Tractau de Versailles

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo ye sobre un Tractau de 1919 que remató a Primera Guerra Mundial. Ta atros usos se veiga Tractau de Versailles (desambigación).

The Signing of the Peace Treaty of Versailles

O Tractau de Versailles fue un tractau de paz sinyau en 1919 entre os Aliaus y Alemanya, o prencipal miembro d'as Potencias Centrals, que remató o estau de guerra entre éls (a Primera Guerra Mundial).

O Tractau s'elaboró mientres a Conferencia de paz de París y se sinnó o 28 de chunio de 1919^[1] a las 11 horas y 11 minutos (homenache a o día 11 de noviembre de 1918, cuan se sinnó l'armisticio) en o Salón d'os Mirallos d'o castiello de Versailles, en a ciudat francesa de Versailles, que li donó o suyo nombre. Dentró en vigor o 10 de chinero de 1920.

Seguntes as clausulas d'o Tractau, Alemanya (que no estió representada en a Conferencia de paz), yera considerada culpable d'a guerra, perdeba totas a suyas colonias, amás d'importants territorios en Europa y estaba obligada a pagar reparacions de guerra a os Aliaus, ta reparar os danyos causaus a Belchica y Francia, que estioron os países mas beneficiaus d'as reparacions pagadas por Alemanya.

O Tractau de Versailles estió en os anyos 1920 y anyos 1930 un important elemento propagandistico ta la extrema dreita alemanya mientres a Republica de Weimar y ye asinas una d'as causas prencipals propagandisticas d'o Tercer Reich dica rematar en a Segunda Guerra Mundial. Adolf Hitler, fendo-se eco d'as ideyas pregonadas por o movimiento volkisch (populismo d'extrema dreita nacionalista) alemán, que prenió bellas frases d'a propia cupula militar alemana mientres a guerra, fació un emplego intensivo d'as clausulas d'o Tractau en as difícils condicions politicas, economicas y socials d'os anyos 1920 en a Republica de Weimar ta rematar con o sistema democratico en Alemania y portar a o país enta la Segunda Guerra Mundial y la suya destrucción.

Antecedents

Encara que dende 1915-1916 ya yera claro que as Potencias Centrals, l'alianza dominada por l'Imperio Alemán d'o kaiser Guillén II, no poderba pas ganar a Primera Guerra Mundial, dende a dentrada en guerra d'os Estaus Unius en 1917 con u suyo potencial industrial no poderba mas que decantar encara mas a balanza en contra d'os alemans. Sindembargo, os dirichents militars alemans ocultoron l'autentica situación d'o frent no nomás a la sociedat y a o pueblo alemán sino que tamién a la mesma clase politica alemana, que no yera pas conscient d'a gravedat d'a situación y d'a imposibilidat no ya de ganar a guerra, sino mesmo de no perder-la pas.

Dende 1916-1917, os países aliaus d'Alemanya, como Austria-Hongría, l'Imperio Turco u Bulgaria, facioron tentativas ta contactar con os países d'os Aliaus u con os Estaus Unius, que encara no heban dentrau en a guerra, ta sortir-se'n d'a difícil situación en que se i trobaban. Con tot i con ixo, Alemanya mantenió a suya alianza dica o final, forzando a situación interna d'istos países.

Alemanya pierde a guerra

Manimenos, en os zaguers intes d'a Primera Guerra Mundial, l'Imperio Alemán yera a o limite d'as suyas posibilidaz militars. O país yera acotolau dimpués de cinco anyadas de guerra, encara que os militars aplicoron a censura ta privar que a situación militar fuese conoixida en a retraguarda, encluyendo-ie o mesmo Gubierno civil. O Exercito alemán ocupaba en ixas calendatas muitos territorios en Europa, encluyendo-ie partes de Francia y amás gran parte de Belchica, pero as tropas de l'Exercito d'os Estaus Unius ya yeran una fuerza militar important y en augmento en o Frent Occidental.

O 27 de setiembre de 1918 o Alto mando alemán, formau por Paul von Hindenburg y Erich Ludendorff, pidió a o suyo Gubierno negociar un armisticio inmediato con os Aliaus, basau en as propuestas d'o president d'os Estaus Unius Woodrow Wilson, os clamaus 14 puntos. Asinas, o Gubierno alemán conoixió por primera vez que a guerra yera perdida (pero no pas encara a población civil) y fue obligau a ubrir contactos ta la rendición d'o país.

Con os primers contactos entre os belicherants, os Aliaus desichioron a modificación d'a estructura interna d'o rechimen politico alemán ta fer-lo democratico y fer asinas mas difícil una nueva guerra, pero os dirichents militars, con Ludendorff a o frent, s'oponioron temendo perder os suyos previlechios, y amás Ludendorff dimitió d'o suyo cargo, afirmando publicament que Alemanya yera ganando a guerra pero que a traiduría d'os civils imposibilitaba a victoria final, en privando a o pueblo alemán d'a recompensa d'as suyas penurias mientres a guerra. Naixeba asinas a falordia d'a punyalada por a espalda, uno d'os elementos mitolochicos en o futuro d'o nazismo.

As primeras noticias d'a posible paz plegoron a Kiel, a seu d'a Kaiserliche Marine l'Armada Imperial alemana, y o vicealmirant Reinhard Scheer decidió salir a combatir contra a Royal Navy por zaguera vez, ta mantener a lo menos a honor militar de l'Armada. Sindembargo, os marineros, que ya conoixeban as primeras noticias d'a paz, s'oponioron, en o clamau motín de Kiel. O 4 de noviembre de 1918, os mariners formoron un Soviet, liberoron a os presos y inicioron a revolución, cantando A Internacional. A situación s'estenió a tota Alemanya, y o kaiser Guillermo II d'Alemanya abdicó. O 9 de noviembre yera proclamada a Republica y o SPD, a socialdemocracia alemana, formaba Gubierno, con a misión de negociar a paz con os Aliaus.

O lugar d'as reunions

A insistencia de Francia en o revanchismo contra Alemanya fació que as reunions d'as negociacions d'o Tractau de Versailles se fesen en o castiello de Versailles, en o mismo salón d'os Mirallos an que se proclamó en 1871 l'Imperio Alemán dimpués d'a redota de Francia en a Guerra Franco-prusiana. Francia heba perdiu en a guerra muitas vidas, y temeba a posibilidat de recuperación d'Alemanya, por o que insistió en l'aprebación de reparacions de guerra, a pagar por os alemans. Amás, os franceses ocuporon parte d'o territorio alemán, dica o río Rin (a Renania), y bels territorios en a marguin dreita d'o río. Antiparte, os Aliaus feban pender dencima d'o Gubierno alemán l'amenaza de tornar a la luita, invadindo encara mas territorios alemans, cuan as esfensas militars d'a nueva Alemanya yeran minimas y, amás, o nuevo Gubierno afrontaba luitas internas por a explosión en o país d'a problematica social que a guerra heba enmascarau y por a nula fidelidat d'os altos cargos de l'antigo rechimen politico monarquico, civils u militars, ta o nuevo Gubierno.

Territorios perdius por Alemanya

Alemanya, dimpués d'enronar-se o país con as luitas revolucionarias y con l'albandono por l'Exercito alemán d'o frent de guerra, no teneba posibilidaz d'esfensa, por o que sinyó o Tractau, por o que, seguntes as clausulas suyas, o país cedeba importants territorios en Europa, amás de totas as suyas colonias en Africa, Asia y Oceanía. Alemanya cedeba:

Alsacia y Lorena,^[1] ocupadas dende 1870, a Francia.
As ciudaz d'Eupen y Malmedy,^[1] con población francoparlant y chermanoparlant, a Belchica.
Parte d'o ducau de Schleswig^[1] faría un referendum ta optar entre a suya pertenenxa a Alemanya u a Dinamarca (en 1920, en o referendum, as ciudaz d'Aabenraa, Sønderborg y Tønder optoron por Dinamarca).
O Sarre formó un estau independient, con administración internacional en as suyas primeras 15 anyadas.
Prusia Occidental^[1] (con Posnania) pasó a mans d'a renaixida Polonia, cortando o territorio alemán con una salida a a mar Baltica, quedando a Prusia Oriental dividida d'a resta d'o territorio alemán.
A ciudat baltica de Dantcig (hue Gdansk) fue declarada estau independient (a Ciudat Libre de Dantzig, anque desmilitarizada y unida a Polonia con aduanas comuns), ta reforzar a salida polaca a la mar Baltica y que Polonia tenese un puerto neutral.
En l'Alta Silesia^[1] y bels districtos de Prusia Oriental (en o sector de Masuria) se faría tamién un referendum ta optar entre Polonia y Alemanya).

Atras clausulas

Atras clausulas d'o Tractau impediban que a Reichswehr, l'exercito d'Alemanya, tenese mas de 100.000 soldaus,^[1] ni aviación militar ni carros de combate, y o servicio militar obligatorio fue aboliu. Se consideraba que Alemanya (y os suyos aliaus, as Potencias Centrals) yeran os unicos responsables d'a guerra, y que Alemanya pagaría indemnizacions de guerra ta resarcir a d'atros países (Francia en especial) por os danyos que heba provocau en a guerra, comprendidas as pensions a os ferius y veterans de guerra. Antiparte, se desmilitarizó a rechión de Renania,^[1] ye decir, o territorio alemán a l'ueste d'o río Rin.

Perdugas economicas

Como consecuencia d'as suyas perdugas territorials, Alemanya perdió o 13% d'a suya superficie, o 12% d'a suya población, o 16% d'a suya producción de carbón, o 48% d'a suya producción de fierro, o 15% d'a suya superficie agricola y o 10% d'a suya industria.^[1]

Se veiga tamién

Plan Dawes (1924) y Plan Young (1929), sobre as condicions de pago de reparacions por Alemanya.
Dolchstoßlegende (punyalada por a espalda).
Causas d'a Segunda Guerra Mundial.
Kriegsschuldfrage.

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre o Tractau de Versailles.

Wikisource

En Wikisource bi ha un texto sobre o Tractau de Versailles.

(fr) J. Bainville et J.M. Keynes: dos analises d'o Tratau de Versailles por Edouard Husson, chermanista.
(fr) TEXTOS en relación con o Tractau de Versailles Cliotexte.
(fr) Cronolochía d'as reparacions alemanas dimpués d'a Primera Guerra Mundial.
(fr) Texto integro d'o Tractau.

Referencias

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 (es) Stephen J. Lee: Dictaduras Europeas 1918-1945. Inforbook's, SL/ServiDOC, SL. Barcelona, 2004.Pachina 31.

Datos: Q8736
Multimedia: Treaty of Versailles / Q8736

[Lee-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 (es) Stephen J. Lee: Dictaduras Europeas 1918-1945. Inforbook's, SL/ServiDOC, SL. Barcelona, 2004.Pachina 31.

[1]