Luengas occitanorromanicas

De Biquipedia
(Reendrezau dende Luengas occitano-romances)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Luengas occitanorromanicas
Atras
denominacions:
Galonarbonenses
Distribución
cheografica:
Francia, Espanya, Andorra, Mónegue, partis d'Italia
Etnia:
Clasificación lingüistica
Clasificación: Indoeuropeas
Protoluenga: Latín
Subdivisions:
  • 1) Occitán
  • 2) Catalán
  • 3) Navarro-aragonés?
  • ISO 639-1: [1]
    ISO 639-2: [2]
    ISO 639-3: [3]
    ISO 639-4: [4]
    ISO 639-5: roa
    Linguasphere: '
    Glottolog: [5]
    Mapa de situación

    Luengas occitanorromanicas

    As luengas occitanorromanicas u galonarbonenses (en catalán llengües occitanoromàniques, en occitán lengas occitanoromanicas) son una branca d'as luengas romances en as que s'incluyen l'idioma occitán, l'idioma catalán y, seguntes bellas fuents, o navarro-aragonés.[1]

    Extensión[editar | modificar o codigo]

    O grupo cubre as luengas d'o sud de Francia (Occitania incluyindo-ie Catalunya Norte), parti oriental d'Espanya (Catalunya, o País Valenciano, as Islas Balears, a Francha Oriental d'Aragón, o Carche), Andorra, Mónegue, partis d'Italia (Vals Occitanas, L'Alguer, Guardia Piemontesa) y, historicament o Condau de Tripoli y as posesions d'a Corona d'Aragón. A existencia d'iste grupo de luengas ye discutida tanto dende o punto d'anvista lingüistico como politico.

    Clasificación[editar | modificar o codigo]

    D'alcuerdo con bels lingüistas, tanto l'occitán como o catalán habrían d'estar consideradas luengas galorromanicas. Atros lingüistas tienen dandalos con l'occitán, encara que consideran a o catalán como parti d'as luengas iberorromanicas.

    O motivo d'a discusión ye tanto politico como lingüistico, ya que a deseparación entre luengas galorromanicas y iberorromanicas sigue a linia de l'actual muga entre os estaus de Francia y Espanya, y isto ye basau mas en criterios territorials que historicos y lingüisticos. Un d'os mayors esfensors d'a unidat d'as luengas d'a Peninsula Iberica estió o filologo gallego Ramón Menéndez Pidal, mientres que por muito tiempo atros como Wilhelm Meyer-Lubke (Das Katalanische, Heidelberg, 1925) heban refirmau a ideya d'a relación entre occitán y catalán .

    En a Edat Meya, mientres os cinco sieglos (VIII a XIII) de converchencia politica y social d'istos territorios, no existiba una distinción u deseparación clara entre occitán y catalán. Asinas por eixemplo, o trobaire provenzals Albertet de Sestaró, deciba: "Monchos, deciz-me d'alcuerdo a os vuestros conoiximientos qui son millor: os franceses u os catalans? y alavez astí meteré a Gascunya, Provenza, Lemosín, Auvernia y Viennois, tanimientres serán tierra de dos reis."[2] En Marsiella, bi ha una canción tipica provenzal que se diz Canción catalana. (M. Milà i Fontanals, De los Trobadores en España, p. 487)

    Variants internas[editar | modificar o codigo]

    Encara que a mayoría de lingüistas deseparan o catalán de l'occitán, as dos luengas han estau tractadas como una en estudios de lingüistas occitans mirando de clasificar os dialectos d'ista luenga en grupos supradialectals. Iste ye o caso de Pierre Bec[3] y, mas recientment, de Domergue Sumien.[4] Os dos unen as catalán, gascón y parti d'o lengadocián en un grupo aquitano-pirenenco u pre-iberico y deixan a resta de l'occitán en un (Sumien: arverno-mediterranio) u dos grupos (Bec: arverno-mediterranio, occitán central).

    Referencias[editar | modificar o codigo]

    1. "Mas se confrontam los parlars naturals de Catalonha e d'Occitania, i a pas cap de dobte, em en preséncia de parlars d'una meteissa familha linguistica, la qu'ai cualificada d'occitano-romana, plaçada a egala distància entre lo francés e l'espanhòl." Loís Alibèrt, Òc, n°7 (01/1950), p. 26
    2. Monges, causetz, segons vostre siensa qual valon mais, catalan ho francés?/ E met de sai Guascuenha e Proensa/ E lemozí, alvernh’ e vianés/ E de lai met la terra dels dos reis.
    3. Pierre BEC (1973), Manuel pratique d’occitan moderne, coll. Connaissance des langues, Paris: Picard
    4. Domergue SUMIEN (2006), La standardisation pluricentrique de l'occitan: nouvel enjeu sociolinguistique, développement du lexique et de la morphologie, coll. Publications de l'Association Internationale d'Études Occitanes, Turnhout: Brepols