Ragusa
- Iste articlo tracta sobre una ciudat de Croacia. Ta la localidat italiana se veiga Rausa; ta atros usos, se veiga Ragusa (desambigación).
Ragusa Dubrovnik Rausa | |||
Localidat de Croacia | |||
| |||
Estau • Zupanija |
![]() Dubrovnik-Neretva | ||
Superficie | 23,35 km² km² | ||
Población • Total |
42615 hab. (2011) | ||
Altaria • Meyana |
3 m. | ||
Codigo postal | 20000 | ||
Coordenadas | | ||
Web oficial |
Ragusa (en crovate Dubrovnik, en dalmata Rausa) ye una ciudat de Dalmacia (Croacia), capital d'a županija de Dubrovnik-Neretva. Ha teniu una gran importancia en a historia y cultura primero d'os dalmatas y dimpués d'os crovates. Por a suya gran riqueza monumental y a suya situación costera ye un foco d'atracción turistica. Fa parte d'a Organización d'as Ciudatz d'o Patrimonio d'a Humanidat.
A suya población ye de 43.770 habitants (2001) en una superficie de 23,35 km², con una densidat de población de 1.874,52 hab/km².
Historia[editar | modificar o codigo]
L'orichen de Ragusa se troba en a resistencia d'a población romanizada a las invasions d'eslavos y avaros. Os ilirio-romans no podioron resistir en as tierras de l'interior, pero sí en as islas y ciudatz costeras. En 614 os invasors avaros y eslavos adrezoron lur atención enta as ciudatz costeras de Dalmacia, en especial Salona, tan furament que a población costera evacuó a mayor parte d'as ciudatz d'o continent, fueras de Chadra y se trasladó t'a seguridat d'as islas costeras. Poco dimpués que lurs ciudatz natals d'o continent hesen estau cremadas, os dalmatas tornoron a lo continent pa repoblar-lo. Os epidaurans fundoron Ragusa. Este escayeiximiento marcó o principio d'una nueva Dalmacia, més chicota, agora confinada a la costa hadriana. Se caracterizó por un herencio román y ya a primers d'o sieglo VII por o cristianismo. As tierras de l'interior fuoron ocupadas y pobladas por eslavos pa cutio.
Si a lo principio a costa dalmata yera baixo sobiranía teorica de Constantinoble, entre l'anyo 1205 y l'anyo 1358 pasó a depender d'a Republica de Venecia. Tamién conoixió un periodo d'estar sozmesa a los reis d'Hongría.
A Republica de Ragusa se fació independient d'Hongría a principios d'o sieglo XV y dimpués estió un estau vasallo de l'Imperio Otomán con obligación de pagar un tributo. Baixo a protección d'os otomans Ragusa conoixió tres sieglos de prosperidat y florada de l'actividat cultural y artistica, y encara que en 1667 fue destruita por un tierratremol, fue reconstruita.
En 1806 Napolión en fació un protectorau y dimpués la unió a las Provincias Ilirianas. Dende 1815 perteneixió a la provincia de Dalmacia dentro d'o Reino d'Austria.
Fue atacada por l'Exercito Federal Yugoslau y por irregulars serbos chetniks y montenegrins quan a Guerra d'independencia crovate y quan a Guerra d'independencia de Bosnia-Herzegovina.
Toponimia[editar | modificar o codigo]
En fuents aragonesas medievals como o "Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea" amaneix como Ragusa, igual que en textos italians y franceses. Bi ha una localidat homonima en Sicilia.
A mención en "Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea" ye en relación con a Quatrena Cruzada:
A denominación eslava de Dubrovnik se troba ya en textos medievals como en un tractau con o Ban Kulin de Bosnia, y esdevinió a denominación oficial en 1918 con a caita de l'Imperio Austro-hongaro.
Luenga y parla[editar | modificar o codigo]

Ragusa estió un d'os zaguers nuclios de resistencia de l'idioma dalmata, y a parla de Ragusa, o ragusán ye una d'as suyas millors fuents pa la suya conoixencia.
O ragusán romanz desapareixió, pero a diferencia d'en atras grans ciudatz de Dalmacia como Chadra no estió por un proceso d'italianización, y estió l'idioma eslavo o que desplazó a l'idioma neolatín. En tiempos d'a dominación otomana en os Balcans, la plegada d'immigrants serbos dende Herzegovina occidental y la suya integración en a sociedat ragusana permitió lo predominio lingüistico eslavo. Tamién a diferencia d'atras partz de Croacia a branca d'o serbo-crovate que se parlaba yera a mesma que en Herzegovina, Montenegro y Serbia, o Štokavski. O xtokavisco de Ragusa conoixió un desembolique literario en os sieglos XVI y XVII.
En tiempos d'o illirismo os intelectuals crovates como Ljudevit Gaj abandonoron o Kajkavski de Zagreb como modelo lingüistico, preferindo a parla eslava xtokavisca de Ragusa, permitindo dimpués compartir u creyar una mesma luenga literaria que os serbos, montenegrins y bosniacos.
Curiosidatz[editar | modificar o codigo]
En Ragusa han estau rodadas muitas scenas de la serie Game of Thrones, en concreto las relacionadas con la capital King's Landing ("grau d'o rei"). Lo fenomeno social relacionau con la serie ha atraito encara mes turismo a la ciudat y a la costa dalmata, con rutas turisticas relacionadas con los scenarios de la serie.
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
Se veigan as imáchens de Commons sobre Ragusa.
- Pachina web oficial municipal de Ragusa.
- Casco viello de Ragusa en o Centro d'o Patrimonio d'a Humanidat d'a UNESCO.