Macrolepiota procera

De Biquipedia
(Reendrezau dende Cocoma bateauguas)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Macrolepiota procera
M. procera
Potrecón de M. procera.
Estato de conservación

Seguro.
Dominio: Eukaryota
Reino: Fungus
Filo: Basidiomycota
Clase: Homobasidiomycetes
Subclase: Homobasidiomycetidae
Orden: Agaricales
Familia: Lepiotaceae
Chenero: Macrolepiota
Especie: M. procera
Macrolepiota procera
Scop.

A cocoma bateauguas[1] u caperán[1] (Macrolepiota procera (Scop.)) ye un potrecón de grans dimensions, que amaneix de santmigaladas con buena cosa de precipitacions en pratos y faixas que no s'amaren d'augua. Ye un fongo prou habitual y diz que a on brosta d'a tierra ye buen puesto ta mirar-ie trunfas.

O cuerpo fructifero ye de grans dimensions, en pasando t'alto d'os 25 u dica 30 cm d'altaria, y con mas de 20 cm d'amplo en a corona. Ha gosato estar a especie tipo d'o chenero Lepiota ta totas as cocomas d'antes no la reclasificasen en un chenero nuevo, Macrolepiota, a on ye a especie mas destacata.

Nombres[editar | modificar o codigo]

En Aragón, se i documenta diferents denominacions populars ta lo cuerpo fructifero (potrecón) d'iste fongo. Se'l troba con o nombre chenerico de «cocoma» en Benás,[1] Santa Llestra y Sant Quílez,[1] Campo[1] y Cornudella[1] en a comarca de Ribagorza, y en Chistén[1] en a comarca de Sobrarbe. A forma sonorizadera «cogoma» se conoix en A Buerda y s'ha puesto documentar en L'Aínsa,[1] totas dos localidaz en a zona central de Sobrarbe. L'apelativo «bateauguas» ye común ta diferenciar-las d'as altras cocomas/cogomas, de mida mas chicorrona, y s'aplica en diferents puestos de Sobrarbe, como A Buerda y Yeba, y en o plano d'o significato concuerda con a forma «paraguas» que s'ha puesto documentar en O Pueyo de Tena,[1] en l'Alto Galligo, y con a forma «parasol» de Sarller[1] (Ribagorza).

No tan obvias resultan as formas que fan alusión a figuras sacerdotals, como «capellán» en Longars (Cinco Villas) y a suya variant diatopica «caperán» en Botaya[1] (Chacetania), totas dos en l'aria nort-occidental d'Aragón. Significativament, tamién s'ha puesto documentar a variant «franciscano», muit conectata lexicament con as anteriors, en Artieda,[1] en o extrimo sud-occidental d'a Chacetania.

Imáchens[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-89862-35-7

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]