Guinea Ecuatorial

De Biquipedia
(Reendrezau dende Guinea Equatorial)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Republica de Guinea Ecuatorial
República de Guinea Ecuatorial
République de la Guinée écuatoriale
Républica da Guiné Ecuatorial
Bandera de Guinea Ecuatorial Escudo de Guinea Ecuatorial
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Unidat, Paz, Chusticia
Himno nacional: Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
Situación de Guinea Ecuatorial
Situación de Guinea Ecuatorial
Capital
 • Población
 • Coordenatas
Malabo
297.000hab.
3°21′ N 8°40′ E

Mayor ciudat Malabo
Idiomas oficials Castellano, francés, portugués
Forma de gubierno Republica
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo
Francisco Pascual Obama Asue
Independencia D'Espanya
12 d'octubre de 1968
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Costas
Posición 141º
28.051 km²
Espernible
539 km
296 km
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 155º
1.558.160(2022 est.)
48.42 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2021)
 • PIB per capita
Posición 102º
EUR€ 9.412.202.268
EUR€ 6.251,51
Moneda Franco (f, XAF)
Chentilicio Ecuatoguineano/a[1]
Zona horaria
 • en Verano
(UTC+1)
=
Dominio d'Internet .gq
Codigo telefonico +240
Prefixo radiofonico 3CA-3CZ
Codigo ISO 226 / GNQ / GQ
Miembro de: ONU, UA
Mapa de Mbini.
Mapa de Annobón y Bioko.

A República de Guinea Ecuatorial ye un país de l'Africa central, y un d'os países mas chicoz de l'Africa continental. Muga con Camerún a lo norte, Gabón a lo sud y o Golfo de Guinea a l'ueste, an as islas de San Tomé y Prencipe son situadas a lo sudueste. D'antis mas estió una colonia espanyola conoixida como Guinea Española, y obtenió a suya independencia o 12 d'octubre de 1968. O territorio d'o país incluye una parte continental (conoixida como "Río Muni" o "Mbini") y un gran numero d'islas, entre as cualas se troban a isla de Bioko, an ye situada la capital, Malabo (clamada antis mas Santa Isabel). O nombre que adoptó o país dimpués d'obtener a suya independencia se debe a que ye situada amán d'o Ecuador y a estar situada en o golfo de Guinea.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

O nombre que adoptó o país dimpués de conseguir a suya independencia d'Espanya viene d'o nombre que recibiba dende 1963, cuan obtenió un rechimen d'autonomía por parte d'Espanya con a denominación de Guinea Ecuatorial, o que se debe a lo feito d'estar en o territorio d'o golfo de Guinea y o suya proximidat a o ecuador.

Historia[editar | modificar o codigo]

L'actual territorio de Guinea Ecuatorial s'asienta sobre reinos tribals medievals d'escasa organizazión, naixitos por a influyencia d'estructuras proto-estatals mes abanzadas que se desarrolloron paralelament en a zona: o reino Oyo, o reino d'o Congo, o reino Benga d'a isla Corisco y o reino Bubi d'a isla Bioko.

Dominio portugués[editar | modificar o codigo]

Estioron portugueses os primers europeus que explororon o golfo de Guinea en 1417. Ixa anyada, o portugués Ferrando Poo situó a isla de Bioko en os mapas europeus. La nombró Formosa (Polita). Sin dembargo, luego fue conoixita per o nombre d'o suyo descubridor. L'1 de chinero de 1472, os portugueses descubrioron a isla de Annobón, d'o portugués Año Bom (anyada nueva).

Enta 1493, Chuan II de Portugal adhibió a la serie de títols reyals o de Sinyor de Guinea y primer Sinyor de Corisco. Os portugueses colonizoron as islas de Bioko, Corisco y Annobón en 1494, las cuals se convirtioron en puestos ta a exportación d'esclaus.

En 1641 a Companyía Neerlandesa d'as Indias Occidentals s'establexió sin o consentimiento portugués en a isla de Bioko, centralizando dende astí temporalment o comercio d'esclaus en o golfo de Guinea. Os portugueses tornoron a estableixer-se en 1648, substituyindo a la Companyía Holandesa por a Companyía de Corisco que yera portuguesa y s'adedicaba a lo comercio d'esclaus. Ta estableixer o suyo control constuyioron o fuerte de Punta Joko.

Dende Corisco, os portugueses vendioron esclaus con contratos especials ta Francia (a qui vendioron 49.000 esclaus de Guinea). Espanya y Anglaterra entre 1713 y 1753 tratoron con os Bengas que vendeban a la suya chent.

As islas estioron en o suyo poder dica marzo de 1778, con os Tratados de San Idelfonso y El Pardo os portugueses dioron a Espanya las islas conchunto a dreito d'o comercio esclavista.

Dominio Espanyol[editar | modificar o codigo]

O 17 d'abril de 1778, o espanyol Felipe de los Santos Toro y Freyre salió de Montevideo ta Bioko, ta prener os territorios en nombre d'Espanya, pero no lo aconsiguió ya que s'amortó. O segundo gubernaire Joaquín Primo de Rivera, que lo estió dende 1778 dica 1780, inte en o que la misión espanyola, decidió de tornar, albandonando Concepción, primer asentamiento administrativo.

Os angleses ocuporon a isla de Bioko entre 1826 y 1832 con a desincusa de "luitar" cuentra a esclavitut meyán la creyación de una Comisión ta capturar a los barcos negreros. En 1827 fundoron Port Clarence en l'actual Malabo. En 1836 os espanyols reprenen Bioko y colocan a Pedro Pomba cómo gubernaire. Pero en 1840 os angleses retornoron y atacoron y cremoron bels factorías y dependenzias en Annobon y Corisco. En 1841 Anglaterra terne compar l'isla de Bioko, o gubierno espanyol dezidió inviar una espedizión ta imposar a sobiranía nazional, arriboron en Santa Isabel en marzo de 1843. A suya arribada reziboron a sumisión de chefes locales.

En 1855 se producen luitas internas entre los chefes locals d'os Bengas. As luitas internas rematoron con l'arribada d'o primer gobernaire oficial, Carlos de Chacón y Michelena.

Estampeta d'a Guinea Espanyola

En chunio de 1861 se publicó la Real Ordinazión por a cual l'isla de Bioko se convertió en presidio espanyol, en octubre se fazió atra Real Ordinazión por os afrodescendiéns cubanos que no querioron emigrar, istes estioron obligaus arredol de 260.

Manuel de Iradier y Bulfy estió un esplorador basco que esploró la rechión continental de Río Muni entre 1875 y 1884, la que una anyada dimpués de rematar as suyas esploraciones se convertió en proteutorato y en 1900 en colonia ta determinar as mugas d'o Tratado de París.

30 de diziembre de 1916,Espanya invia una companyía espedizionaria ta aduyar a los alemáns que fuyiban d'os angleses ya que feban presión en a muga con Camerún.

Colonia de Guinea Espanyola[editar | modificar o codigo]

Dorando la colonizazion espanyola se vivió una deseparazion razial que dividiba a la poblazion por o color de piel.

En 1926 a parte insular y continetal se unioron como a colonia de Guinea Espanyola. Y se asentoron as alministrazions europeus d'orichen espanyol.

Sin dembargo, Espanya no teneba la riqueza y intrés nesezario ta desarrollar una infraestrutura economica importante durando la primera meya d'o sieglo XX. Anque, Espanya desarrolló grans plantacions cacau en l'isla de Bioko con treballadores de Nigeria.

En os anyos trenta estió fidel a la Segunda Republica Espanyola dica setembre de 1936, dimpués de prencipiar a Guerra Civil Espanyola, a la que la guerra precipia, as provinzias se unen a los sublevatos.

Provincias espanyolas[editar | modificar o codigo]

Gubierno y Politica[editar | modificar o codigo]

Organización politico-administrativa[editar | modificar o codigo]

Cheografía[editar | modificar o codigo]

Economía[editar | modificar o codigo]

Transporte[editar | modificar o codigo]

Demografía[editar | modificar o codigo]

Cultura[editar | modificar o codigo]

Esportes[editar | modificar o codigo]

Días festivos[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]


Estatos d'Africa
Alcheria | Angola | Benín | Botsuana | Burkina Faso | Burundi | Cabo Verde | Camerún | Chad | Chibuti | Comoras | Costa de Vori | Echipto1 | Eritrea | Eswatini | Etiopia | Gabón | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea-Bissau | Guinea Equatorial | Kenya | Lesoto | Liberia | Libia | Madagascar | Malawi | Mali | Marruecos | Mauricio | Mauritania | Mozambique | Namibia | Nícher | Nicheria | Republica Centroafricana | Republica d'o Congo | Republica Democratica d'o Congo | Ruanda | Sahara Occidental2 | Sant Tomé y Prencipe | Senegal | Seychelles | Sierra Leone | Somalia | Somalilandia2 | Sudafrica | Sudán | Sudán d'o Sud | Tanzania | Togo | Tunicia | Uganda | Zambia | Zimbabwe
Dependencias: Ascensión | Canarias | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Pantelleria | Reunión | Santa Helena | Socotra | Tristán da Cunha
1 Parcialment en Asia. 2 Parcialment reconoixito u en disputa