Almurabiz en Al-Andalus

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
A maxima extensión territorials d'os almurabiz.

Os almurabitz en Al-Andalus representoron un poder mes fuerte que os estatos musulmans d'o periodo d'as primeras taifas, a las que substituyoron. Consiguioron aturar por bel tiempo l'abance d'os cristianos respecto a los musulmans. Si a lo principio representaban un movimiento islamico rigorista defensor d'a ortodoxia sunní, con o tiempo se fuoron relaxando como efecto d'o contacto con a cultura d'Al-Andalus.

En Al-Andalus gubernoron como una superestrutura militar. L'administración contina en mans de secretarios y alfaquís muladís partidarios d'a ortodoxia sunnita promovita por os almurabiz. A capital d'os almurabiz en Al-Andalus estió Granada dende 1090 dica 1148. L'antiga tolerancia relichiosa relativa se malmete y esto tiene consecuencias en a composición etnica. Muitos mozarabes fuyen ta o norte cristiano, y part d'os que se quedan son deportatos ta Africa. Bels musulmans de territorio cristiano son forachitatos ta o sud controlato por as taifas y os almurabiz. S'acelera o proceso de desaparición d'os dialectos mozarabes.

O periodo almurabit fue succedito por un breu periodo de segundas taifas, anterior a la invasión d'os almuades.

Invasión almurabit[editar | modificar o codigo]

Os reis taifas de l'Al Andalus aduyaban a lo rei Suqut de Ceuta, que lis feba de barrera contra l'abance Almurabit. O rei de Sevilla ordena a lo gobernador d'Alchazira d'Alfadra que fortificase a costa de Chibraltar. Cuan os reyes taifas andalusís se veyen amenazatos por os abances d'Alifonso VI de Castiella y Leyón en Sevilla y Badajoz, a flota sevillana aduya a os almurabiz a prener Ceuta (1083).

Al Almurabiz plegan ta l'Al Andalus en 1086, clamatos por os reis taifas. Luitan contra Alifonso VII de Castiella y Pero I d'Aragón y Pamplona. O emir Yusuf Ibn Tasufín vence a os cristianos en Zallaqa. Vencitos os enemigos mes importants, prenen dende 1090 o control de totas as taifas menos as d'Albarracín, Alpuent y Zaragoza, que tardoron mas en ocupar porque no podeban atacar-as bien dica que no prenesen Valencia, feito que esdevenió en 1102, con a desaparición d'o estato controlato por o Cit Campiador.

Conquiesta d'o Levant peninsular[editar | modificar o codigo]

Cuan l'exercito puya por Levant lis s'incorpora Abd al-Malik Ibn Hudayl, sinyor d'a Taifa d'Albarracín. En verano de 1102 hi habió una prebatina d'invasión d'a Taifa de Zaragoza por part d'o cheneral de Valencia. Os Almurabiz ocupan a Taifa d'Albarracín en 1104. A l'emir Yusuf lo succede o suyo fillo Alí, proclamato hereu en Marráquex en 1102 y en Cordoba en 1103. A lo rei taifa de Zaragoza li heban dato garantías que no sería invadito, y o hereu de Zaragoza, Imad al-Dawla Abd al-Malik, heba asistito a la proclamación de 1103 en Cordoba. A derrota de Val Tierra fa que o cheneral almurabit Muhammad Ibn Al-Hach ocupe Zaragoza o 31 de mayo de 1110. Os Banu Hud se refuchian en Rueda de Xalón y fan liga con Alifonso I lo Batallero.

O segundo gobernador almurabit de Zaragoza, Abu Bakr ibn Tifliwit (1115-1117) deixa una ciudat aislata cuan muere y o Batallero la conquista o 18 d'aviento de 1118.

A conquista cristiana de Zaragoza, a fin d'una ofensiva con a derrota de Cutanda en 1120, y la expedición d'Alifonso I lo Batallero por Andalucía yeran una contrimuestra d'a debilidat y decadencia d'os almurabiz. En Marruecos ya se coceba o movimiento almuade.

Os Almurabiz encara tornan a fer atra ofensiva, en 1133, con a batalla de Fraga con desastre cristiano, muerte d'o Batallero y retacule d'os cristianos aragoneses, nabarros y occitans cristiano enta l'ueste. A intervención d'Alifonso VII con l'exercito de Castiella y Leyón atura a los almurabiz en Fuents d'Ebro, impedindo de tornen a ocupar Zaragoza.

Zaguers anyos d'os almurabiz en Al-Andalus[editar | modificar o codigo]

Os abances militars d'os almuades en Berbería en a decada de 1130 facioron que os almurabiz fuesen retirando tropas d'Al-Andalus.

Os aragoneses aproveitoron a febleza d'os almurabiz pa resistir y mantener-sen en as suyas posicions, que yeran de dificil defensa dimpués d'a derrota en a Batalla de Fraga. Os cristianos aragoneses, nabarros y occitans mantenioron as posicions en Calatayú, Ricla, Epila, Zaragoza, Belchit, Fuents d'Ebro, Piracés, Uesca, Alcalá d'o Bispe, Pueyo de Fanyanars, Balbastro y Benavarri. Habioron de potenciar a Confrairía de Belchit en o Concilio de Burgos de 1136 y de creyar una confrairía nueva en Balbastro en 1138.

Os musulmans andaluces aproveitoron a menor presencia d'almurabiz pa fer revueltas en a decada de l'anyo 1140, coindidindo con a caita de Sichilmasa en mans d'os almuades. Os aragoneses y atros repobladors cristianos d'o territorio aragonés tornoron a abanzar en territorio almurabit en os anyos 1141 y 1142 baixo o mandato de Remón Berenguer IV de Barcelona.

O periodo de segundas taifas encomienza en l'anyo 1144, cuan os musulmans andaluces se sublevan en a redolata de Mértola y creyan un reino taifa independient gobernato por o rei Ibn Qasi.

Veyer tamién[editar | modificar o codigo]