Calotriton asper

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Calotriton asper

Anvista dorsal d'o Calotriton asper.

Estato de conservación

cuasi menazata

Clasificación scientifica

Dominio:	Eukaryota
Reino:	Animalia
Filo:	Chordata
Clase:	Amphibia
Orden:	Urodela
Familia:	Salamandridae
Subfamilia:	Pleurodelinae
Chenero:	Calotriton
Especie:	C. asper

Nomenclatura binominal

Calotriton asper

Dugès, 1852

Aria de distribución de Calotriton arnoldi.

O guardafuents pirenenco (Calotriton asper (Dugès, 1852), tamién conoixito como Euproctus asper) ye una especie d'urodelo endemico d'os Pireneus, que se troba distribuito por as versants d'Espanya, Francia y Andorra, abitando-ie de maniera tipica os puestos de montanya meya y alta montanya. D'alcuerdo con a revisión taxonomica actual, l'anterior chenero Euproctus queda restrinchito a las especies de Corcega y Cerdenya, y as especies d'o Pireneu y a comarca suya se clasifican en o chenero Calotriton. D'esta traza o guardafuents pirenenco ye una d'as dos especies perteneixents a lo chenero Calotriton, estando l'altra especie Calotriton arnoldi, d'o macizo d'o Montseny.

Os adultos fan dende 10 dica 15 cm de lonchitut, estando-ne la metat aproximadament a largaria d'a coda, que ye comprimida lateralment. O lumo el tienen marrón u pardo, con piquetas fuscas, bellas vegadas con una linia amariella u verdisca que les ne recorre dende a cabeza dica la coda. O vriente el tienen amariello de regular, pero en os masclos en a epoca de reproducción se torna royisco. En comparanza con altras especies de guardafuents, a los masclos d'o Calotriton asper no les creixe garra cresta ni en a esquerna ni en a coda en a epoca reprodutora.

Se'l puede trobar en corsos d'augua, vivers, naixedors u dica en fuents y cumos (d'astí ye d'a on dimana lo nombre popular d'os «guardafuents») d'entre os 500 y os 2500 metros d'altitut. Manifiesta actividat predominadera de nueitz, remanindo poco activo de días, y anque ye bella cosa mes terrestre que no altras especies de guardafuents, se'l troba meso en l'augua de regular, esplazando-se caminando per o fundo per cuentas de nadar (cosa que no fan si que de forma ocasional). A suya metamorfosi se completa en una anyada en os puestos d'altitut mes baixa, pero puede fer-la en dos si o clima ye mes frido, como gosa pasar en l'alta montanya. Se reproducen dipositando uevos, no libran as crías vivas como sí que fan cualcunas d'as altras especies. A hibernación ye muit larga en os puestos fridos, d'entre 8 y 9 meses anyals, cosa que les permit de sobrevevir-ie millor que no as altras especies d'anfibios.