Planeta

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Fila superior: Urano y Neptuno; fila central: Tierra, a estrela nana blanca Sirius B, Venus. Abaixo d'os anteriors se veyen en a fila superior Marte y Mercurio y en a fila inferior: a Luna y as planetas nanas Plutón y Haumea (a escala).

Una planeta (d'o latín < PLANETA[1] y iste d'o griego πλανήτης ("planētēs": «vagabundo u camandulero»)) ye un cuerpo sin de luz propia (que no ye, por tanto, una estrela) que chira arredol d'una estrela; que tien forma esferica, u cuasi esferica (ya que en tener prou masa, a suya gravedat supera as fuerzas d'o cuerpo richido); y que ye o elemento prencipal adintro d'a suya orbita; seguntes a definición d'a reunión d'a Unión Astronomica Internacional de Praga, de l'anyo 2006.[2] Asinas, se diz planeta a cadagún d'os cuerpos que describen orbitas elipticas arredol d'o Sol u, en cheneral, d'una estrela. Son planetas d'o sistema solar: Mercurio, Venus, a Tierra, Marte, Chupiter, Saturno, Urano y Neptuno. No'n son Ceres que se considera una planeta nana, ni Plutón, considerato o paradigma d'as planetas nanas transneptunianas muitas d'as cuals encara no tienen nombre.

Planetas d'o sistema solar[editar | modificar o codigo]

I hai ueito planetas en o nuestro sistema solar. Son (empecipiando per o mas amán d'o Sol): Mercurio, Venus, Tierra, Marte, Chupiter, Saturno, Urano y Neptuno.

Clasificación[editar | modificar o codigo]

Istas planetas pueden estar clasificadas en cuantas categorías seguntes a suya composición:

A la suya vegada se pueden distinguir entre:

Caracteristicas prencipals[editar | modificar o codigo]

Planeta Diametro ecuatorial* Diametro ecuatorial (km) Masa* Radio orbital (UA) Periodo orbital (anyadas) Periodo de rotación (diyas) Incl.** Sat.*** Composición de l'atmosfera
Mercurio 0,39 4878 0,06 0,39 0,24 58,6667 0 Trazas de hidrocheno y helio
Venus 0,95 12100 0,82 0,72 0,615 243 3,4° 0 96 % CO2, 3 % nitrocheno,0.1 % augua
Tierra 1,00 12756 1,00 1,00 1,00 1,00 1 78 % nitrocheno, 21 % oxicheno, 1 % argón
Marte 0,53 6787 0,11 1,52 1,88 1,03 1,9° 2 95 % CO2, 1.6 % argón, 3 % nitrocheno
Chupiter 11,2 142984 318 5,20 11,86 0,414 1,3° 63 90 % hidrocheno, 10 % helio, trazas de metano
Saturno 9,41 120536 95 9,54 29,46 0,426 2,5° 61 96 % hidrocheno, 3 % helio, 0.5 % metano
Urano 3,98 51108 14,6 19,19 84,01 0,718 0,8° 27 84 % hidrocheno, 14 % helio, 2 % metano
Neptuno 3,81 49538 17,2 30,06 164,79 0,6745 1,8° 13 74 % hidrocheno, 25 % helio, 1 % metano

* O diametro y masa s'expresan en relación a la Tierra   ** Inclinación d'orbita (en relación con l'ecliptica)   *** Satelites naturals

Exoplanetas[editar | modificar o codigo]

Os exoplanetas son aquellas planetas que son difuera d'o lo nuestro sistema solar. Dica octubre de 2019 s'han descubierto 4118 exoplanetas que orbitan en 3063 sistemas solars.

Referencias[editar | modificar o codigo]