de semana d'enantes a desbrozar o sendero tradicional que i puya dende Oliván, por a part d'o municipio de Biescas, por a Cruz de Basarán y a traviés d'o cuello d'Ainielle.[3] A reivindicación d'una pista que i arribase s'ha ito fendo mas fuerte mientres muitos d'os antigos habitants s'han feito grans, pus muitos ya teneban complicacions de salut que les ne privaban, de puyar-ie.

O municipio de Broto, a qui pertenece Otal, heba esgrimiu como argumento pa oposar-se a la pista que as arcas municipals no podeban adubir[4] a construcción d'una infraestructura d'istas caracteristicas, con tantos kilometros de trazau minimo, pa un lugar despoblau. O trazau proposau por os defensors d'a pista, o que menos inversión heba d'amenistar, partiba d'o parache d'a Cruz de Basarán, t'a on que s'arriba dende Yebra de Basa u dende Oliván (en o termin municipal de Biescas), razons por as cuals l'achuntamiento de Broto consideraba inoportuno fer a pista y que ista no conectase con garra atro nuclio d'o suyo propio termin municipal.[4]

Finalment, s'aprebó un trazau alternativo en pasando por o cuello Otal, que se troba incluido en o Puesto d'Intrés Comunitario Cotefablo-Montanya d'Otal.[2][5], integrament adintro d'as mugas d'o termin municipal de Broto, y que conecta con a N-260 en os arredols d'o Cotefablo. As obras comenzón en l'agüerro de 2014.[2] L'Asociación Amigos de Sobrepuerto y Ecologistas en Acción han denunciau que a obra no contaba con os prescriptivos informes d'Impacto Ambiental,[2][5] pus s'ha feito en una zona natural protechida, y l'achuntamiento de Broto defensa que contaban con toz os permisos.[2][5]

Puertos de Sobrepuerto[editar | modificar o codigo]

O mesmo nombre de Sobrepuerto ye un toponimo derivau de l'abundanza de puertos en a redolada. En o pasau, cuasi todas as comunicacions d'ista comarca con l'exterior s'heban de fer a traviés d'iste tipo de pasos naturals,[6] pus o cauce d'os cursos d'augua que l'abandonan no gosa estar practicable a piet.

Puertos interiors[editar | modificar o codigo]

Puertos exteriors[editar | modificar o codigo]

Contra la valle de l'Ara:

Contra la valle de Basa:

Contra la valle d'o Galligo:

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 (es) Serrablo, Sobremonte, Sobrepuerto, La Guarguera. Mapa excursionista de los Pirineos. Editorial Pirineo. Uesca 2007. ISBN 84-87997-90-2
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 (es) Noticia «Ecologistas en Acción denuncia la apertura de una pista al pueblo de Otal» amaneixida en El Periódico de Aragón o 15 de noviembre de 2014.
  3. 3,0 3,1 (es) Resenya sobre o documental «Tras la pista de Otal» en o portal de noticias PirineosOrdesa.com, consultada o 21 de noviembre de 2015.
  4. 4,0 4,1 (es) Pelicula documental «Tras la pìsta de Otal». Disponible en YouTube.
  5. 5,0 5,1 5,2 (es) Críticas por la construcción de una pista de acceso al núcleo de Otal en un LIC, amaneixida en o Heraldo de Aragón o 27 d'octubre de 2014.
  6. (es) SATUÉ OLIVÁN, Enrique. Ainielle, la memoria amarilla. Ed. PRAMES. Zaragoza, 2003. ISBN 84-8321-154-8

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]