Ragusa
- Iste articlo tracta sobre una ciudat de Croacia. Ta la localidat italiana se veiga Rausa; ta atros usos, se veiga Ragusa (desambigación).
Ragusa Dubrovnik | |||
---|---|---|---|
Localidat de Croacia | |||
| |||
Estato • Zupanija |
![]() Dubrovnik-Neretva | ||
Superficie | 23,35 km² km² | ||
Población • Total |
43.770 hab. (2001) | ||
Codigo postal | 20000 | ||
Coordenatas | | ||
www.Dubrovnik.hr |
Ragusa (en crovate Dubrovnik, en dalmata Rausa) ye una ciudat de Dalmacia (Croacia), capital d'a županija de Dubrovnik-Neretva. Ha tenito una gran importancia en a historia y cultura primero d'os dalmatas y dimpués d'os crovates. Por a suya gran riqueza monumental y a suya situación costera ye un foco d'atracción turistica. Fa parte d'a Organización d'as Ciudatz d'o Patrimonio d'a Humanidat.
A suya población ye de 43.770 habitants (2001) en una superficie de 23,35 km², con una densidat de población de 1.874,52 hab/km².
Historia[editar | editar código]
L'orichen de Ragusa se troba en a resistencia d'a población romanizata a las invasions d'eslavos y avaros. Os ilirio-romans no podioron resistir en as tierras d'o interior, pero sí en as islas y ciudatz costeras. En 614 os invasors avaros y eslavos adrezoron lur atención enta as ciudatz costeras de Dalmacia, en especial Salona, tan furament que a población costera evacuó a mayor parte d'as ciudatz d'o continent, fueras de Chadra y se trasladó t'a seguridat d'as islas costeras. Poco dimpués que lurs ciudatz natals d'o continent hesen estato crematas, os dalmatas tornoron a lo continent pa repoblar-lo. Os epidaurans fundoron Ragusa. Este escayeiximiento marcó o principio d'una nueva Dalmacia, més chicota, agora confinata a la costa hadriana. Se caracterizó por un herencio román y ya a principios d'o sieglo VII por o cristianismo. As tierras d'o interior fuoron ocupatas y poblatas por eslavos pa cutio.
Si a lo principio a costa dalmata yera baixo sobiranía teorica de Constantinoble, entre l'anyo 1205 y l'anyo 1358 pasó a depender d'a Republica de Venecia. Tamién conoixió un periodo d'estar sozmesa a los reis d'Hongría.
A Republica de Ragusa se fació independient d'Hongría a principios d'o sieglo XV y dimpués estió un estato vasallo d'o Imperio Otomán con obligación de pagar un tributo. Baixo a protección d'os otomans Ragusa conoixió tres sieglos de prosperidat y florata de l'actividat cultural y artistica, y encara que en 1667 fue destruita por un tierratremol, fue reconstruita.
En 1806 Napolión en fació un protectorato y dimpués la unió a las Provincias Ilirianas. Dende 1815 perteneixió a la provincia de Dalmacia dentro d'o Reino d'Austria.
Fue atacata por l'Exercito Federal Yugoslavo y por irregulars serbios chetniks y montenegrins quan a Guerra d'independencia crovate y quan a Guerra d'independencia de Bosnia-Herzegovina.
Toponimia[editar | editar código]
En fuents aragonesas medievals como o "Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea" amaneix como Ragusa, a l'egual que en textos italians y franceses. Bi ha una localidat homonima en Secilia.
A mención en "Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea" ye en relación con a Quatrena Cruzata:
A denominación eslava de Dubrovnik se troba ya en textos medievals como en un tractato con o Ban Kulin de Bosnia, y esdevinió a denominación oficial en 1918 con a caita d'o Imperio Austro-hongaro.
Luenga y parla[editar | editar código]
Ragusa estió un d'os zaguers nuclios de resistencia d'o idioma dalmata, y a parla de Ragusa, o ragusán ye una d'as suyas millors fuents pa la suya conoixencia.
O ragusán romanz desapareixió, pero a diferencia d'en atras grans ciudatz de Dalmacia como Chadra no estió por un proceso d'italianización, y estió o idioma eslavo o que desplazó a lo idioma neolatín. Tamién a diferencia d'atras partz de Croacia a branca d'o serbo-crovate que se parlaba yera a mesma que en Herzegovina, Montenegro y Serbia, o stokavián. O stokavián de Ragusa conoixió un desembolique literario en os sieglos XVI y XVII.
En tiempos d'o illirismo os intelectuals crovates como Ljudevit Gaj abandonoron o kajkavián de Zagreb como modelo lingüistico, preferindo a parla eslava de Ragusa, permitindo dimpués compartir u creyar una mesma luenga literaria que os serbios, montenegrins y bosnians musulmans.
Vinclos externos[editar | editar código]
Se veigan as imáchens de Commons sobre Ragusa.
- Pachina web oficial municipal de Ragusa.
- Casco viello de Ragusa en o Centro d'o Patrimonio d'a Humanidat d'a UNESCO.