Seu de Santa María de Teruel

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Seu de Santa María
Anvista d'a torre de Sant Per d'a Seu de Santa María de Teruel, uno d'os elementos d'ista seu declaratos Patrimonio d'a Umanidat por a UNESCO.
Situación cheografica
Estau
País
'
Situación	Teruel (Comunidat de Teruel, Aragón)
Adreza	Plaza d'a Seu, 3
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi	Teruel y Albarracín
Arcipestrau	Teruel
Información cheneral
Advocación	Santa María
Culto	Catolico
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste	{{{coste}}}
Visitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.l.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Arquitectura
Tipo	Seu
Estilo	Romanico-mudéchar
Función
Catalogación	Patrimonio d'a Humanidat
Materials
Construcción
Construcción	Sieglo XII
Fundador	Alifonso II d'Aragón
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Seu de Santa María Seu de Santa María en Aragón

A seu de Santa María de Teruel ye una seu catolica aragonesa en estilo mudéchar, adedicata a Santa María, que se troba situata en a ciudat de Teruel, en a comarca d'a Comunidat de Teruel y provincia de Teruel. L'edificio, construyito en o sieglo XII, ye declarato Patrimonio d'a Humanidat por a UNESCO (encara que nomás a suya torre, o suyo tellato y o suyo cimborio) dende 1986. Ye, con a Seu d'a Nuestra Sinyora d'a Huerta de Tarazona (a seu de Tarazona) a sola seu que bi ha en estilo mudéchar.

L'historia d' seu de Santa María prencipia dende o mesmo momento d'a reconquiesta d'a localidat, que alavez yera nomás que un lugar chicorrón, con una primera y chicota ilesia en estilo aragonés hue desapareixita, ta continar con una segunda ilesia romanica y una torre en estilo mudéchar en o sieglo XIII, unas obras d'esviellamiento tamién d'o sieglo XIII, y unas nuevas obras mientres os sieglos XIV, XV y XVI, ta rematar con bels chicoz nuevos elementos (a suya frontera prencipal) en primerías d'o sieglo XX.

Historia

Frontera d'a seu de Santa María de Teruel.

L'actual seu de Santa María tien o suyo orichen en l'antiga ilesia de Santa María de Medievilla de Teruel, una ilesia en estilo aragonés que prencipió as suyas obras en 1171 con a conquiesta d'a ciudat de Teruel por o rei Alifonso II d'Aragón, cuan a ciudat yera nomás un chicot lugar que dependeba d'a ciudat de Daroca. As obras d'iste primer edificio rematoron en 1257 con a suya torre en estilo mudéchar aragonés (l'actual torre de Sant Pero). Sindembargo, en a segunda mitad d'o sieglo XIII s'esvielló l'antiga ilesia, lebantando-se tres naus en mampostería y ladriello, treballos que fació l'alarife morisco Juzaff, millorando y enamplando asinas l'antiga ilesia romanica seguntes corresponeba a una ciudat como yera Teruel en ixas envueltas, independizata ya de Daroca.

En o sieglo XIV tamién fuoron reconstruyitos os absides romanicos d'a seu por unos de nuevos, reducindo asinas a la mitad o numero de soportes necesarios ta o templo, fendo que no nomás dentrase mas luz a lo suyo interior sino que tamién bi ese mas amplitut en as nuevas naus con arcos ochivals. Ta 1423 tamién yeran refeitos os muros d'a ilesia, que teneba un aspecto muit semellant a l'actual, cuan l'aragonés Benedet XIII la convirtió en colechiata.

En 1538 Martín de Montalbán construyó o cimborio d'a colechiata, en estilo plateresco-mudéchar, con planta otogonal sobre trompas, en teniendo finestras con decoracions platerescas. En 1587 se convertió en una seu, en establir-se a diocesi de Teruel. A zaguera obra important estió en 1909, cuan l'arquitecto Pablo Monguió fació a suya frontera, en estilo neomudéchar.

O templo primitivo

A seu de Santa María de Teruel.

O primer templo edificato en o puesto a on hue se troba a seu estió una ilesia devantata en as postrimerías d'o sieglo XII (en o zaguer cuarto d'ixe sieglo) por orden d'o rei Alifonso II d'Aragón muit poquet dimpués d'a conquiesta d'a ciudat en 1171, adhibindo-la a lo reino d'Aragón. Ixe templo primitivo se devantó en o centro de Teruel (que en ixas envueltas yera nomás un chicot lugarón que depeneba de Daroca), en l'antiga medina u ciudat arabe, y se construyó en estilo romanico, ye fácil que tenendo nomás que una unica nau.

A segunda ilesia romanica

En 1200, alto u baixo, prencipioron as obras ta devantar-ie una ilesia nueva, tamién en estilo romanico, encara que iste segundo templo no teneba nomás que una unica nau, sino que en teneba tres. A planta d'iste edificio ye a planta de l'edificio actual, encara que as suyas paretz teneban una altaria menos que os muros actuals (arredol de 3 metros mas baixos). Ista etapa constructiva remató a meyatos d'o sieglo XIII, cuan prencipioron as obras d'una torre, que en parlaremos agora.

A torre mudéchar

A torre de Sant Per d'a seu de Teruel, con o suyo paso ta vianants en a suya planta baixa.

As obras ta devantar-ie una nueva torre (l'actual torre de Sant Per, declarata Patrimonio d'a Humanidat por a UNESCO en 1986) prencipioron en 1257, estando ixa torre construyita en estilo mudéchar. Ye una d'as torres mudéchars mas antigas d'a peninsula iberica, y tien a peculiaridat de tener un paso ta vianants en a suya planta baixa, construyito emplegando uns arcos en forma de vuelta de canyón.

A suya planta ye de forma cuadrata, y tien tres pisos, estando a suya decoración con azulejos y ceramica vidriata. A torre remata con una linterna otogonal, encara que ista linterna fue adhibita a la torre en o sieglo XVII.

Esviellamientos mudernos

Imachen:Detalle d'a frontera d'a seu de Santa María de Teruel.jpg

Detalle d'a frontera muderna d'a seu de Santa María de Teruel.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre a Seu de Santa María de Teruel.