Ciudat de Mexico

	Ciudat de Mexico; Ciudad de México
	Localidat de Mexico
	; Seu de Mexico
País	Mexico
Superficie	1.479 km²
Población; • Total	; 8918653 hab. (2015)
Altaria; • Meyana	; 3.930 m.
Codigo postal	01000-11000
Coordenadas	19°25’ 9’’N99° 8’44’’U
	Ciudat de Mexico Ciudat de Mexico en Mexico
	Web oficial

A Ciudat de Mexico (en castellano Ciudad de México) ye a capital de Mexico y a mayor ciudat d'o país. Tamién ye una d'as mayors ciudaz d'o mundo y la de mayor numero de castellanofablants. Iste zaguer, en sentito amplo, ye a propia ciudat encluindo l'aria metropolitana.

A población d'a ciudat de Mexico ye de 8,7 millons d'habitants, encara que l'aria metropolitana d'a ciudat blinca d'as mugas d'o Districto Federal y s'estendilla sobre 40 municipios d'o estau de Mexico y 1 municipio d'o estau d'Hidalgo, con una población total de 19,3 millons d'habitants, a segunda aria metropolitana mas gran d'o mundo dimpués de Tokio y a mas gran d'o continent americano, seguntes o Reporte d'Urbanización Mundial d'as Nacions Unidas.^[1] En un estudio realizato en 2005, fue considerata a ueitena ciudat mas rica d'o mundo por Producto interior bruto.^[2] Amás d'estar a capital politica, a ciudat de Mexico ye o centro politico, economico, cultural y educativo de Mexico.

A ciudat de Mexico ye situata en a val de Mexico tamién conoixita como a val d'Anáhuac; un altiplano en o centro de Mexico, a una altaria meyana de 2.240 metros, rodiata por as montanyas y volcans de l'Eixe volcanico transversal u a "Sierra Nevada". Fue construita orichinalment por os aztecas en 1325 sobre una isla en meyo d'o laco de Texcoco con o nombre de Tenochtitlán. A ciudat fue destruita cuasi de tot por os conqueridors espanyols en o setio de 1521, y fue redisenyata y reconstruita en os anyos siguients con o patrón europeu. En 1524 se i establió o concello d'a ciudat de Mexico, conoixita por ixas envueltas como México Tenustitlán y dende 1585, oficialment, como Ciudad de México. Os espanyols nombroron o país y a ciudat Mexico por una tribu azteca que se deciba Mexica.^[3]

Fa parte d'a Organización d'as Ciudaz d'o Patrimonio d'a Humanidat.

Cheografía

Iztaccíhuatl dende a dentrata a la ciudat dende l'autopista de Puebla.

A ciudat de Mexico y a suya aria metropolitana se troban sobre a val d'Anáhuac (u a val de Mexico) de 3.691 km² a una altaria meya de 2.240 metros sobre o ran d'a mar y situata en o centro d'a Sierra Neo-Volcanica, conoixita tamién como Sierra Nevada. A val ye rodiata por montanyas y volcans, fueras d'una chicota ubertura a o norte, atrapando asinas a mayoría d'os gases emesos por as industrias y os vehíclos d'a conurbación. En a rechión sud d'a val, as montanyas plegan a altarias de 3.952 metros y a l'este blincan d'os 5.000 metros (se i troban os volcans Popocatépetl y Iztaccíhuatl). A rechión recibe sistemas anticiclonicos (producen vientos débils) que no permiten a dispersión d'os contaminants, producitos por as 50.000 industrias que operan en l'aria metropolitana y os 4 millons de vehíclos.^[4] Os gubiernos federals y locals han implementato numerosos plans ta atenuar o problema d'a contaminación atmosferica, entre éls a observación electronica constant d'a concentración d'os contaminants mas periglosos como l'ozono y os oxidos de nitrocheno. A información se transmite en tiempo real por Internet y se reporta a intervalos especificos de tiempo en atros medios de comunicación. Si os nivels de contaminación son mayors que uns nivels criticos, as autoridaz declaran una "continchencia ambiental" que incluye a suspensión de fainas de bellas industrias, un cambeo en l'horario de dentrata a las escuelas primarias y a estensión d'o programa Hoy no circula ("Hué no circula") a dos días d'a semana. Atras mesuras ambientals que s'han aplicato son l'amilloramiento en a calidat d'os combustibles (benzina y diesel), l'amilloramiento d'a tecnolochía industrial y l'aplicación d'un programa d'inspección vehicular bianual. En 1986, as arias forestals no urbanas d'as delegacions d'o sud fuoron declaratas Reservas Ecolochicas Nacionals por o president d'a republica. Atras arias d'o Districto Federal tamién han estau protechitas.

Debito a la topografía d'a val, as arias baixas reciben menos precipitacions que as arias altas d'o sud. As delegacions baixas d'Iztapalapa, Iztacalco, Venustiano Carranza y a parti ueste de Gustavo A. Madero son mas secas y a meya de temperatura ye superior que en as delegacions mas altas d'o sud. Un eixemplo en son Tlalpan y Milpa Alta, trescruzatas por a sierra de pins y caixicos dita Ajusco. A temperatura meya anyal varía entre os 12 °C/16 °C pendendo de l'altaria d'a delegación. A temperaturas mas baixas, por un regular rechistratas entre chinero y febrero, pueden plegar a os -2 °C u -5 °C acompanyatas de nevazos en l'Ajusco, mientres que as temperaturas mas altas se rechistran mientres o mes de mayo y pueden plegar a os 32 °C.

Orichinalment, en a val se trobaba un sistema de lacos connectatos. O mas gran d'o sistema yera o Laco de Texcoco en o centro d'o cual se trobaba a isla de Tenochtitlán (o centro d'a ciudat de Mexico). L'augua d'os lacos d'o norte (que se trobaban a una altaria menor) yera salata, mientres que l'augua d'os lacos d'o sud yera dolza. Os aztecas construyoron diques impresionants ta dividir as auguas salatas d'as auguas dolzas emplegatas ta os cautivos d'as chinampas y ta protecher a ciudat d'as inundacions periodicas. Un acueducto portiaba l'augua d'o Tozal de Chapultepec a la isla de Tenochtitlán. Mientres o setio d'a ciudat de México-Tenochtitlán, os conqueridors destruyoron os diques y, en a epoca colonial, as autoridaz optoron por emplir o laco. Actualment, a sección que ha sobrevivito d'o Laco de Texcoco, se troba difuera d'as mugas d'o Districto Federal, aintro d'o municipio homonimo d'Atenco d'o estau de Mexico. Tamién ha sobrevivito o Laco dulce de Xochimilco que se troba a o sud d'a ciudat de Mexico.

Mapas cheofisicos d'o Districto Federal

Topografía	Hidrolochía	Climas

Demografía

Historicament, y dende tiempos prehispanicos a val d'Anáhuac ha estau una d'as rechions mas poblatas de Mexico. Cuan se creyó o Districto Federal, en 1824, l'aria urbana d'a ciudat de Mexico s'estendillaba alto u baixo sobre l'aria actual d'a delegación Cuauhtémoc. En primerías d'o sieglo XX, as elites d'a ciudat prencipioron a emigrar enta o sud y l'ueste, y os chicoz lugars d'a comarca, como Mixcoac, San Ángel y Coyoacán, fuoron incorporatos a escape a la creixient conurbación.

Dica a decada de 1980, o Districto Federal yera a entidat federativa mas poblata de Mexico. Dende alavez, manimenos, a población s'ha mantenito estable, arredol d'os 8,7 millons. Con o creiximiento a ciudat s'ha enamplato difuera d'as mugas d'o Districto Federal, sobre 40 municipalidaz d'o estau de Mexico y una municipalidat d'o estau d'Hidalgo. Toda l'aria metropolitana teneba, en 2005, una población de 19,23 millons d'habitants, una d'as mas poblatas d'o mundo. Manimenos, a taxa de creiximiento anyal de l'aria metropolitana ye muito menor que no pas en as atras aries urbanas de Mexico,^[5] un fenomeno que se puet atribuir a las politicas ambientals de descentralización. A taxa de migración neta d'o Districto Federal de 1995 a 2000 estió negativa.^[6]

Encara que forman una sola aria metropolitana, os municipios conurbatos d'os estaus de Mexico y Hidalgo, a diferencia d'as delegacions, tienen un concello propio y son administratos dreitament por os gubiernos estatals. Os municipios conurbatos con mayor población son Ecatepec de Morelos con 1,6 millons d'habitants y Nezahualcóyotl con 1,1 millons.

Encara que nomás representan l'1,3% d'a población total d'a ciudat, diversos pueblos indichenas han emigrato a la ciudat buscando millors oportunidaz economicas. D'alcuerdo con o Instituto Nacional d'Estatistica y Cheografía (INEGI), o náhuatl, l'otomí, mixteca, zapoteca y mazahua son belunas d'as luengas indichenas con mas parlants d'a ciudat.^[7]

En a ciudat de Mexico tamién se troban importants comunidaz d'immigrants, mas que mas de Sudamerica (prencipalment d'Archentina, pero tamién de Chile, Colombia, Brasil y Venezuela), d'Europa (prencipalment d'Espanya, y descendients d'os immigrants d'Alemanya, Francia, y Italia) de l'Orient Proximo (prencipalment de Turquía y o Liban) y recientment d'Asia (prencipalment de China y Corea). Debito a la integración economica de Norteamerica baixo o NAFTA, en a ciudat de Mexico tamién se troba un numero significativo de norteamericans.

A gran mayoría d'os residents d'a ciudat de Mexico (90,5%^[8]), superior a la meya nacional, son catolicos, encara que o porcentache ha disminuito progresivament en as zagueras decadas.

Esporte

Escaicimientos esportivos

Ciudat de Mexico ha organizato os Chuegos Olimpicos de 1968, y tamién se chugaron as finals d'os Campionatos Mundials de Fútbol en 1970 y 1986 en a Estadio Azteca.

En a ciudat tamién estioron organizatos a 2º y 7ª edición d'os Chuegos Panamericans.