Sant Vicient d'a Buerda

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Sant Vicient d'a Buerda
Lugar d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca  • Municipio	Lugar  Aragón  Uesca Sobrarbe A Buerda
Partiu chudicial	Boltanya
Población  • Total	15 hab. (2009)
Altaria  • Meyana	810 m.
Codigo postal	22360
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Balbastro-Monzón Sobrarbe-Ribagorza Sant Vicent mártir
Coordenadas	42°28’ 6’’N 0° 6’29’’E
Sant Vicient d'a Buerda Sant Vicient d'a Buerda en Aragón

Sant Vicient d'a Buerda (oficialment en castellano San Vicente de Labuerda, prenunciau [saɳbi'θjeɳda'βwerda] (AFI)) ye un lugar aragonés que fa parte d'o municipio d'a Buerda, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. A suya población ye de 15 habitants (2009), y ye o segundo nuclio en población adintro d'o municipio. Se tracta d'una aldeya que pende de l'ayuntamiento d'a Buerda, d'economía ganadera y posición guardada, en un recuesto d'as garras d'a Sierra de Sant Visorio.

O lugar de Sant Vicient se troba en a naixencia d'o barranco de Sant Vicient, que baixa ta A Buerda, a on desemboca en o río Cinca, estando-ie lo viver de lo dito barranco la fuent de Sant Visorio, arredol d'a que se ye estructurau o lugar. En a redolada de Sant Vicient, por estar en as garras d'a Sierra de Sant Visorio, tamién i naixen belatros barrancos que confluyen en o barranco prencipal d'antes que ixe arribe en A Buerda (o barranco Fondo, o barranco d'as Pilonas, o barranco Sepilletas/Os Guaz, etc.).

Sant Vicient d'a Buerda ye o lugar en o que asegura la tradición que i morió Sant Visorio, eremita mártir d'o sieglo X, y por ixo tiene una ilesia romanica consagrada a ixe santo que i ye o monumento prencipal. A poquet mas d'un kilometro d'a localidat se i puede trobar a ermita de Sant Visorio, una ermita rupestre en a baixant de solano d'a sierra que recibe nombre d'ella, y t'a on que se i puya en romería lo primer domingo d'o mes de mayo.

Conchunto Eclesiastico

A ilesia de Sant Vicient d'a Buerda

O conchunto eclesiastico de Sant Vicient d'a Buerda, integrau por a ilesia, l'abadía, l'esconchuradero y o cimenterio, ye o prencipal monumento d'o nuclio. A ilesia, d'estilo romanico, ye l'obchecto prencipal de protección d'a declaración de «Bien de Interés Cultural», emitida en l'anyo 2002, que comprende una circumferencia guardada de 100 metros de radio arredol d'o templo, en a que s'incluyen tamién os edificios que forman o conchunto.

O conoiximiento d'iste conchunto monumental a traviés de diferents publicacions en os zaguers anyos ye o prencipal responsable de l'aumento de turistas que se i acercan. Dende fa bels anyos, a mancomunidat d'a Comarca de Sobrarbe fa posible que a ilesia y o conchunto cuenten con vesitas guiadas en as epocas de vacancions mas sinyaleras.

Ilesia

A ilesia de Sant Vicient ye consagrada a lo mártir Sant Visorio, que d'alcuerdo con a tradición morió en o mont d'o termino, tot habendo viviu y orau buena cosa de tiempos en una espluga en a redolada. Os despulles d'o santo, muerto d'un tiro de sayeta en a ermita a on habitaba (seguntes una versión) u degollau por os musulmans (seguntes una altra), s'han quiesto guardar en o reliquiario d'o templo, anque o municipio de Cadeilhan-Trachère (Francia) tamién asegura estar en posesión d'as restas mortals d'o santo, por o que l'autenticidat d'ixes uesos encara ye descutida.

Construida d'entre a segunda metat d'o sieglo XII y a primera d'o S. XIII, se crei que tenió relación con a Orden d'o Temple, y dica l'actualidat mos i son arribadas as pinturas en fresco de cruces templeras en l'interior. A presencia real d'ista orden relichioso-castrense en a comarca tampoco no s'ha puesto documentar con guaire certeza, estando a ilesia de Sant Vicient a sola ilesia que tiene emblemas suyos en l'interior.

Amás, existe en l'interior un retablo triptico d'o sieglo XVI en o que se i representa a Sant Visorio en o plano central, asentau en un solio con a Biblia en una man y un ruello de molino (simbolo d'os miraglos) a'l costau d'a cadiera. O cuartel d'a izquierda muestra a l'arcánchel Sant Miguel, vestiu con una rica armadura de corselet dorau y camals d'acero blanco, y una capa curta de raso en os huembros, y una espada devantada en alto aprestau ta descargar-la en matando un diaple (de cabeza verde y os piez y as mans de bel avestrucio) que tiene debaixo d'os pietz, que el ye pisando. A la dreta de Sant Visorio, o mártir Sant Lorient, tan devotau por tot l'Alto Aragón, que ye debant d'un altro solio en o que no se i asienta y s'aguanta de piez en alto d'una esparrilla ta cremar tal y como diz que fue o martirio de lo dito santo.

O retablo, que ye de ricas pinturas y muitas y vitariscas colors, combina tamién as imáchens de cualques pasaches biblicos mas, con representacions d'altros santos, como l'apóstol Sant Chaime («Santiago») y Sant Esteban en figuras menors. A suya producción s'ha quiesto atrebuir a'l mayestro aragonés Chuan de l'Abadía (S. XVI), anque l'estilo pictorico de tot o conchunto fa pensar muito en as pinturas que i feban en Flandras en toda la baixa Edat Meya y o renaiximiento, en as que talment o mayestro s'inspiró.

En l'interior d'a ilesia tamién se conserva un singular esbozo d'o cuadro d'o martirio de Sant Visorio que se puede almirar, completo, en una d'as capilletas laterals d'o templo.

Esconchuradero

l'Esconchuradero de Sant Vicient d'a Buerda.

L'esconchuradero ye una edificación relichiosa d'epoca romanica, muito semellant ta altros parellans que ye posible de trobar en localidaz de Sobrarbe y l'Alto Aragón, anque las suyas dimensions no son pas tan grans como uno que se puet trobar en Asín de Broto u lo de Guaso, comparte con iste zaguer as mes d'as suyas caracteristicas arquitectonicas, como a planta cuadrada, mientres que el d'Asín ye de planta rectangular.

Ubierto ta es cuatro puntos cardinals, gosaba fer-se servir ta celebrar-ie cerimonias pregando ta sucesos meteorolochicos (p. eix. a fin d'as tempestas). D'ixa fayena ancestral se'n conserva bels versos d'a cerimonia d'esconchura que bi heban feito tradicionalment es capellans ta protecher o lugar, en iste caso, d'as tempestas y boiras d'a montanya. Asinas remeran ixas parolas beluns d'o lugar:

Boiretas de Sani Vicient

Boiretas ta Sant Lorient

¡No bi apedreguez cuan t'o lugar en sigaz!

¡No mos caiguez y marchaz t'Araguás!

Ixas parolas s'heban de fer bien fuerte per partis d'o capellán, que bien cubillato debaixo d'o tellau d'a construcción, espardiba l'augua bendita per o suelo y en asquichaba contra o cielo, prebando en o suyo esfuerzo que as boiras marchasen d'o lugar, y contravenir d'ixa traza as malas intencions d'as bruixas d'a montanya. Como ye prou evident, a esconchura yera un rito a meya vía d'entre lo cristiano y lo pagán, sobrevivito de tiempos anzcstrals, u la zaguera manifestación d'un rito pre-cristiano en o catolicismo d'aquels tiempos.

Casal de l'Abate

L'abadía mientres a suya rehabilitación (actualment).

Torriella defensiva de Casa Buil d'o lugar.

Dito también l'Abadía, fue alzato en o sieglo XVI (i amaneix l'anyada 1568 en a puerta) estió un sobrio edificio renaixentista, en ruinas dende que se perdió lo costumbre de tener siempre curas en o lugar, ne fa ya bellas decadas, habendo de veyer como as suyas finestras y puertas y también altras piezas yeran expoliadas con es anyos. Iste edificio, que ye sendo restaurato en l'actualidat, consiste de dos plantas d'as cuals, actualment, se'n distingue per l'interior es foratos deixatos per l'antiga ubicación d'as vigas.

Una d'as cambras anexas a l'edificación tien un antigo forno de masadería prou bien aconservato.

Ilesia de Sant Vicient

• Ilesia de San Vicient, d'estilo romanico d'o sieglo XII, esviellata en os sieglos XVI-XVIII. Se troba en o lugar de Sant Vicient d'a Buerda. Ye protechita legalment dende 2002 con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural.

Camins

Camins, pistas y senders que naixcan d'o nuclio prencipal y vaigan ta altros lugars d'a redolada.

Moriello de Sant Pietro	Fontanal
		A Buerda
Sant Fertús	Boltanya	A Buerda / l'Aínsa

Fiestas

• 22 de chinero, Fiesta Curta u Fiesta d'Hibierno.
• 8 de mayo, romería de Sant Miguel y Santa Margalida.
• 16 d'agosto Fiesta Mayor, fendo honor a Sant Roque.

Referencias

• Datos: Q20617887
• Multimedia: San Vicente de Labuerda / Q20617887