Idioma armenio

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Armenio
Հայերեն (Hayeren)
Atras denominacions: {{{atrasdenominacions}}}
Parlau en: Armenia, Azerbaichán (Alto Karabakh), Rusia, Cheorchia, Irán, Siria, Liban, Turquía, Grecia y Israel
Rechión: Caucaso
Etnia: Armenios
Parladors: 7 millons
Posición: [1] (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica: Indoeuropea

Armenio

Estatus oficial
Oficial en: Armenia
Republica d'Artsakh
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: Chipre
Hongría
Iraq
Polonia
Rumanía
Ucraína
Regulau por: Sin de regulación
Codigos
ISO 639-1 hy
ISO 639-2 hye (T), arm (B)
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL hye
Extensión de l'armenio

L'armenio[1] (Հայերեն) ye una luenga indoeuropea que ye charrada prencipalment en Armenia, pero un numero important de charradors en atros estaus d'arredol como Cheorchia, Rusia, l'Alto Karabakh (territorio independient de facto en Azerbaichán), Irán, Siria, Liban, Turquía, Grecia y Israel, fendo un total de 6.7 millons de charradors. Ye a luenga oficial en Armenia y en l'Alto Karabakh.

Lexico[editar | modificar o codigo]

G. Ghapantsian ha comparato parte d'o lexico armenio con o lexico conoixito d'a luenga hurrita, y ha establito bellas correspondencias que indica bel tiempo de coexistencia entre l'idioma hurrita d'Urartu y l'idioma armenio antes que desapareixese o primero.

  • arm. jendzor "mazana" < hurrita hinzuri
  • arm. nurn "mengrana" < hurr. nuranti
  • arm. tul't < tught "malvavisco" < hurr. tuldi
  • arm. xal'ol < xaghogh "uva" < hurr. haluli
  • arm. anag "estanyo" < hurr. anagi
  • arm. salor "pruna", "ciruello" < hurr. salluri

Tamién bi ha ampres d'o periodo persa aquemenida.

  • arm. arik' "ario" < antigo persa ariya-
  • arm. t'šanami "enemigo" < ant. per. *duš-manyu-
  • arm. gušak "informador" < ant. per. *gaušaka-

Ampres d'a luenga d'os parnos, (iranicos nororientals):

  • arm. margare: "profeta" = sogdián ma:rkare: "mago"
  • arm. kari "muito" = sogd. k'Dy
  • arm. baw "prou" = sogd. Ba:w "saciedat"

Ampres de luentas iranicas noroccidentals d'una etapa entre o 53 d.C e o 428 d.C, en contacto con os partos.

  • presencia de /s/ en cuenta de /h/: arm. vnas "mal, danyo" vs. persa meyo wina:h.
  • presencia de /z/ en cuenta de /d/: arm. yazem "adoro" vs. antigo persa yad-.
  • presencia de /rd/ en cuenta de /l/: arm. vard "rosa" vs. persa meyo gul "flor".
  • presencia de /r/ [< parto /d/] en cuenta de /y/: arm. xoyr vs. persa meyo xo:y.
  • presencia de /(r)h/ en cuenta de /s/: arm. parh/pah "guardia" vs. persa moderno pa:s.

Ampres d'un tercer estratoiranico mes recient, o sasanida, mes destacable y representato por palabras d'o lexico militar, administrativo, churidico y comercial:

  • arm. salar "cheneral" < persa meyo sa:la:r < *sarda:r.

Tamién bi ha ampres d'o griego y arameu d'os tiempos d'a cristianización.

Referencias[editar | modificar o codigo]

Wikipedia
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en armenio.